اعتماد در سازمان های آموزشی از پنداره تا واقعیت؛ بر اساس رهنمودهای اسلام

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی و علوم تربیتی دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران

2 دانشجوی دکتری رشته مدیریت آموزشی دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران

3 مدیر دفتر برنامه ریزی و ارزیابی آموزش/ دانشگاه امام صادق (علیه السلام)- پردیس خواهران

چکیده

هدف این پژوهش، شناسایی شرایط ایجاد اعتماد واقعی میان افراد در سازمان‌های آموزشی با تأکید بر رهنمودهای اسلامی است. روش پژوهش، کیفی است و برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل متن و کدگذاری باز استفاده شده است. جامعه و نمونه، شامل آیات و روایات مرتبط با موضوع پژوهش است که به روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع متوالی انتخاب شده و حجم نمونه از طریق اشباع به دست آمده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در فرآیند اعتماد، ضمن اجتناب از برخی خطاهای شناختی از قبیل افراط در اعتماد، نبود شناخت موقعیت و توجه نداشتن به ویژگی‌های فرد مورد اعتماد، باید به مراتب اعتماد نیز توجه کرده، شناخت از موقعیت اعتماد را در نظر داشته و معیارها و صلاحیت‌های فرد مورد اعتماد  از جمله صداقت، عدالت، پیشینه مثبت، صلاحیت متناسب، خردمندی، صراحت و شفافیت، وفاداری و خیرخواهی را مورد نظر قرار داد تا بستر اجتناب از اعتمادپنداری (کاذب) و تحقق اعتماد واقعی (اصیل) فراهم آید.    

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Trust in Educational Organizations from Imagination to Reality: Based on the Guidelines of Islam

نویسندگان [English]

  • Nikoo Dialameh 1
  • Monir Tajali 2
  • Neda Karimian 3
1 Assistant Professor in Department of Islamic Sciences and Education, University of Imam Sadeq
2 PhD student in educational administration at the University of Imam Sadeq
3 MA in Education Management ((Author)
چکیده [English]

The purpose of present study was to identify under which condition trust is built in educational organizations with an emphasis on Islamic guidelines. To analyze data of this qualitative study, it was utilized content analysis and open Encoding methods. The statistical population included the verses of Quran and Hadith about trust. It was used consecutive purposeful sampling technique and the sample size was obtained through the saturation. The results showed that building trust in educational organizations, on one hand it should be avoided making some cognitive errors such as over-trusting, lack of understanding of the situation, and paying little attention to the individual characteristics of trusted persons. On the other hand, it should be considered the levels of trust, recognition of position of trust, and the characteristics and competencies of trustworthy people such as following qualities: honesty, justice, positive history, appropriate qualifications, wisdom, being direct, transparency, loyalty and good-will in order to avoid the imagined or false trust and achieve a real or genuine one.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trust
  • real trust
  • imagined trust
  • position of trust
  • Educational Organizations
  • guidelines of Islam

عنوان مقاله [العربیة]

الثقة فی المؤسسات التعلیمیة حسب التعالیم الاسلامیة من التصور الى الواقع

چکیده [العربیة]

یهدف هذا البحث الی التعریف بظروف بناء الثقة بین الأعضاء فی المؤسسات والمراکز التعلیمیة حسب التعالیم الاسلامیة. ویتبع البحث منهج تحلیل المحتوی النوعی والترمیز المفتوح. ویشتمل مجتمع البحث و عینته علی الآیات والروایات المرتبطة بموضوع البحث وتم اختیار العینة بالطریقةالعمدیة المتتابعة الی نقطة التشبع. فالنتائج المستخلصة عن البحث تدل علی أن ینبغی فی عملیة بناء الثقة الاعتناء بمراتب الثقة والاهتمام بمعرفة الظروف التی تتحقق الثقة فیها ومعاییر الشخص الموثوق به وکفءااته، بما فیها: الصدق والعدل و الخلفیة الایجابیة والکفائة الملائمة والتعقل والصراحة والشفافیة والوفاء‌بالعهد والنصح، فضلا عن تجنب بعض الأخطاء المعرفیة بمافیها: الإفراط فی الثقة، عدم معرفة الظروف وعدم الاهتمام بخصائص الشخص الموثوق به؛ حتی یتم إاجتناب الاحساس بالثقة الزائف و تتحقق الثقة الواقعیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الثقة
  • الثقة الواقعیة
  • الاحساس بالثقة
  • ظروف الثقة
  • المؤسسات والمراکز التعلیمیة
  • التعالیم الاسلامیة

