حریت اخلاقی؛ هدف غایی تربیت اخلاقی از منظر اسلام

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد، تهران، ایران.

2 استاد گروه مبانی فلسفی اجتماعی آموزش و پرورش دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف از نگارش این مقاله تبیین هدف غایی تربیت اخلاقی از منظر اسلام (آیات و روایات اخلاقی) بود. در این مقاله، با دو معیار «شناخت خدا به­ عنوان محور هستی» و «عمل به فرامین اخلاقی»، آیات و روایات انتخاب شد. روش پژوهش، روش اندراجی با رویکرد فلسفی بود و تحلیل داده ­ها و تفسیر آیات و روایات از نوع استقرایی بود که به­ طور مستمر و هم­زمان با جمع­ آوری داده ­ها انجام شد. دراین پژوهش اهدافی واسطی؛ نظیر کسب منفعت­ ها و دوری از آسیب­ های دنیایی، نیل به مقام محبوب، نیل به مقام ابرار، نیل به مقام مخبتین و حریت اخلاقی به ­دست آمد. سپس این اهداف با استفاده از روش ارتباط اندراجی مفاهیم، طبقه ­بندی شد. یافته ­های پژوهش بیانگر آن بود که در پایین­ترین سطح، کسب منفعت­ ها و دوری از آسیب­ های دنیایی (پیامد گرایی) و در بالاترین سطح، مقام عبادالرحمن (حریت اخلاقی) قرار دارد. عبادالرحمن، بندگان خاص خداوند ـ که انجام اعمال اخلاقی را وظیفه خود می ­دانند ـ نیازی به پیامدهای عمل اخلاقی ندارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازى.
ارسطو (1381). سیاست. ترجمه حمید عنایت. جلد جهارم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ابن­سینا، ح. (1388). مجموعه رسائل شیخ‌الرئیس ابن‌سینا. ترجمه محمود شهابی ضیاءالدین دری. تهران: انتشارات اشراق.
باقری، خ. (1386). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. جلد اول.تهران: انتشارات مدرسه.
باقری، خ. (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
جوادی آملی، ع. (1389). مبادی اخلاق در قرآن. قم: اسراء.
جوادی آملی، ع. (1378). تفسیر تسنیم. جلد پنجم، قم: اسراء.
جوادی آملی، ع. (1378). تفسیر تسنیم. جلد دوازدهم، قم: اسراء.
رضی، م. (1388).نهج­­البلاغه. ترجمه محمد دشتی. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
شکوهی، غ. (1374). تعلیموتربیتومراحل. مشهد: آستان قدس رضوی.
طباطبائى، م. (1374). المیزان فى تفسیر القرآن‏. جلددوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
طباطبائى، م. (1374). المیزان فى تفسیر القرآن‏. جلد پانزدهم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
طباطبائى، م. (1374). المیزان فى تفسیر القرآن‏. جلدنوزدهم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
طوسی، خ. (1360). اخلاقناصری. تهران: خوارزمی.
فارابی، ا. (1371). السیاسه المدنیه. ترجمه سیدجعفر سجادی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قرائتى، م. (1360). تفسیر نور. جلد اول، تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
عسکری، م. (1387). عقاید اسلام در قرآن کریم. ترجمه محمدجواد کرمی. جلد دوم ، تهران: مجمع علمی اسلامی.
کلینی، م. (1370). اصول کافى. جلد دوم. قم: نشر اسلام.
کلینی، م. (1370). اصول کافى. جلد هفتم. قم: نشر اسلام.
مجلسی، م. (1075). بحار الانوار.جلد هفتاد و پنج. بیروت: مؤسسه الوفا.
مکارم شیرازی، ن. (1360). تفسیر نمونه.جلداول، قم: انتشارات امام علی بن ابیطالب.
مکارم شیرازی، ن. (1360). تفسیر نمونه.جلددهم، قم: انتشارات امام علی بن ابیطالب.