شناسایی مؤلفه های تربیت اخلاقی دانش آموزان: برقراری تناظر میان نظریه های تربیت منش و رویکرد تربیت اسلامی

نویسنده

دانش ‏آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران، ایران

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی مؤلفه­ های تربیت اخلاقی دانش ­آموزان است که با تناظر میان نظریه­ های تربیت منش و رویکرد تربیت اسلامی انجام گرفت. روش انجام پژوهش تحلیلی ـ استنتاجی است.در این پژوهش ابتدا به تحلیل رویکردهای تربیت منش، پرداخته و سپس  نتایج در تناظر با مفهوم اسلامی تربیت در نظریه باقری (1392)، بررسی شد. یافته­ ها نشان داد در نظریه­ های تربیت منش، تأکید بر پرورش شخصیت است؛ اما مسئله تربیت دائر بر «دیگرسازی» است. در مقایسه با آن روشن شد مفهوم تربیت اسلامی 1. به معنای «ربوبی شدن» است، 2. ناظر به«تحول درون» و «خودسازی» و امری «قائم به خود» است،3. نیاز به «بلوغ عقلانی» دارد و دوران قبل از رسش عقلانی «تمهید» است که با هدف پرورش «شاکله دانش­ آموزان» و آماده کردن آن­ها برای دعوت «ربوبی» مورد توجه قرار گرفته است. 4. زیر بنای عمل معلم در فرایند تربیت اخلاقی دو امکان تربیتی «فطرت اخلاقی» و«هویت اجتماعی» (اجتماع اخوت­محور) است. در پایان چنین نتیجه­ گیری شد توجه به تحقق و شکوفایی این مؤلفه­ های تربیت اخلاقی بر اساس دو مبنای «فطرت اخلاقی» و«هویت اجتماعی» در قلمرو وظایف معلم است که می­ تواند از طریق روش­هایی که در تدریس و فعالیت­ های آموزشی و تربیتی خود دنبال می­ کند به آن دست یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدآبادی ارانی، ن.؛ محمدی، آ.؛ جلالوند، ط.؛ و رهنما، ا. (1395). نقد آرای ایمانوئل کانت و ملا احمد نراقی با تأکید بر تربیت اخلاقی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24 (30)، 31-54.
ارسطو (1364). اخلاق نیکو ماک. ترجمه رضا مشایخی. چ 1 تهران: کتابفروشی دهخدا.
باقری، خ. (1384). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. ج 2. چ 1. تهران: انتشارات مدرسه.
____ ، (1389الف). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران. ج 1. چ 2. تهران: انتشارات علمی ـ فرهنگی.
____ ، (1389ب). رویکردها و روش­های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران.
____ ، (1392). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. ج 1. چ 32.  تهران: مدرسه.
بیرونی کاشانی، ر. (1384). تبیین مبانی اخلاق تدریس؛ بر اساس فلسفه اخلاق اسلامی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. رشته تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت. دانشگاه تهران.
بیرونی کاشانی، ر.، و باقری، خ. (1387). مبانی و اصول اخلاق تدریس بر اساس فلسفه اخلاق اسلامی. روان­شناسی و علوم تربیتی، 3 ( 38)، 135- 115.
شفیلد، ه. (1375).  فلسفه آموزش و پرورش. ترجمه غلامعلی موحد. جلد 1. تهران: قطره.
شکوهی، غ. (1375). مبانی و اصول آموزش و پرورش. چ 8. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
طباطبائی، م. ح. (1363). المیزان. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی.تهران: محمدی.
گوتک، جرالد. ال. (1394). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. ترجمه محمدجعفر پاک­سرشت. تهران: سمت.
مدرسی، م. ر. (1371). فلسفه اخلاق؛ پژوهش در بنیان­های زبانی، فطری، تجربی، نظری و دینی اخلاق. جلد 1. تهران: سروش.
 مطهری، م. (1366). فلسفه اخلاق. ج 1. تهران: صدرا.
Lickona, T. (1992). Education for character. New York: Bantam Books.
Ryan, K.(1988). Teacher education and moral education Journal of Teacher Education,Volume 39 Issue 5,pp,228–233.
Tucker, M. Elizabeth (1999). Teaching ethics: The moral development of educators. Journal of  Mass media Ethics, vol. 14, 2,pp, 118-107.