مراجع

قرآن کریم
احمدی مهربانی، محمدرضا (1381)، مدیریت بر مبنای اعتماد، توسعه مدیریت، سال سوم، شماره ۴۶، صص40ـ37
اشعریون، منیر (1377)، آسیب‌پذیری فرهنگ اداری ایران (مطالعه آثار شیوه مدیریت بر اعتماد کارکنان در محیط کاری با تأکید بر نقش روابط غیررسمی کارکنان)، پژوهش‌نامه فرهنگی، سال ششم، دوره جدید شماره 2، صص78ـ51
باستانی، سوسن؛ کمالی، افسانه؛ صالحی هیکویی، مریم (1386)، سرمایه اجتماعی شبکه و اعتماد متقابل بین شخصی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال شانزدهم، شماره ۶١، صص 81ـ40
بنی‌طبا؛ شاه طالبی؛ کریمی [h1] (1388)، بررسی وضعیت تعهد شغلی و اعتماد درون‌سازمانی در دبیرستان‏های شهر اصفهان، علوم تربیتی، سال دوم، شماره ٧، صص98ـ67
بودلایی، حسن؛ کوشکی جهرمی، علیرضا؛ ستاری‌نسب، رضا (1390)، یادگیری و اعتماد سازمانی، حلقه‌های میانجی بین توانمندسازی روانشناختی و تعهد سازمانی، فرآیند مدیریت و توسعه، شماره٧٥، صص93ـ67
پاینده، ابوالقاسم (1382)،  نهج‌الفصاحه، ‏‏انتشارات تهران: دنیاى دانش‏، چاپ چهارم‏
پناهی، بلال (1387)، اعتماد و اعتمادسازی در سازمان، پیک‌نور، سال هفتم، شماره ۴، صص103ـ88
تمیمی‌آمدی، عبدالواحد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم‏، انتشارات قم: دفتر تبلیغات‏، چاپ اول‏
جواهری‌کامل، مهدی (1388)، تأثیر عدالت سازمانی، رابطه رهبر ـ عضو، اعتماد و توانمندسازی روانشناختی بر رفتارهای شهروندی سازمانی، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال ششم، شماره، ٢۴، صص24ـ7
حرانی، ابن‌شعبه (1404هـ)، تحف العقول عن آل الرسول6، قم: انتشارات جامعه مدرسین
حسن‌زاده، محمد صادق (1383)، بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر توانمندسازی کارکنان در یکی از شرکت‌های فعال در زمینه ایران خودرو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت. دانشگاه تربیت مدرس
حکیمی، اغوان (1380)، الحیاه، ترجمه: احمد آرام، تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی
خداپرست مشهدی، مهدی(1389)، الگویی برای معرفی و سنجش اعتماد متقابل در سازمان‌ها، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره چهارم، شماره۴، صص74ـ50
خنیفر، حسین؛ زروندی، نفیسه (1389).بازکاوی مفهوم اعتماد در سازمان، انتشارات بعثت
خنیفر؛ مقیمی؛ جندقی؛ زروندی (1388)، «بررسی رابطه بین مؤلفه‌های اعتماد و تعهدسازمانی کارکنان»، نشریه مدیریت دولتی، دوره ١، شماره ٢، صص18ـ3
دانایی‌فرد، حسن؛ رجب‌زاده، علی؛ حصیری، اسد (1388)، ارتقاء اعتماد درون سازمانی در بخش دولتی، بررسی نقش شایستگی مدیریتی مدیران، پژوهش‌های مدیریت، سال دوم، شماره ۴، صص90ـ59
دیلمی، شیخ حسن (1412هـ)،  إرشاد القلوب إلى الصواب، قم: ‏انتشارات شریف رضى‏، ‏چاپ اول.
رابینز، استیون‌پی (1385)، مبانی رفتار سازمانی، ترجمه: امیدواران و همکاران، تهران: انتشارات کتاب مهربان
راوندی، شیخ فضل‌الله، (بی‏تا)، النوادر للراوندی، قم: دارالکتاب، چاپ اول
