تحلیل محتوای قرآن کریم بر اساس مفهوم تفکر انتقادی

نوع مقاله : علمی ـ ترویجی (روانشناسی و روانشناسی تربیتی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی

2 استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی مصادیق تفکر انتقادی در قرآن کریم است که برای دستیابی به آن از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. بدین ترتیب، ابتدا، با مطالعه نظری به تحلیل تفکر انتقادی و تبیین مؤلفه‌های آن پرداخته و سپس محتوای قرآن کریم برای بررسی مصادیق تفکر انتقادی در آن تحلیل شده است. بدین منظور کل آیات قرآن کریم بررسی و مواردی که مضامین مرتبط با مؤلفه‌های تفکر انتقادی داشتند شناسایی شده است. سپس موارد مذکور با دو موقعیت از جمله شماره آیه و زمینه مصداقی در فرم تحلیل محتوا قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش به تبیین مؤلفه‌های نه‎گانه‌ای برای تفکر انتقادی انجامید که عبارت‌ است از: پرسش‏گری، قضاوت با معیار، استدلال، تجزیه و تحلیل، بی‎طرفی، روشمندی، عینیت‏ گرایی، حقیقت‌جویی و انعطاف‌پذیری. در نهایت، برای هریک از مؤلفه‌ها، مصادیقی از قرآن کریم استخراج شد. نتایج پژوهش حاکی از تأکید قرآن کریم بر همه‌ مؤلفه‌های تفکر انتقادی به‌ویژه مؤلفه پرسش‏گری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل المحتوى القرآنی طبق مفهوم الفکر النقدی

چکیده [العربیة]

تهدف هذه الدراسة معرفة مصادیق الفکر النقدی فی القرآن الکریم، حیث تم استخدام أسلوب تحلیل المحتوى للوصول إلى هذه المصادیق. وعلى هذا الأساس تم تناول تبیین عناصره بالمطالعة النظریة الدقیقة و بالتالی من خلال تحلیل المحتوى القرآنی لدراسة مصادیق الفکر النقدی فیه. و لتحقیق هذا الهدف تمت دراسة کل آیات القرآن الکریم للوصول إلى معرفة المضامین المرتبطة بعناصر الفکر النقدی. و من ثم تفریغ الآیات المذکورة فی استمارة تحلیل المحتوى باعتبار ناحیتین: رقم الآیة، و مصداقیتها. و النتائج المستخلصة من هذه الدراسة لتتبیین العناصر التسعة للفکر النقدی عبارة عن:

الاستفسار، و القضاء مع المعیار، و الاستدلال، و التجزئة و التحلیل، و الحیاد، و المنهجیة، و النزعة الموضوعیة، و البحث عن الحقیقة، و المرونة. و أخیرا تم استخراج مصادیق لکل عنصر، من القرآن الکریم. و تفید النتائج تأکید القرآن الکریم على کل عناصر الفکر النقدی و خاصة عنصر التساؤل.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • القرآن الکریم
  • الفکر النقدی
  • تحلیل المحتوى