پدیدارشناسی تجارب دانشجویان از برنامه درسی پنهان در دروس معارف اسلامی

نوع مقاله : علمی ـ ترویجی (روانشناسی و روانشناسی تربیتی)

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری برنامه‏ ریزی درسی دانشگاه تبریز

چکیده

با توجه به تأثیر برنامه درسی پنهان و اهمیت دروس معارف اسلامی در آموزش عالی، پژوهش حاضر در صدد کشف و شناسایی تجربه زیسته دانشجویان و اثرات تلویحی و ضمنی ناخواسته برنامه درسی پنهان برای دروس معارف می‌ باشد  این پژوهش با رویکرد تحقیق کیفی با روش پدیدارشناسی هرمنوتیک (تفسیری) به روش اسمیت انجام شده، جامعه آماری تحقیق شامل دانشجویانی است که در ترم‎های پنج، شش، هفت مقطع کارشناسی دانشگاه تبریز مشغول به تحصیل هستند و بخش قابل توجهی از  دروس معارف اسلامی را گذرانده‌ اند.  مشارکت‏ کننده‏ ها  با روش نمونه‏ گیری هدفمند و با اشباع داده ‌ها از گروه ‌های فنی مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی انتخاب شدند. داده ‏های بدست آمده از این مصاحبه‏ ها با استفاده از روش پیشنهادی اسمیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. شش مقوله اصلی شامل 1 ـ عدم توجه به اصول انتخاب محتوا؛ 2ـ اثر اساتید؛  3ـ روابط دانشجویان در کلاس؛  4ـ طرح ضیافت؛  5ـ زمان؛  6ـ ارزش یابی و تعدادی مضامین فرعی استخراج شد. اکثر شرکت ‏کنندگان بیان داشتند که برنامه درسی پنهان بر باورها و نگرش‌ های آنان تأثیر  گذاشته است. آشنایی برنامه ‏ریزان با تجربه زیسته دانشجویان، و شناسایی عوامل پنهان در دروس معارف و تأکید بر این ‏که آنان اهداف دروس معارف را چگونه درک کرده و برای خود معنادار ساخته‏ اند، نقش مهمی در رفع نواقص این دروس و بالابردن اثر بخشی آن دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة ظاهرة تجربة الطلاب فی المنهج الدراسی الخفی فی دروس المعارف الاسلامیة

چکیده [العربیة]

نظرا لأثر البرنامج الدراسی الخفیَ و أهمیة دروس المعارف الإسلامیة فی التعلیم العالی، تناولت هذه الدراسة کشف و معرفة التجربة المعاشة لدی الطلاب و آثارها غیر المباشرة اللاواعیة فی دروس المعارف الاسلامیة. و لقد تم إجراء البحث باستخدام الدراسة الکیفیة، و المنهج التفسیری للظاهرة. و تشمل عینة الدراسة طلاب الفصل الدراسی الخامس و السادس و السابع فی مستوى اللیسانس من جامعة تبریز المجتازین لمعظم الوحدات الدراسیة لدروس المعارف الإسلامیة. و قد تم إختیار المشارکین طبق منهج العینة المستهدفة من تخصصات الهندسة، و العلوم الأساسیة، و العلوم الإنسانیة. و استخدم أسلوب سمیث (1995م) فی الفحص و التحلیل فی المعطیات المستخرجة من هذه المقابلات. اُستخرجت ستة مضامین أساسیة من اهمال لإصول إختیار المنهج، و تأثیر الأساتذة، و علاقات الطلاب، و مشروع الضیافة، و التقویم، و بعض المضامین الفرعیة. انَ تعرف مخططی المناهج الدراسیة على تجربة الطلاب، و معرفة العوامل المخفیة فی دروس المعارف، و التأکید على کیفیة إدراکهم لأهداف دروس المعارف، و إنطباعهم عن هذه المعانی، لها دور مهم فی رفع نواقص و عیوب هذه الدروس، و رفع مستوى تأثیرها الإیجابی.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • دروس المعارف الاسلامیة
  • المنهج الدراسی الخفی
  • نظام التعلیم العالی