زاهدی، شمس السادات؛ خانباشی، محمد؛ رضایی، الهام (1391)، افزایش اعتماد عمومی بر پایه ارتقا فرهنگ پاسخگویی، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، سال سوم، شماره ٥، صص94ـ69
سیدجوادین، سیدرضا (1375)، روش‌های ایجاد اعتماد در سازمان، فصلنامه مصباح، سال پنجم، شماره۱٨، صص 66ـ55
صدوق (1362)،الخصال‏، قم: ‏انتشارات جامعه مدرسین‏، چاپ اول‏
صدوق (1400هـ)، أمالی الصدوق، ‏بیروت: انتشارات اعلمى‏، ‏چاپ پنجم‏
صدوق (1403هـ)، معانی الأخبار، قم: ‏انتشارات جامعه مدرسین‏، چاپ اول
صدوق‏ (1404هـ)، من لا یحضره الفقیه‏، قم: انتشارات جامعه مدرسین‏، چاپ دوم‏
صدوق (بی.تا)‏، علل الشرائع‏، قم: انتشارات داورى‏، چاپ اول‏
طبیبی، معصومه (1387)، اعتماد بین فردی در قرآن و حدیث و تأثیر آن در تربیت انسان، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس
عبداالهی، ابوطالب (1388)، نقش اعتماد در روابط انسانی، انتشارات زمزم هدایت
فدوی، محبوبه سادات؛ گودرزی، اکرم؛ سلیمی، قربانعلی (1384)، بررسی رابطه بین جو سازمانی و میزان اعتماد در محیط مدارس، پژوهش‌های تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، شماره ٣، صص121ـ107
فرحبد، فرزین؛ امیرعلوی، سیروس؛ نجف زاده، صدیقه (1390)، جایگاه مدیریت تعارض و گشودگی ارتباط در ارتقای اعتماد کارکنان پرستاری، مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دوره بیستم، شماره ، ٧٩، صص30ـ24
قراملکی، احد فرامرز (1391)، درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای، تهران: انتشارات سرآمد
ﻛﺎﻇﻢ‌زاده ﺑﻴﻄﺎﻟﻲ، مهدی؛ ﺣﺴﻨﻲ، محمد (1394)، ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻘﺶ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺪارس ﺑﺮ اﻋﺘﻤﺎد و رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻠﻤﺎن، ﻣﺠﻠﻪروانشناسی مدرسه، دوره 4، شماره 2، صص103ـ89
کریمیان، ندا؛ عزتی، میترا؛ دیالمه، نیکو (1395)، شناسایی عوامل اعتمادسازی در سازمان با تأکید بر آموزه‌های اسلامی، مدیریت اسلامی، سال بیست و چهارم، شماره 2، صص216ـ191
کلینى (1362)، الکافی، انتشارات تهران: اسلامیه‏، چاپ دوم‏
مجلسی، (بی.تا)، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران: انتشارات اسلامیه
مشکینی، علی (بی.تا)، تحریر المواعظه العددیه، قم: انتشارات الهادی، چاپ هشتم
موسوی، سیده زهرا (1390)، نیت اخلاقی از دیدگاه کانت و اسلام، فصلنامه علمی ترویجی اخلاق، سال اول، شماره 4، صص152ـ121
 
Kramer, Roderick M (1999), “Trust and distrust in organizations: Emerging Perspectives،Enduring Questions،Annu.Rev”, Psychol, 1999, 50: 569-598
Mays, N., and Pope G. (2002), “Assessing quality in qualitative research”, British Medical. Jan.I.pp 50-52

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 تیر 1395
  • تاریخ بازنگری: 09 آذر 1395
  • تاریخ پذیرش: 29 دی 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 29 دی 1395
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار