بررسی انتقادی سه دیدگاه رایج تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

نوع مقاله : علمی ـ ترویجی (روانشناسی و روانشناسی تربیتی)

نویسندگان

1 دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تربیت اخلاقی بخش مهمی از برنامه تربیتی انسان است که استعدادهای علمی و عملی اخلاقی او را شکوفا، و سعادت دنیوی و اخروی او را تأمین می‌کند. رویکردهای تربیت اخلاقی مختلفی در سراسر جهان وجود دارد؛ برای بهره‏گیری درست از تجربیات دیگر کشورها لازم است ابتدا تجارب تربیتی آن‏ها با معیار مبانی فکری و دینی اسلام مورد ارزیابی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی انتقادی رایج‌ترین رویکردهای تربیت اخلاقی در جهان بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره) و فهم نقاط قوت و ضعف آن‏ها انجام گرفته است. سؤالات پژوهش عبارت است: از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) برنامه آموزش اخلاقی مؤثر که به تحقق اعمال و رفتار اخلاقی منجر شود، چه مولفه‌هایی دارد؟ آیا رویکرد رشدی ـ شناختی، رویکرد اخلاق غمخواری و رویکرد تربیت‌منش مؤلفه‌های مورد  نظر علامه طباطبایی را تحت پوشش قرار می‌دهند؟ روش پژوهش، تحلیلی ـ تطبیقی ـ انتقادی می‌باشد. ابتدا سه رویکرد مذکور تبیین می‌شود و سپس بر اساس مؤلفه‏های اساسی تربیت اخلاقی مؤثر از دیدگاه علامه (معرفت، عواطف، عمل اخلاقی، حالات و ملکات اخلاقی، ایمان و تقوای الهی و جامعه صالح) مورد نقد قرار می‌گیرد. یافته‏ ها نشان می‌دهد که هر یک از این رویکردها تنها بر جنبه خاصی از تربیت اخلاقی تأکید می‌کنند. در نتیجه رویکردهای مذکور تنها می‏توانند اخلاقی سکولار را که به اعتقاد علامه، علاوه بر تفاوت‏ های اساسی با اخلاق دینی، ضمانت اجرایی هم ندارد، فراهم سازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Three Prevalent Perspectives towards Moral Education Based on Allameh Tabatabai’s Point of View

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Vojdani 1
  • Mohsen Imani Naeini 2
  • Ali Reza Sadeqzadeh Ghamsari 3
1
2
3
چکیده [English]

Moral education is an important part of man’s educational program that develops his ethical, theoretical, and practical talents and which secures his worldly and heavenly prosperity. There are different approaches to moral education throughout the world; in order to benefit from the experiences of other countries it is necessary initially, to evaluate their educational experiences, takening into consideration the criterion of Islamic intellectual and religious principles. This study has been conducted with the aim of critically examining the most common approaches to moral education in the world and their strengths and weaknesses based on Allameh Tabatabai’s (May Allah be pleased with him) viewpoints. Research questions were: From Allameh Tabatabai’s point of view what are the component for an effective ethical educational program which leads to moral action and behavior? Also, do developmental-cognitive approach, caring approach, character education cover Allameh Tabatabai's objectives? The research method used was the analytical-comparative-critical approach. First, the three above mentioned approaches were explained, and then, based on Allameh’s perspective, the essential elements of effective moral education (knowledge, emotions, ethical, moral action, moral habits, faith, Divine piety, and righteous society) were criticized. Findings showed that each of these approaches only emphasize certain aspects of moral education. As a result, these approaches can only provide secular ethics which according to Allameh Tabatabai, apart from being very different from religious ethics, has no enforcement action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effective Moral Education
  • Allameh Tabatabai
  • Developmental-Cognitive Approach
  • Caring Approach
  • Character Education

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة نقدیة لثلاثة مناهج الأکثر شیوعا فی التربیه الأخلاقیه، وفقا لمنهج العلامة الطباطبائی

چکیده [العربیة]

التربیة الأخلاقیة هو جزء مهم من البرنامج التعلیمی للإنسان و تتألق مواهبه العلمیة و العملیة و تزدهر حیاته الدنیویة و الأخرویة و هناک أسالیب مختلفة للتربیة الأخلاقیة فی جمیع أنحاء العالم؛ و لإستخدام تجارب الدول الأخرى، یجب أولا: أن یتم تقییم هذه التجارب و المعاییر الفکریة و المؤسسات الدینیة. و قد أنجز هذا البحث لمراجعة نقدیة للمناهج الأکثر شیوعا فی التربیة الأخلاقیة فی العالم وفقا لمنهج العلامة طباطبائی و ذلک لفهم ایجابیاتة و سلبیاتة.
و الأسئلة المطروحة فی هذه الدراسة عبارة عن: ما هی مقومات مشروع التعلیم الأخلاقی المؤثر الذی یؤدی إلی بروز التصرفات و السلوک الأخلاقی؟ و هل یعمّ الإتجاه التنموی ـ المعرفی، و اتجاه المواساة، و الإتجاه القائم علی التربیة و النقاط المهمة لدی آیة الله الطباطبایی؟
إن المنهج الدراسی فی هذه المقالة التحلیلی المقارن النقدی ؛ قام بتبیین الاتجاهات الثلاثة المذکورة أولا ثم عرِضَها للنقد علی أساس مقومات التربیة الأخلاقیة المؤثرة من وجهة نظر العلامة (المعرفة، و العواطف، و العمل الأخلاقی، و الحالات و الملکات الأخلاقیة، و الإیمان و التقوی و المجتمع الصالح) ثانیا.
و تشیر النتائج أن أیا من الاتجاهات الثلاثة إنما ترکز علی جانب خاص من جوانب التربیة الأخلاقیة و بالنتیجة لایؤدی إلا إلی بروز الأخلاق العلمانیة و یعتقد فیه العلامة أنه فضلا عن اختلافاته الجذریة مع الأخلاق الدینیة فإنه لایتصف بضمان التنفیذ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التربیة الأخلاقیة الفعالة
  • النهج التنموی المعرفی
  • نهج الرحمة
  • النهج فی التعلیم الطابع
دوره 2، شماره 2
خرداد 1393
صفحه 43-65
  • تاریخ دریافت: 24 دی 1392
  • تاریخ بازنگری: 29 اسفند 1392
  • تاریخ پذیرش: 06 خرداد 1393
  • تاریخ اولین انتشار: 06 خرداد 1393
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1393