تحلیل نشانه‌شناسی نظام آموزش و پرورش ایران

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل نشانه‌شناختی نظام آموزش و پرورش ایران است که بر اساس مطالعه تحلیلی ـ مروری و با رویکرد «سوسور» تهیه شده است. اگر چه مطالعه و تحلیل نشانه‌شناسی آموزش و پرورش کمتر مورد توجه محققان مسائل آموزشی و تربیتی  قرار گرفته، اما این موضوع می‌تواند دریچه‌های تأمل و بازاندیشی را در سیاست‌ها، اهداف و نظام آموزشی، برنامه‌های آموزشی و درسی و نیز شیوه‌های تدریس در کلاس‌های درس بگشاید. این مقاله با اتخاذ چنین نگاه و رویکردی کوشیده است تا به بررسی و تحلیل نشانه‌شناسی پنج نشانه یا عنصر محوری نظام‌های آموزشی بپردازد. نتایج  مؤید آن است که نظام آموزشی از حیث  محتوای آموزشی (فاقد تأثیر سازنده در رشد و پرورش ابعاد مختلف دانش‏ آموز و تحقق اهداف آموزش و پرورش)، فضای کالبدی و فیزیکی (فاقد جلوه‏ های تصویری و زیبایی‏ شناختی)، روش‌های تدریس معلمان (دارای رکود به دلیل یادگیری یک‏ طرفه معلم‏ محور)، شیوه‌های ارزشیابی (یادگیری سطحی و زودگذر) و فضای فرهنگی و ارتباطی حاکم بر مدارس و نهادهای آموزشی (دارای انفعال، فاقد مشارکت، پاسخگویی و ریسک‏ پذیری) است و همخوانی چندانی با اهداف و جهت‌گیری اصلی آموزش و پرورش ندارند. در واقع این تحلیل بیانگر آن است که متأسفانه در حال حاضر نظام آموزشی کشور در عمل به ایجاد و بازتولید مجموعه‌ای از پیام‌ها، معانی و آثاری اقدام می‌کند که با وظایف و کارکردهای ذاتی آن در تعارض است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Semiotic Analysis of Iran's Education system

نویسندگان [English]

  • mohammad amini 1
  • hamid rahimi 2
1 Associate Professor of Department in Education, University of Kashan, Isfahan, Iran.
2 Assistance Professor of Department in Education, University of Kashan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was semiotic analysis of Iran's education system that based on an analytical review paper with the "Saussure" approach. Although the study and analysis of the semiotics of education is less appealing to researchers in educational and training issues, but this can open up reflection and rethinking areas for policies, goals and educational systems, curriculum and teaching methods in classrooms. This article by adopting such an approach, has tried to study the semiotic analysis of the five signs or the central element of educational systems. the results confirmed that the educational system in terms of educational content (it does not have a constructive effect on the growth and development of different aspects of the student and the realization of educational goals), physical and physical space (no visual and aesthetic effects), teaching methods Teachers (experiencing stagnation due to one-way teacher-centered learning), assessment methods (superficial learning), and the cultural and communication environment governing schools and educational institutions (passivity, lack of participation, accountability and risk taking), and do not consistency with the goals and orientations of education. In fact, this analysis showed that unfortunately the educational system of the country in practice creates and even reproduces a series of messages, meanings and works which is incompatible with the tasks and functions inherent in the student's overall development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotics
  • education
  • Educational Content
  • Teaching Methods
  • Evaluation methods
  • Physical Space
  • Cultural Space

عنوان مقاله [العربیة]

التحلیل السیمیائی لنظام التربیة والتعلیم فی ایران

چکیده [العربیة]

