پیشبینی دینداری در دانش آموزان دوره متوسطه دوم براساس سبک های تفکر و صفات شخصیتی (بررسی موردی ناحیه 2 شهر ارومیه)

نویسندگان

1 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد رشته روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، ارومیه، ایران

2 استادیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی، خوی، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، پیش­بینی دینداری در میان دانش‌آموزان براساس سبک­ های تفکر و صفات شخصیتی آن‌هاست. روش تحقیق از نوع توصیفی ـ همبستگی است و جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش­ آموزان متوسطه دوم ناحیه 2 شهر ارومیه است که در سال تحصیلی 96ـ 1395 تحصیل می‌کردند. از میان این دانش‌آموزان، 375 نفر با روش نمونه­ گیری خوشه‎ای چندمرحله ­ای انتخاب‌ شده و با پرسشنامه­ های دینداری خدایاری‌فرد و همکاران (1388)، فرم کوتاه سبک­ های تفکر استرنبرگ، واگنر و زانگ (2007) و فرم کوتاه پرسشنامه صفات شخصیت گلدبرگ (1999) مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. برای تحلیل فرضیه‎های پژوهش نیز از آزمون­ های آماری ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد سبک­ های تفکر قانونی، قضایی، اجرایی، کلی­نگر، جزیی‌نگر، سلسله‌مراتبی، سلطنتی، درونی و بیرونی با دینداری رابطه مثبت (01/0>P) و سبک­ های تفکر محافظه‌کار و هرج و مرج طلب با دینداری رابطه منفی و معنا­داری دارند(05/0>P). از انواع صفات پنج­گانه شخصیتی نیز به‌جز روان­رنجوری که رابطه منفی معناداری با دینداری دارد، سایر صفات رابطه مثبت معناداری با دینداری نشان داده‌اند (01/0>P). نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نیز نشان می‌دهد که انواع سبک­ های تفکر و صفات شخصیتی توان پیش­بینی دینداری را در دانش ­آموزان متوسطه دوم دارند (01/0>P). بنابراین نتایج تحقیق شواهدی را مبنی بر ارتباط ویژگی­ های مطلوب روان­شناختی با متغیر دینداری فراهم کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احیاءکننده، م.؛ یوسفی، ف. و خرمایی، ف. (1396). پیش‌بینی سازگاری دانشجویان با دانشگاه براساس ویژگی­های شخصیتی و هدف گرایی. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 14(26): 36ـ1.
اردلان، م.؛ اسکندری، ا.؛ گیلانی، م. و عطایی، ن. (1393). ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ وﯾﮋگی‌های ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ و ﻫﻮش ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻓﮑﺮی. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 20(1): 148ـ123.
استرنبرگ، ر. ج. (1389). سبک­های تفکر. ترجمهعلاء‌الدین اعتماد اهری و علی‌اکبر خسروی. تهران: نشر دادار.
آقابابایی، ن. و بلچنیو، آ. (1393). رابطه میان مدل شخصیتی هگزاکو، دینداری و بهزیستی فاعلی در دانشجویان ایرانی و لهستانی. روان­شناسی معاصر، 9 (1): 28ـ17.
امامی‌پور، س. (1382). بررسی تحولی سبک­های تفکر در دانش­آموزان و دانشجویان و رابطه آن‌ها با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی.  فصلنامه نوآوری­های آموزش، 3 (3): 56ـ45.
بشلیده، ک.؛ هاشمی، س.؛ چرخ آبی، م. و دمیری، ح. (1390). ارتباط بین صفات شخصیتی و نگرش‌های مذهبی در دانشجویان با استعداد درخشان. مجله علوم رفتاری، 5 (2): 163ـ157.
جهانگیرزاده، م. و قربانی، ن. (1388). رابطه عوامل شخصیت و خودشیفتگی بیمارگون با جهت‌گیری مذهبی. مجله روان­شناسی و دین، 2 (2): 41ـ70.
خدایاری فرد، م. و همکاران. (1388). آماده­سازی مقیاس دینداری و ارزیابی سطوح دینداری اقشار مختلف جامعه ایران. طرح پژوهشی. دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه تهران.
خرمایی، ف. و فرمانی، ا. (1393). بررسی شاخص‌های روانسنجی فرم کوتاه پرسشنامه 5 عامل بزرگ شخصیت. روش­ها و مدل­های روان­شناختی، 4 (16): 39ـ29.
خوی‌نژاد، غ. ر. (1380). روش­های پژوهش در علوم تربیتی. تهران: سمت.
داوری، ص.؛ باقری، م. و بنی‌اسدی، ح. (1390). پیش‌بینی دینداری با توجه به ابعاد شخصیت در معلمان زن و مرد. روان‌شناسی و دین، 4 (4): 26ـ5.
دهستانی، م. (1394). بررسی نقش عامل­های شخصیتی در پیش‌بینی ابعاد مختلف دینداری در دانشجویان برمبنای 5 عامل بزرگ شخصیت. دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اسلام و روانشناسی، 9 (17): 114ـ87.
ریاحی، م.؛ علی‌وردی‌نیا، ا. و بنی‌اسدی، م. (1387). بررسی اثرات دینداری و جهت‌گیری مذهبی بر سلامت روانی دانشجویان دانشگاه مازندران. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 5 (2): 90 ـ51.
زارعی، ح. ع. (1393). الگوسازی روابط بین سبک­های تفکر و سازگاری آموزشی با پیشرفت تحصیلی. روان­شناسی، 18 (1): 60ـ44.
زارعی، ح. ع. و سرداری، ب. (1392). سهم ناشناخته سبک­های تفکر و یادگیری در فرایند آموزش. تهران: ساوالان.
زارعی، ح. ع. و میرهاشمی، م. (1391). ارتباط سبک­های تفکر با سازگاری تحصیلی در دانشجویان پرستاری. دوماهنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 10 (3): 395ـ389.
سراج‌زاده، س. و رحیمی، ف. (1392). رابطه دینداری با معناداری زندگی در یک جمعیت دانشجویی. راهبرد فرهنگ، (24): 30ـ7.
سلمان‌پور، ح.؛ عباسی، م.؛ عیسی‌‌زادگان، ع. و قاسم‌‌زاده، ا. (1391). رابطه سوگیری مذهبی و صفات شخصیتی با وسواس مرگ.  فصلنامه پژوهش­های نوین روان­شناختی، 7 (26): 88ـ65.
عباسی، م. و جان‌بزرگی، م. (1389). رابطه جهت­گیری مذهبی با پایداری هیجانی و شخصیت. روان­شناسی دین، 3 (3): 18ـ5.
فرمانی، ا.؛ افلاک‌سیر، ع.؛ خرمایی، ف. و ملازاده، ج. (1393). ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻰﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎى ﺧﺎﻃﺮهﮔﻮﯾﻰ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪل 5 ﻋﺎﻣﻠﻰ ﺷﺨﺼﯿﺖ در ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان. مجله علمی ـ پژهشی سالمند، 9 (2): 159ـ150.
فقیهی، ع.؛ غباری‌بناب، ب.؛ خدایاری‌فرد، م. و شکوهی‌یکتا، م. (1385). بررسی الگوی دینداری از منظر قرآن کریم و سنت. فصلنامه اندیشه دینی، 6 (19): 70ـ41.
فیست، ج.؛  فیست، گ. ج. و رابرتس، ت. ا. (1394). نظریه‌های شخصیتی. ترجمهسیدمحمدی (ویراست هشتم). تهران: نشر روان.
محبوبی، ر. (1394). ساخت مقیاس (بومی) برای سنجش دینداری. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 4 (1): 134ـ117.
محمدی‌گوندره، پ. (1391). رابطه سبک‌های هویت و سبک‌های تفکر با مسئولیت‌پذیری دانش‌‌آموزان. علوم رفتاری، 4 (13): 144ـ133.
منصورنژاد، ز. و کجباف، م. (1391). رابطه بین جهت­گیری مذهبی و جنسیت با اضطراب مرگ در میان دانشجویان. پژوهش­های علوم شناختی و رفتاری. 2 (1): 64ـ55.
مهری‌نژاد، س. ا. و شریفی، م. (1396). رابطه مکانسیم­های دفاعی سازگارانه و ناسازگارانه با دینداری در دانشجویان. دو فصلنامه علمی ـ ترویجی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 5 (8): 138ـ117.
والا، ر. و جمالی، م. (1393). بررسی رابطه ویژگی­های شخصیتی و باورهای دینی مورد مطالعه کارکنان یگان‌های ویژه ناجا. مجله علمی پژوهشی بصیرت و تربیت اسلامی،11 (29): 111ـ83.
Alizadeh, Z., Feizi, A., Rejali, M., Afshar, H., Keshteli, A. H., & Adibi, P. (2017). The predictive value of personality traits for psychological problems (stress, anxiety and depression): Results from a large population based study. Journal of Epidemiology and Global Health.( in press).
Balkis, M., & Isiker, G. B. (2005). The relationship between thinking styles and personality types. Social behavior and personality. An Iinternational Journal, 33(3): 283-294.
Buzdar, M. A., Ali, A., & Tariq, R. U. H. (2015). Religious orientations as a predictor of rational thinking among secondary school students. Thinking Skills and Creativity, 16: 1-8.
Fan, J., Zhang, L. F., & Chen, C. (2018). Thinking styles: Distinct from personality?. Personality and Individual Differences, 125: 50-55.
Furnham, A., & Cheng, H. (2015). Associations between education, gender, social class personality traits, and religious faith and service attendance in a British cohort. Personality and Individual Differences, 86: 63-66.
Goldberg, L. R. (1999). Abroad-bandwidth, public domain, personality Inventory measuring the lower-level facets of several five-factor models. Persoality psychology in Europe, 7: 7-28.
Henningsgand, Y. M., & Arnau, R. C. (2008). Relationships between rigiosity and prsonality and prsonality: A mltivariate analysis. Personality and Individual Diffferences, 45(8):703-708.
Refahi, Z. H., Bahmani, B., Nayeri, A., & Nayeri, R. (2015). The relationship between attachment to God and identity styles with Psychological well-being in married teachers. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 174: 1922 – 1927.
Saroglou, V. (2002). Religion and the Five five Factors factors of personality: A meta analytic review. Personality and Individual Differences, 32(1): 15-25.
Sternberg, R. J.(1997). Thinking styles. USA(NY): Cambrigeuni press.
Sternberg, R. J., Wagner, R. K., & Zhang, L. F. (2007). Thinking styles inventory—Revised II (TSI-R2).Unpublished test, Tufts University.
Zhang, L. F. (2002). Thinking styles and the big five personality traits. Educational psychology, 22(1): 17-31.
Zhang, L. F. (2006). Thinking styles and The big five personality traits Revisited. Personality and Individual Differencess,40(6): 1177-1187.