هدف از مطالعه حاضر توصیف تحلیل محتوای متن به روش استقرایی و قیاسی است. روش پژوهش حاضر تحلیلی ـ توصیفی است. در این مقاله ابتدا وجوه تمایز تحلیل محتوای کمی و کیفی، و سپس نقش استقراء و قیاس در تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این نوع تحلیل معرفی و خلق مضامین/ مقولات مهم در درون پیکرهای از محتواست. تحلیل محتوای کیفی عمدتاً به شیوه استقرایی، یک توصیف غنی از متن به عنوان واقعیت اجتماعی ارائه میدهد. در تحلیل محتوای متون دینی ریشهها تحلیل میشود و امکان دستیابی به مفاهیم و گزارههای دینی به عنوان ابزاری برای تفکر دینی فراهم میشود. تحلیل ریشهها ماهیت ساختاری و استدلالی دارد و در بطن معانی که متن تولید میکند، نهفته است. در تحلیل محتوا برای دستیابی به نتایج مناسب علاوه بر متن، ویژگیهای منبع پیام و فرستنده پیام نیز در حد امکان تحلیل میشود. در این مقاله مراحل تحلیل محتوای کیفی مورد بحث قرار گرفته است. به متخصصانی که علاقمند به فعالیتهای پژوهشی بین رشتهای هستند (مانند مطالعاتی در حوزه روانشناسی و مدیریت آموزشی در تلفیق با معارف اسلامی) استفاده از این روش توصیه میشود.
)