مقایسه مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی «کارل پوپر» با آموزه های اسلامی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه امام صادق پردیس خواهران

چکیده

چکیده
این مقاله با هدف مقایسه مبانی هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی «کارل پوپر» با مبانی فلسفی ذکر شده در آموزه‌های اسلامی، به بیان مبانی فلسفی این اندیشمند می‌پردازد. علت انتخاب پوپر در این مقاله، نفوذ گسترده اندیشه‌های این فیلسوف به ویژه بعد از انقلاب اسلامی در بین صاحب نظران و اقبال گسترده به ترجمه آثار او در داخل کشور است. روش به کار گرفته شده از نوع قیاسی - استنتاجی، جامعه آماری شامل کتب و مقالات معتبر و سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران و نمونه‌گیری این پژوهش از نوع نمونه‌گیری هدفمند است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که تفاوت‌های اساسی از منظر وجود واقعیت (وجود فی‌الجمله واقعیت و وجود مسلم و بدیهی جهان)، تقسیم واقعیت (وجود جهان‌های سه‌گانه و مراتب و سطوح هستی) و حرکت تکاملی طبیعت (حاصل از آزمون و حذف خطا و  حرکت مداوم به سوی کمال مطلق)، در هستی‌شناسی و تفاوت‌های دیگری از منظر علم به واقع (ابطال امکان معرفت یقینی و امکان شناخت هستی)، حقیقت تشکیکی علم، ملاک علم به واقع (موفقیت در آزمون و مطابقت با مراتب گوناگون واقعیت)، نقش عالم در علم (کاشفیت و مبدع علم)، پویایی علم (پویایی و ثبات علمی)، منابع شناخت، توانایی عقل‌ورزی (خردورزی انتقادی و توانایی تعقل در عرصه نظر و عمل) و محدودیت‌های شناخت در معرفت‌شناسی دو دیدگاه وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [العربیة]

المقارنة بین أنطولوجیا وابستیمولوجیا لـ«کارل بوبر» مع التعالیم الاسلامیة

چکیده [العربیة]

تهدف هذه المقالة الی المقارنة بین مبادئ الإنطولوجیا (علم الوجود) والإبستیمولوجیا (نظریة المعرفة) لـ«کارل بوبر» ومبادئ التعالیم الاسلامیة وتبیّن المبادئ الفلسفیة لدی هذا المفکر. وتم انتخاب بوبر بسبب التأثیر الواسع لأفکاره علی المنظرین والاقبال على ترجمة آثاره فی البلد خاصة بعد الثورة الاسلامیة. ویعتمد البحث علی المنهج التحلیلی الاستنباطی، ویتکون المجتمع الإحصائی من الکتب والمقالات الموثقة بها وخطة المبادئ النظریة للتطویر الأساسی فی نظام التعلیم والتربیة الرسمی العام للجمهوریة الاسلامیة فی ایران. وقد تم أخذ العینة العمدیة ،و أظهرت النتائج أنه حسب الإنطولوجیا توجد هناک فروق أساسیة بین النظریتین فی وجود الواقع (الوجود البدیهی للواقع والوجود البدیهی للکون) و تم تصنیف الواقع (العوالم الثلاثة و المستویات المختلفة للکون) وتطور الطبیعة (الناتج عن تجربة الخطأ وإزالته والحرکة المستمرة نحو الکمال المطلق). و أما بالنسبة للإبستیمولوجیا فهناک فروق أخری بینهما فی معرفة الواقع (إبطال إمکانیة معرفة الواقع وإمکانیة معرفة الکون) وحقیقة العلم اللایقینیة ومعیار العلم بالواقع (النجاح فی التجربة والتوافق علی المراتب المختلفة للواقع) ودور الکون فی العلم (استکشاف العلم والإبداع فیه) ودینامیکیة العلم (الدینامیکیة العلمیة وثبات العلم) ومصادر المعرفة وقدرة التفکیر (التفکیر الانتقادی وقدرة التعقل فی مجالی الرأی والعمل) وقیود المعرفة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • کارل بوبر
  • مبادئ انطولوجیا (علم الوجود)
  • مبادئ ابستمولوجیا(نظریة الکون)
  • التعالیم الاسلامیة
  • النظریة التربویة

مراجع

قرآن کریم
ایمانی مقدم، مهدی (1390)،  فیلسوف چکمه پوش، تهران: دفتر نشر معارف، چاپ اول
باقری، خسرو، سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه (1389)، رویکردهاوروش­هایپژوهشدرفلسفه تربیتی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
پوپر، کارل  (1384)، می­دانم که هیچ نمی‌دانم: گفت‌وگوهایی در باب سیاست، فیزیک و فلسفه، ترجمه پرویز دستمالچی. تهران: انتشارات ققنوس. چاپ اول
ــــــــــــ (1363)، حدس‌ها و ابطال‌ها؛ رشد شناختی علمی، ترجمه احمد آرام، تهران: نشر انتشار
ــــــــــــ (1374)،  شناخت عینی برداشت تکاملی، ترجمه­ احمد آرام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
ــــــــــــ (1375)، حدس‌هاوابطاله، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار
ــــــــــــ (1380)، جامعه باز و دشمنان آن، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی، چاپ سوم
ــــــــــــ (1380)، جست‌وجوی همچنان باقی، ترجمه سیامک عاقلی، تهران: نشر گفتار، چاپ اول
ــــــــــــ (1383)، زندگیسراسرحلمسئله است، ترجمه شهریار خواجیان، تهران: نشر مرکز
ــــــــــــ (1388)، منطق اکتشاف علمی، ترجمه سید حسین کمالی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1383)،  فلسفه آموزش و پرورش، تهران: امیرکبیر
صفارحیدری، حجت و باقری، عصمت (1390)، نظریه معرفت‌شناسی تکاملی پوپر و نگاهی انتقادی به کاربردهای آن در تعلیم و تربیت، پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت، شماره1، صص159ـ184
کلینی، محمدبن یعقوب (1388)، الاصول الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه
نوروزی، رضا علی و سجای، سید مهدی (1390)، پوپر و بازاندیشی در فرآیند یادگیری، دوفصلنامه تربیت اسلامی، شماره 12، ص155ـ172
 
Danesh, H,B. (2006)," Towards an integrative theory of peace education", Journal of  Peace Education. 3(1). pp.55-78
Thyer, B. A. (2002), "Popper, positivism, and practice research: A Response to Munro", Journal of Social Work Education. 38(3), pp.471- 474
     http://www.falsafeh.com/karl_popper.htm

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار