کارکردهای تربیتی خانواده بر مبنای تحلیل محتوای ادعیه رضوی(ع)‏

نویسنده

دکترای علوم قرآن و حدیث از دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین مؤلفه‌های خانواده مطلوب و کارکردهای تربیتی آن درراستای رشد و اعتلای انسان از منظر امام رضا (ع) است. در این پژوهش از روش «تحلیل محتوا» با دو رویکرد کمی و کیفی استفاده شده و جامعه آماری آن شامل 104 دعا از کتاب «الصحیفة الرضویة الجامعة» است. برای تحلیل کمی، تمامی ادعیه برمبنای مضامین خانواده مورد تحلیل قرار گرفته و مقولات و زیرمقولات مرتبط با موضوع پژوهش نیز احصاء و استخراج شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مجموع ادعیه امام رضا(ع) در زمینه موضوع پژوهش قابل طبقه‌بندی در چهارمحور «تشویق به تفکر در مسائل اخلاقی»، «آموزش محبت و مهرورزی»، «آموزش حقوق اجتماعی» و «عینیت‌بخشی به آموزه‌های تربیتی با معرفی اهل‌بیت علیهم‏ السلام به‌عنوان الگو» است. همچنین نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد رویکرد غالب این ادعیه، آموزشی بوده و ‏یکی از مهم‌ترین موضوعات آن، توجه به نهاد خانواده و جایگاه آن در جامعه اسلامی برای تربیت و ارائه راهکار و کارکردهای آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
ابطحی‌اصفهانی، س. (1378). الصحیفة الجامعة لادعیة علی بن موسی الرضا 7 و ابنائَهالاربعه. قم: مؤسسه امام الهادی.
ابن‌اثیر، م. (1385 هـ). النهایة فی غریب الحدیث. ج 6. بیروت: دار احیاء ‏الکتب العربیة.‏
ابن‌منظور، م. (1405‌ هـ). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
استراوس، آ. و کوربین، ج. و. (1384). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها ترجمه بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اعزازی، ش. (1376). جامعه‌‌شناسی خانواده. تهران: روشنگران و مطالعات زنان‏.
انصاری‏، ع. (1371). طبقات الصوفیه. به کوشش عبدالحی حبیبی. تهران: نشر سروش.
جانی‌پور، م. (1391). قدرت نرم و دفاع مقدس. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق 7.
حسینی‌دهشیری، ا. (1370). نگرشی به تربیت اخلاق از دیدگاه اسلام با تأکید ‏بر دوره نوجوانی. تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی‏.
خمینی، ر. (1378). صحیفه نور. تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی5 .
داوودی، م. و حسینی‌زاده، ع. (1389). سیره تربیتی پیامبر 6و اهل‌بیت علیهم‏السلام. ج 19. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
صفایی‌حائری، ع. (1386). نظام اخلاقی اسلام. قم: انتشارات لیلة القدر.
طباطبایی، م. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ج4. ترجمه سید محمدباقر موسوی‌همدانی. قم: انتشارات اسلامی جامعه‌ مدرسین حوزه علمیه.
طبرسی، ف. (1390 هـ). إعلام الوری بأعلام الهدی. ج2.تهران: انتشارات اسلامیه.
طبرسی، ف. (1403 هـ). الإحتجاج علی أهل اللجاج. مشهد: انتشارات مرتضی.
عزتی، م. (1376). روش تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس.
فراهیدی، خ. (1410 هـ). کتاب العین. ج4.قم: انتشارات هجرت.
فیروزان، ت. (1360). روش تحلیل محتوا. تهران: انتشارات آگاه.
کریپندورف، ک. (1378). مبانی روش‌شناسی تحلیل محتوا. ترجمه هوشنگ نائینی. تهران: انتشارات روش.
کلینی، م. (1377هـ). الکافی، به کوشش علی‌اکبر غفاری. تهران: انتشارات اسلامی.
 Frankena, W. (2000). To ward philosophy of education: In what is philosophy of education. U.S.A: Macmillan.
Pearsall, J. (2001), The New Oxford Dictionary of English, Oxford University Press.‎