حریت اخلاقی؛ هدف غایی تربیت اخلاقی از منظر اسلام

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد، تهران، ایران.

2 استاد گروه مبانی فلسفی اجتماعی آموزش و پرورش دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف از نگارش این مقاله تبیین هدف غایی تربیت اخلاقی از منظر اسلام (آیات و روایات اخلاقی) بود. در این مقاله، با دو معیار «شناخت خدا به­ عنوان محور هستی» و «عمل به فرامین اخلاقی»، آیات و روایات انتخاب شد. روش پژوهش، روش اندراجی با رویکرد فلسفی بود و تحلیل داده ­ها و تفسیر آیات و روایات از نوع استقرایی بود که به­ طور مستمر و هم­زمان با جمع­ آوری داده ­ها انجام شد. دراین پژوهش اهدافی واسطی؛ نظیر کسب منفعت­ ها و دوری از آسیب­ های دنیایی، نیل به مقام محبوب، نیل به مقام ابرار، نیل به مقام مخبتین و حریت اخلاقی به ­دست آمد. سپس این اهداف با استفاده از روش ارتباط اندراجی مفاهیم، طبقه ­بندی شد. یافته ­های پژوهش بیانگر آن بود که در پایین­ترین سطح، کسب منفعت­ ها و دوری از آسیب­ های دنیایی (پیامد گرایی) و در بالاترین سطح، مقام عبادالرحمن (حریت اخلاقی) قرار دارد. عبادالرحمن، بندگان خاص خداوند ـ که انجام اعمال اخلاقی را وظیفه خود می ­دانند ـ نیازی به پیامدهای عمل اخلاقی ندارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Moral liberty; the ultimate goal of moral education from the Islamic perspective

نویسندگان [English]

  • nayereh hajialian 1
  • khosrow bagheri 2
1 Assistant Professor in Philosophy of Education, Islamic Azad university science & research branch, Tehran ,Iran.
2 Professor of Social -Philosophical Foundation, Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this article is to explain the ultimate goal of moral education fromthe Islamic perspective (verses and moral narrations). In this article, verses and narrations were chosen with two criteria as "knowing God as the center of the universe" and "Practicing moral commandments ". Research method was Hierarchy Analysis method with philosophical approach.The analysis of data and interpretation of verses and narrations was done by inductive method and continuously with data collection. In this research, intermediary goals have been achieved such as: gaining benefits and avoidance of world damage, attaining of likeness to God, benefactors and modest position and moral liberty. Then the intermediary goals are classified using hierarchy method.. Findings of the research indicated that gaining benefits and avoidance of world damage (consequentialism) was at the lowest level and outstanding servants of God (moral liberty) was at the highest level.  The outstanding servants of God means those special servants of the Lord that believe doing moral acts as their duty and they don't require the consequences of moral action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral education
  • Moral liberty
  • Consequentialism
  • Outstanding servants of God
قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازى.
ارسطو (1381). سیاست. ترجمه حمید عنایت. جلد جهارم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ابن­سینا، ح. (1388). مجموعه رسائل شیخ‌الرئیس ابن‌سینا. ترجمه محمود شهابی ضیاءالدین دری. تهران: انتشارات اشراق.
باقری، خ. (1386). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. جلد اول.تهران: انتشارات مدرسه.
باقری، خ. (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
جوادی آملی، ع. (1389). مبادی اخلاق در قرآن. قم: اسراء.
جوادی آملی، ع. (1378). تفسیر تسنیم. جلد پنجم، قم: اسراء.
جوادی آملی، ع. (1378). تفسیر تسنیم. جلد دوازدهم، قم: اسراء.
رضی، م. (1388).نهج­­البلاغه. ترجمه محمد دشتی. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
شکوهی، غ. (1374). تعلیموتربیتومراحل. مشهد: آستان قدس رضوی.
طباطبائى، م. (1374). المیزان فى تفسیر القرآن‏. جلددوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
طباطبائى، م. (1374). المیزان فى تفسیر القرآن‏. جلد پانزدهم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
طباطبائى، م. (1374). المیزان فى تفسیر القرآن‏. جلدنوزدهم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
طوسی، خ. (1360). اخلاقناصری. تهران: خوارزمی.
فارابی، ا. (1371). السیاسه المدنیه. ترجمه سیدجعفر سجادی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قرائتى، م. (1360). تفسیر نور. جلد اول، تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
عسکری، م. (1387). عقاید اسلام در قرآن کریم. ترجمه محمدجواد کرمی. جلد دوم ، تهران: مجمع علمی اسلامی.
کلینی، م. (1370). اصول کافى. جلد دوم. قم: نشر اسلام.
کلینی، م. (1370). اصول کافى. جلد هفتم. قم: نشر اسلام.
مجلسی، م. (1075). بحار الانوار.جلد هفتاد و پنج. بیروت: مؤسسه الوفا.
مکارم شیرازی، ن. (1360). تفسیر نمونه.جلداول، قم: انتشارات امام علی بن ابیطالب.
مکارم شیرازی، ن. (1360). تفسیر نمونه.جلددهم، قم: انتشارات امام علی بن ابیطالب.
  • تاریخ دریافت: 20 اسفند 1396
  • تاریخ بازنگری: 27 مهر 1397
  • تاریخ پذیرش: 05 آبان 1397
  • تاریخ اولین انتشار: 01 آذر 1397
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1397