بررسی انتقادی سه دیدگاه رایج تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

نوع مقاله : علمی ـ ترویجی (روانشناسی و روانشناسی تربیتی)

نویسندگان

1 دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تربیت اخلاقی بخش مهمی از برنامه تربیتی انسان است که استعدادهای علمی و عملی اخلاقی او را شکوفا، و سعادت دنیوی و اخروی او را تأمین می‌کند. رویکردهای تربیت اخلاقی مختلفی در سراسر جهان وجود دارد؛ برای بهره‏گیری درست از تجربیات دیگر کشورها لازم است ابتدا تجارب تربیتی آن‏ها با معیار مبانی فکری و دینی اسلام مورد ارزیابی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی انتقادی رایج‌ترین رویکردهای تربیت اخلاقی در جهان بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره) و فهم نقاط قوت و ضعف آن‏ها انجام گرفته است. سؤالات پژوهش عبارت است: از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) برنامه آموزش اخلاقی مؤثر که به تحقق اعمال و رفتار اخلاقی منجر شود، چه مولفه‌هایی دارد؟ آیا رویکرد رشدی ـ شناختی، رویکرد اخلاق غمخواری و رویکرد تربیت‌منش مؤلفه‌های مورد  نظر علامه طباطبایی را تحت پوشش قرار می‌دهند؟ روش پژوهش، تحلیلی ـ تطبیقی ـ انتقادی می‌باشد. ابتدا سه رویکرد مذکور تبیین می‌شود و سپس بر اساس مؤلفه‏های اساسی تربیت اخلاقی مؤثر از دیدگاه علامه (معرفت، عواطف، عمل اخلاقی، حالات و ملکات اخلاقی، ایمان و تقوای الهی و جامعه صالح) مورد نقد قرار می‌گیرد. یافته‏ ها نشان می‌دهد که هر یک از این رویکردها تنها بر جنبه خاصی از تربیت اخلاقی تأکید می‌کنند. در نتیجه رویکردهای مذکور تنها می‏توانند اخلاقی سکولار را که به اعتقاد علامه، علاوه بر تفاوت‏ های اساسی با اخلاق دینی، ضمانت اجرایی هم ندارد، فراهم سازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة نقدیة لثلاثة مناهج الأکثر شیوعا فی التربیه الأخلاقیه، وفقا لمنهج العلامة الطباطبائی

چکیده [العربیة]

التربیة الأخلاقیة هو جزء مهم من البرنامج التعلیمی للإنسان و تتألق مواهبه العلمیة و العملیة و تزدهر حیاته الدنیویة و الأخرویة و هناک أسالیب مختلفة للتربیة الأخلاقیة فی جمیع أنحاء العالم؛ و لإستخدام تجارب الدول الأخرى، یجب أولا: أن یتم تقییم هذه التجارب و المعاییر الفکریة و المؤسسات الدینیة. و قد أنجز هذا البحث لمراجعة نقدیة للمناهج الأکثر شیوعا فی التربیة الأخلاقیة فی العالم وفقا لمنهج العلامة طباطبائی و ذلک لفهم ایجابیاتة و سلبیاتة.
و الأسئلة المطروحة فی هذه الدراسة عبارة عن: ما هی مقومات مشروع التعلیم الأخلاقی المؤثر الذی یؤدی إلی بروز التصرفات و السلوک الأخلاقی؟ و هل یعمّ الإتجاه التنموی ـ المعرفی، و اتجاه المواساة، و الإتجاه القائم علی التربیة و النقاط المهمة لدی آیة الله الطباطبایی؟
إن المنهج الدراسی فی هذه المقالة التحلیلی المقارن النقدی ؛ قام بتبیین الاتجاهات الثلاثة المذکورة أولا ثم عرِضَها للنقد علی أساس مقومات التربیة الأخلاقیة المؤثرة من وجهة نظر العلامة (المعرفة، و العواطف، و العمل الأخلاقی، و الحالات و الملکات الأخلاقیة، و الإیمان و التقوی و المجتمع الصالح) ثانیا.
و تشیر النتائج أن أیا من الاتجاهات الثلاثة إنما ترکز علی جانب خاص من جوانب التربیة الأخلاقیة و بالنتیجة لایؤدی إلا إلی بروز الأخلاق العلمانیة و یعتقد فیه العلامة أنه فضلا عن اختلافاته الجذریة مع الأخلاق الدینیة فإنه لایتصف بضمان التنفیذ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التربیة الأخلاقیة الفعالة
  • النهج التنموی المعرفی
  • نهج الرحمة
  • النهج فی التعلیم الطابع