بررسی نقش «تمرکز» و «رسمیت» در ساختار نظام آموزشی بر تربیت دینی دانش‌آموزان بر مبنای دیدگاه‌های دبیران درس «دین و زندگی»

نویسنده

دانش‏ آموخته دکترای برنامه‏ ریزی درسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش دو عامل «تمرکز» و «رسمیت» در ساختار نظام آموزشی بر تربیت دینی دانش‌آموزان از منظر دبیران درس دین و زندگی است که با روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دبیران درس دین و زندگی مقطع متوسطه شهرستان بهشهر استان مازندران در سال تحصیلی 96- 1395 است که 21 دبیر با روش نمونه‏ گیری هدفمند به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شده‌اند. برای جمع‏ آوری اطلاعات از روش مصاحبه نیمه‌سازمان‌یافته و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش 7 مرحله ‏ای «کلایزی» استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه دبیران، مهمترین آسیب‌های تربیت دینی در نظام آموزشی، ناظر بر عدم کاربست روش‌های فعال تدریس، ضعف در گزینش و استخدام معلمان، نداشتن صلاحیت کافی از سوی برخی دبیران، فقدان سیستم نظارتی بر تربیت دینی و توجه نداشتن به تفاوت‌های منطقه‌ای و محلی است. به باور دبیران، مواردی نظیر استفاده از منابع کمک‌آموزشی در تدریس دروس دینی، برگزاری کلاس‌های فوق برنامه، تأکید بر کیفیت یادگیری و استفاده از روحانیون و مبلغان دینی در فرایند تربیتی دانش‌آموزان، مهمترین راهکارهای کاهش رسمیت در برنامه درسی تربیت‌دینی است و همچنین اهم راهکارهای کاهش تمرکز، ناظر بر اعطای اختیارات بیشتر به مسئولان نواحی و استان‌ها، اصلاح محتوا و روش‌های تدریس، آزادی عمل دبیران در انتخاب محتوا، نبود یک‌‌جانبه‌نگری، ابتکار عمل بیشتر مدیران و معلمان و مشارکت والدین و فراگیران در برنامه‏ ریزی درسی تربیت دینی است. ضروری است بسترهای لازم توسط مسئولان برای کاهش تمرکز و رسمیت در راستای اثربخشی اهداف تربیت دینی فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The study of the influence of two factors of concentration and recognition in the structure of the education system on religious education of students

نویسنده [English]

  • hassan eslamian
Ph.D. Curriculum Development, Department of Education, faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The main purpose of this study was to determine the effect of two factors of concentration and recognition in the structure of the education system on the religious education of students from the point of view of religion and life teachers. The methodology of this research is descriptive-qualitative. The statistical population of this study is all the teachers of religion and life of high school in Behshahr province in Mazandaran province in the academic year of 2011-2012. Among them, using the purposeful sampling method, 21 secretaries of religion and life As a sample of this study, semi-structured and in-depth interviews were conducted with the teachers of religion and life of high school. A descriptive-interpretive approach was used to analyze the information. A satisfactory answer to the research questions was done, the analytical unit in this research was a sentence and a paragraph. The main results of the research showed that: 1- From the viewpoint of the teachers, the most important areas of religious education in the education system of our country are the lack of use of active teaching methods and emphasis on the use of traditional teaching methods, weakness in the selection and recruitment of skilled teachers. For religious lessons, there is a lack of attention to regional and local differences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Curriculum
  • religious education
  • Concentration
  • formalism
اسکندری، ح. (1383). تربیتپنهان. تهران: تزکیه.
بناری، ه. (1380). نگاهی به عوامل آسیب‌شناسی تربیت دینی نوجوانان و جوانان با تأکید بر عوامل آسیب‌زا در نظام آموزش و پرورش. نشریه پژوهش‌های تربیت اسلامی، 6(1)،186ـ171.

زیدی، م. (1385). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و تحلیل کیفـی داده‌هـا]جزوه درسی[. شیراز: انتشارات دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

 سعیدی رضوانی، م. (1380). تبیین برنامه درسی پنهان در درس بینش اسلامی دوره متوسطه. پایان‌نامه دکترای رشته برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه تربیت معلم تهران.
ـــــــــ. (1386). آموزش‌ و پرورش کشورهای اسلامی با تأکید بر نقش توسعه‌ای (ضرورت تمرکززدایی در قلمرو تربیت دینی ـ اخلاقی). همایش ملی نقش اصفهان در توسعه فرهنگ و تمدن اسلامی.
ـــــــــ. (1389). نقدی بر روش‌های تربیت دینی با تأکید بر برنامه درسی پنهان. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
سعیدی رضوانی، م. و بینقی، ت. (1380). تأملی در باب تناسب نظام آموزش و پرورش رسمی با تربیت دینی. مجموعه مقالات تربیت اسلامی: ویژه آسیب­شناسی تربیت دینی. قم: مرکز مطالعات تربیت اسلامی.
سعیدی رضوانی، م. و امین خندقی، م. (1380). ارزشیابی برون‌داد حیطه عاطفی برنامه‌درسی دین و زندگی دوره متوسطه. گامی در مسیر تربیت اسلامی. تهران: آگاه.
سعیدی رضوانی، م.؛ باغگلی، ح. و امین خندقی، م. (1386). بررسی وضع موجود تربیت دینی ـ اخلاقی دانش‌آموزان و ارزیابی آن براساس مؤلفه‌های اصلی آموزش و پرورش. تهران: وزارت آموزش و پرورش.

شمشیری، ب. و نوذری، م. (1390). آسیب‌شناسی تربیت دینی کودکان مقطع پیش‌دبسـتانی از نظـر متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، علوم دینی، ادبیات کودک و مربیان پیش‌دبسـتانی، دو فصـلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی، 6(12)،73ـ51.

صفایی حائری، ع. (1379). مسئولیت و سازندگی. قم: انتشارات هجرت.
عصاره، ع. (1382). کارکردهای فعلی آموزش و پرورش کشورمان در تربیت دینی. مجموعهمقالاتهمایشآسیب‌شناسیتربیت‌ دینیدرآموزشوپرورش (جلد دوم)، تهران: محراب قلم.
 لطف‌آبادی، ح. (1382). ساخت مقیاس سنجش هویت نوجوانان و جوانان ایرانی. پژوهش سازمان ملی جوانان.
محسن‌پور، ب. (1388). مبانی برنامه‌ریزی آموزشی. تهران: سمت.
 مشایخ، ف. (1387). دیدگاه‌های نو در برنامه‌ریزی آموزشی. تهران : سمت.

Sanders, C. (2003). Application of Colizzi's method: Interpretation of an auditable decision trail by a novice researcher. Contempt Nurse, 14(3), 292-302.

دوره 6، شماره 10
خرداد 1397
صفحه 141-155
  • تاریخ دریافت: 07 دی 1396
  • تاریخ بازنگری: 11 خرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 12 خرداد 1397
  • تاریخ اولین انتشار: 01 تیر 1397
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1397