یهدف هذا البحث الی التحلیل السیمیائی لنظام التربیة والتعلیم فی ایران علی أَساس الدراسة التحلیلیة- العرضیة من خلال رؤیة سوسور. وإن لم یهتم باحثو التربیة والتعلیم بدراسة سیمیائیتها کثیراً، ولکن هذا الموضوع بإمکانه أن یؤفر فرصة التأمل والبحث فی سیاسات التعلیم و أهدافه و النظام والبرامج التعلیمیة ومناهج التدریس. وسعت هذه المقالة دراسة سیمیائیة خمسة عناصر أو علامات رئیسة للأنظمة التعلیمیة بهذا الاتجاه. وتؤید النتائج أن نظام التعلیم حسب المحتوی التحلیلی ( لایؤثر تأثیراً بناءاً فی تربیة شتی جوانب الطلاب، ولایحقّق أهداف التربیة والتعلیم). ولا تتمتع البیئة المادیة لنظام التعلیم (بالآثار البصریة والجمالیة). و تدهور مناهج التدریس لدی المعلمین یؤدی الی التعلّم الأحادی‌الجانب الذی یعتمد فقط علی دور المعلم. و مناهج التقویم (تدل علی التعلم السطحی‌ والعابر). و البیئة الثقافیة والارتباطیة المسیطرة علی المدارس والمؤسسات التعلیمیة (سلبیة و لانشاهد فیها المشارکة والإستجابة والمجازفة). ونظام التعلیم لایواکب الأهداف والتوجیهات الرئیسة للتعلیم والتربیة. فمع الأسف فی الواقع یدل هذ التحلیل علی أن النظام التعلیمی فی البلاد حالیاً یقوم بانتاج و اعادة انتاج مجموعة من الرسائل والمعانی والآثار التی تعارض واجباته الذاتیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • السیمیائیة
  • التربیة والتعلیم
  • المحتوی التعلیمی
  • مناهج التدریس
  • مناهج التقویم
  • الفضاء المادی
  • البیئة الثقافیة
آسابرگر، آ. (1379). نقد فرهنگی. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: انتشارات باز.
احمدی، ب. (1371). از نشانه‌های تصویر تا متن. تهران: انتشارات مرکز.
اردلانی، ح. (1394). تجسم احساس در اندیشه ژیل دلوز، بررسی نقاشی‌های فرانسیس بیکن، دوفصلنامه علمی و پژوهشی دانشگاه هنر، (16)، 44ـ23.
استافل بیم، د.ا. (1386). درآمدی بر الگوهای ارزشیابی. ترجمه غلامرضا یادگارزاده و همکاران. تهران: انتشارات یادواره کتاب.
استرینانی، د. (1384). نظریه‌های فرهنگ عامه. ترجمه ثریا پاک‌نظر. تهران: گام نو. 
اسماعیل‌تبار، م. (1386). فلسفه آموزش و پرورش. تهران: انتشارات فرهنگ سبز.
ایمانی، م. و شاوردی، ش. (1386). تحقق و بالندگی هویت در پرتو تربیت. ماهنامه پیوند، (7)، 28ـ23
بلوم، ب. (1361). ویژگی‌های آدمی و یادگیری‌های آموزشگاهی. ترجمه علی‌اکبر سیف. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بهرنگی، م. و آقایاری، ط. (1383). تحول ناشی از تدریس مشارکتی از نوع جیگ ساو در وضعیت سنتی تدریس دانش‌آموزان پایه پنجم. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 3 (10)، 53 ـ 35.
تاجیک، م. (1389). نشانه‌شناسی، نظریه و روش. پژوهش‌نامه علوم سیاسی، 5 (4)، 39ـ7.
تایلر، ر. (1384). اصول اساسی برنامه‌ریزی درسی و آموزش. ترجمه علی تقی پورظهیر. تهران: انتشارات آگه.
چندلر، د. (1387). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمه مهدی پارسا. تهران: انتشارات سوره مهر.
رستگار، ط. (1385). ارزشیابی در خدمت آموزش و پرورش. تهران: انتشارات منادی تربیت.
سامانیان، ص. و بهمنی، پ. (1389). جستاری در استفاده از دیدگاه نشانه‌شناسی در طراحی محصول. نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، (1)، 42ـ37.
سجادی، م. و ایمانزاده، ع. (1386). چالش‌های اساسی تربیت دینی در فضای ریزوماتیک. فصلنامه علوم تربیتی و روان‌شناسی ، 3 (4)،20ـ1.
ــــــــ (1391). تبیین و تحلیل دلالت‌های تربیتی دیدگاه معرفت شناختی ژیل دلوز و نقد دلالت‌های آن برای تعلیم و تربیت. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، 8 (4)، 80ـ53.
سجودی، ف. (1383). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: نشر قصه.
سلان، ر. (1372). راهنمای نظریه ادبی معاصر. ترجمه عباس مخبر. تهران: انتشارات طرح نو.
سوزا، د. (1390). مدیریت با رهبری آموزشی. ترجمه فرخ‌لقا رئیس دانا. تهران: انتشارات عابد.
سوسور، ف. (1387). دوره زبان‌شناسی عمومی. ترجمه کورش صفوی. تهران: نشر هرمس.
شعبانی، ح. (1386). مهارت‌های آموزشی و پرورشی. تهران: انتشارات سمت.
فتحی واجارگاه، ک. (1388). اصول برنامه‌ریزی درسی. تهران: انتشارات ایران‌زمین.
فیاض، ا.؛ سرافراز، ح. و احمدی، ع. (1390). نشانه‌شناسی چشم‌اندازهای فرهنگی در جغرافیای فرهنگی؛ راهبردی مفهومی برای فهم و کشف معنا. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، 4 (4)، 116ـ91.
قائمی‌نیا، ع. (1386). دانش نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن. جمله قرآن و علم، (1)، 10ـ1.
کریمی کسبی، ر. (1393). نشانه‌شناسینوینوکاربردهایآندرمحیط‌های تربیتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه ملایر.
کلاین، ف. (1387). الگوهای طراحی برنامه درسی. ترجمه محمود مهرمحمدی. در محمود مهرمحمدی و همکاران. برنامه‏درسی، نظرگاه‏ها، رویکردها و چشم‏اندازها (ویراست دوم). تهران: سمت و به نشر.
کوپال، ع. (1386). فراز و فرود نشانه‌شناسی از دانش تا روش. نشریه باغ نظر، (7)، 48ـ39.
گوردون، ا. (1387). برنامه درسی پنهان. ترجمه محمد داوری. فصلنامه حوزه و دانشگاه، (19)، 101ـ92.
گیرو، پ.ی. (1380). نشانه‌شناسی. ترجمه محمد نبوی. تهران: انتشارات فکر روز.
لوی، ا. (1385). برنامه‌ریزی درسی مدارس. ترجمه فریده مشایخ. تهران: انتشارات مدرسه.
ملکی، ح. (1388). برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل). مشهد: انتشارات پیام اندیشه.
موسی‌پور، ن. (1382). مبانی برنامه‌ریزی آموزش متوسطه. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
مهرام، ب.؛ ساکتی، پ.؛ مسعودی، ا. و مهرمحمدی، م. (1385). نقش مؤلفه‌های برنامه درسی پنهان در هویت علمی دانشجویان. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 1(3)، 29ـ3.
مهرمحمدی، م. (1389). بازاندیشی در فرآیند یاددهی ـ یادگیری. تهران: انتشارات مدرسه. 
میرزابیگی، ع. (1380). برنامه‌ریزی درسی و طرح درس در آموزش رسمی و تربیت نیروی انسانی. تهران: انتشارات سطرون.
نوروززاده، ر. (1385). برنامه درسی در نظام آموزش عالی. فصلنامه آموزش عالی، (23)، 70ـ53.
نوید ادهم، م. (1376). پیام مدرسه. تهران: انتشارات مدرسه.
والکر، ج. آ. و چاپلین، س. (1385). فرهنگ تصویری. ترجمه حمید گرشاسبی و سعید خاموش. تهران: اداره کل پژوهش‌های صدا و سیما.
Ahola, S. (2000). Hidden curriculum in higher education. University of Turku.
Barthes, R. (1957). Mythologies, St Albans: Paladin.
ــــــــ  (1964). Elements of semiology, London: Jonathan Cape.
Bergen Hengouwen, G. (2009). Hidden curriculum in the University. Available at: http:www. Sociology index. Com.
Bogue, R. (2004). Search, swim and see: deleuzes apprenticeship in signs and pedagogy of images, Educational Philosophy and Theory, 36 (3), 327- 343.
Chikeung, Ch. (2008). The effect of shared decision making on the improvement in teaches job deuebpment, Available at: http: // www Eric. ed. gov.
Doganay, A. (2009). Hidden curriculum and gaining the value of respect for human dignity. A qualitative study in two elementary schools in Adana. Available at: http:// educational science theory & practice. com.
Eco, U. (1990). The limits of interpretation, Bloomington: Indiana University Press.
Kohli. W. (2000). Teaching in Danjerzone: Democracy and Difference. Democratic Social Education (Eds.), David Hursh and Wayne Roos. Falmer Press.
Klein, F. M. (1990). The politics of curriculum decision- making, issues in centralizing the curriculum, State University of New York Press, Albany.
Margolis, E. (2000). Class pictures: representation of race, gender and ability in a century of school photography. Educational Policy Analysis Archives. 8 (31), 312-330
ــــــــ  (2001). The hidden curriculum in Higher Education. New York: Rutledge.
Redish, E. F. (2009). The hidden curriculum: what do we really want our students to learn? Available at: http://www. Sociology index. Com.
Stephenson, A. M. (2009). How children experienced, influenced and enacted the boundaries of curriculum in an early children education. Available at: http:// research archive.vum.ac.riz.
دوره 5، شماره 9
دی 1396
صفحه 65-84
  • تاریخ دریافت: 27 اسفند 1395
  • تاریخ بازنگری: 14 آبان 1396
  • تاریخ پذیرش: 01 آذر 1396
  • تاریخ اولین انتشار: 01 دی 1396
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1396