تحلیل محتوای کتاب‌های بخوانیم، بنویسیم، و هدیه‌های آسمان ابتدایی (تألیف‌های جدید) بر اساس مؤلفه‌های شادی از منظر اسلام

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 استاد گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی محتوای کتاب‌های «بخوانیم»، «بنویسیم» و «هدیه‌های آسمان» ابتدایی (تألیف‌های جدید) براساس مؤلفه‌های شادی از منظر اسلام است. این پژوهش به‌روش تحلیل محتوای کمی انجام شده و به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 8 کتاب فارسی (بخوانیم)، فارسی (بنویسیم) و هدیه‌های آسمان مقاطع اول، دوم و سوم ابتدایی است که محتوای مورد نظر به‌روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده است. ابزار پژوهش سیاهه «تحلیل محتوا» است که روایی آن حاصل شده و واحد تحلیل جمله و تصویر و واحد شمارش فراوانی است. یافته­ های پژوهش مبین آن است که در کتاب‌های مذکور در زمینه مؤلفه‌های شادی از منظر اسلام، بیشترین فراوانی به مقوله عاطفی در مؤلفه تبسم، لبخند و خندیدن و سپس به مقوله معنوی در مؤلفه ایمان به خدا و ارتباط با خدا اختصاص یافته است. این در حالی است که به مقوله صفات شخصیتی به‌ویژه مؤلفه‌های پرهیز از حسادت، کینه، طمع، بخل و مقوله نیازهای جسمانی توجه کمتری شده است. از دیگر یافته‌های پژوهش این است که به‌ترتیب اولویت، کتاب‌های هدیه‌های آسمان از بیشترین میزان مؤلفه‌های شادی، کتاب‌های بخوانیم در رتبه دوم و کتاب‌های بنویسیم نیز از کمترین میزان توجه به مولفه‌های شادی برخوردار هستند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم (ناصر مکارم شیرازی مترجم).
نهج البلاغه (1391). (محمد دشتی مترجم). قم: بکا.
افلاطون (1353). جمهوری. تهران: خوشه.
انگورج تقوی، م. و خزایی، ک. (1393). تحلیل محتوای فارسی بخوانیم وبنویسیم براساس مؤلفه‌های شادکامی و هوش هیجانی93-1392. اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی.  
بیابانگرد، ا. (1387). روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: دوران.
پسندیده، ع. (1390). نظریه توحید در شادکامی. روان‌شناسی و دین، 4 (3)، 30ـ1.
پسندیده، ع.  (1393). الگوی اسلامی شادکامی. قم: دارالحدیث.
تمیمی‌آمدی، ع. و شرح خوانساری. ج. (1366). غررالحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات.
سماک امانی، م. (1385). شادی در اسلام. کرج: آموزش کشاورزی.
صالحی عمران، ا.؛ هاشمی، س. و ایران‌نژاد، م. (1391). تحلیل محتوای کتاب‌های ابتدایی براساس مؤلفه‌های شادکامی. نوآوری‌های آموزشی، 11 (44)، 163ـ142.
علی‏محمدی، ک. و آذربایجانی، م. (1388). بررسی رابطه بین شادکامی اسلامی و شادکامی روان‌شناختی در دانشجویان دانشگاه قم در سال تحصیلی 89ـ1388. روان‌شناسی و دین، 2 (3)، 28ـ7.
علوی، ح. (1388). بررسی رابطه میزان احساس شادی با نوع رفتار در دانشجویان مختلف دانشگاه‌های شهر کرمان. تربیت اسلامی، 4 (9)، 123ـ95.
فتحی واجارگاه، ک. (1384). اصول برنامه‌ریزی درسی. تهران: ایران‌زمین.
فهرستی، ز. و توتونچیان، م. (1393). شادی و نشاط از دیدگاه فقه با رویکردی بر نظر امام خمینی (ره). پژوهش‌نامه متین، 16، 123ـ97.
قرائتی، م. (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کارشکی، ح.؛ گراوند، ه. و دهقانی نیشابوری، م. (1391). نقش شکاف بین اهداف و آرزوها و شانس دستیابی به آن‌ها در شادکامی دانشجویان. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 2 (6)، 154ـ133.
مجلسی، م. (1404). بحارالانوار. بی جا: دارالاحیاء التراث العربی.
محمدی ری‌شهری، م. (1377). میزان الحکمة. قم: دارالحدیث.
محمدی ری‌شهری، م.  (1391). الگوی شادی ازمنظر قرآن و احادیث. قم: دارالحدیث.
مختارزاده نیکجه، م. (1390). شادمانی از منظر قرآن و احادیث. قم: دارالفکر.
مکارم شیرازی، ن. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ن. (1377). اخلاق در قرآن. قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب (ع).
موسوی‌نصب، م. (1392). شادمانی (رویکردهای نظری و یافته‌های تجربی). تهران: تیسا.
موسی‌پور، ن. (1385). مبانی برنامه‌ریزی آموزش متوسطه. مشهد: آستان قدس رضوی.
نیازآذری، ک. (1392). بررسی تأثیر شادابی و نشاط در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه ساری. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 2 (3)، 57ـ36.
 
Argyle, M. (2001). The Psychology of Happiness,Policy, 18(1).
Chow Henry, P.H. (2009). Life Satisfaction Among University Students in a Canadian Prairie City: a Multivariate Analysis, Social Indicators Research,70, 139-150.
Lyubomirsky, S. King, L. Diener, E. (2005). The Benefits of Frequent Positive Affect: Does Happiness Lead to Success. PsychologicalBulletin, 131(6), 803–855.
Jianwei, M. (2010). Education and Happiness, Philosophical Meditation on Happy Education. Educational Research.
Seligman, M., Randal M. