سلام در آموزه های اسلامی و پیامدهای تربیتی آن

نویسندگان

1 دانشیار گروه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری رشته فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین جایگاه «سلام» در آموزه­ های اسلامی و پیامدهای تربیتی آن است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و گردآوری داده‌ها بر اساس فرم‌های فیش‌برداری از منابع موجود و مرتبط انجام شده و در ادامه با شیوه‌های کیفی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به این ترتیب که محققان کوشیده‌اند در راستای تفسیر ذهنی محتوایی داده‌های متنی از طریق فرایندهای طبقه‌بندی نظام‌مند، کد‌بندی (باز، محوری و انتخابی)، تم‌‌سازی و طراحی ابعاد شناخته شده استفاده کنند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که «سلام» ریشه ­ای قرآنی و آدابی مبتنی بر سبک زندگی معصومان علیهم ‏السلام دارد و مهم‌ترین پیامدهای تربیتی آن در دو بعد فردی (کرامت‌افزایی، عزت‌آفرینی، تقویت تواضع و جلوگیری از تکبر، آرامش ­زایی و تعادل روانی) و اجتماعی (زمینه­ سازی انس و الفت، تقویت تعامل عاطفی، تقویت همدلی، تحکیم دوستی) دسته‌بندی و تبیین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

«تحیة السلام» فی التعالیم الدینیة وتداعیاتها التربویة

چکیده [العربیة]

ترمی ‌هذه الدراسة الی تبیین مکانة «تحیة السلام» فی التعالیم الاسلامیة وتداعیاتها التربویة. واتبعت الدراسة المنهج الوصفی التحلیلی وتم جمع البیانات علی أساس إعداد الجذاذات من المصادر المرتبطة بالموضوع، و فی الأخیر تم تحلیلها علی أساس المناهج النوعیة. سعت الباحثتان باستخدام عملیات التصنیف المنهجی والتشفیر (فی المستویات المفتوحة والمحوریة والانتقائیة) والقولبة وتصمیم الأبعاد المعروفة من أجل التفسیر الذاتی ‌لمحتوی البیانات النصیة. ودلت النتائج علی أن لـ«تحیة السلام» جذوراً قرآنیة وأخلاقیة قائمة علی نمط حیاة المعصومین (علیهم‏السلام). وتم تصنیف وتبیین أهم تداعیاته التربویة فی الجانبین الفردی‌ (الکرامة والعزة وتعزیز التواضع والحیلولة من الغطرسة و الاسترخاء والتوازن النفسی) و الجانب الاجتماعی (تألیف القلوب وتعزیز التفاعل العاطفی و توطید التعاطف والصداقة).

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • تحیة السلام
  • ‌الجذور القرآنیة
  • التداعیات التربویة
  • الجوانب الفردیة والاجتماعیة
  • التعالیم الاسلامیة
ابن بابویه، م. (1384). توحید. تحقیق علی‌اکبر غفاری و سید هاشم حسینی. قم: موسسه نشر آثار اسلامی.
ــــــــ . (بی‌تا). مصادیقه‌الاخوان. ترجمه محمدتقی دانش‌پژوه. بیروت: مکتبه امام صاحب‌الزمان7.
ابن شهر آشوب مازندرانی، م. (1379). المناقب. قم: علامه.
إبن منظور، م. (1404هـ). لسان‌العرب. ترجمه­ حسن بن احمد همدانی. ج ‌14. قم: مؤسسه­ دارالفکر.  
ابی‌الحدید، ع. (1378هـ). شرح نهج‌البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
اصفهانی، ر. (1416هـ). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیه.
اهوازی، ح. (1404هـ). المؤمن. قم: مدرسه امام مهدی7.
بشارتی، م.؛ خدابخش، م ر.؛ فراهانی، ح. و رضازاده، م. (1390). نقش واسطه خود شیفتگی در رابطه بین همدلی و کیفیت روابط بین‌شخصی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 5 (1)، 23ـ7.
بهشتی، س. و افخمی اردکانی، م. (1386). تبیین مبانی و اصول تربیت اجتماعی در نهج‌البلاغه. دو فصلنامه تربیت اسلامی، 2 (4)، 39ـ7.
بیهقی، ا. (1424هـ). شعب‌الایمان. بیروت: دارالفکر.
حرعاملی، م. (1416 هـ). وسائل‌الشیعه. تهران: مکتب الاسلامیه.
حسینی دشتی، م. (1369). معارف و معاریف. ج ‌3. قم: اسماعیلیان.
خنیفر، ح. و پور حسینی، م. (1391)، مهارت­های زندگی. تهران: هاجر.
دلشاد تهرانی، م. (1379). منظر مهر: مبانی تربیت در نهج‌البلاغه. تهران: دریا.
دهخدا، ع. (1373). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
رضی، س. (1382). نهج البلاغه. ترجمه محمد دشتی. قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر­المومنین7.
طباطبایی، م. (1374). تفسیر المیزان. ترجمه­ سید محمدباقر موسوى همدانى. قم: اسلامی.
طبرسى، ف. (1377). تفسیر جوامع الجامع. مشهد: بنیاد پژوهش­هاى اسلامى آستان قدس رضوی.
طریحی، ف. (بی­تا). مجمع‌البحرین. ج ‌1. تهران: موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت7.
عابدینی، ا. (1383). فرزندان و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، سیاسی. تهران: عابد.
عبدوس، م. و اشتهادی، م. (1375). بیست و پنج اصل از اصول اخلاقی امامان. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
عمید، ح. (1385). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
فرمهینی فراهانی، م.؛ میرزامحمدی، م. و سالاری، ا. (1388). بررسی تربیت اخلاقی از منظر امام صادق7: مبانی، اصول، روش‌های تربیتی. دو ماهنامه دانشور رفتار، 6 (3)، 79ـ62.
فرید تنکابنی، م. (1372). الحدیث. قم: اسلامی.
فقیهی، ع. (1379)، شیوه­های تربیتی و تأثیر آن در آرامش روانی از دیدگاه امام علی7. کتاب چهارم تریت اسلامی. مقالات برگزیده همایش تربیت در سیره و کلام امام علی7. صص 328ـ 311. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
فیروزآبادی، م. (1415هـ)، القاموس المحیط. ترجمه و تحقیق محمد نعیم. ج‌4 . قم: مؤسسه رسالت.
فیض کاشانی، م. (1383). المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء. تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری. قم: اسلامی.
کمره­ای، م. (1368). آداب و سنن. تهران: صدر.
کلینی، م. (1344). اصول کافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
متقی، ز.؛ نجفی، م. و نصرتی هشی، ک. (1393). تحقق جامعه عزت‌مدار؛ تجلی نظام تربیت کریمانه. فصلنامه اخلاق، 4 (1)، 162-129.
مجلسی، م. (1403هـ). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
محمدی ری‌شهری، م. (1386). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
مصطفوی، ح. (1385). التحقیق حول القرآن الکریم. تهران: علامه مصطفوی.
معین، م. (1386). فرهنگ معین. تهران: فردوس.
منجد، م. (1383). المنجد فی اللغه. قم: اسلام.
میر احمدی، غ. (1384). سلام و آثار فردی و اجتماعی آن از دیدگاه قرآن و سنت. پایان‏نامه کارشناسی ارشد. دانشکده الهیات و معارف اسلامی. دانشگاه جامعه المطصفی.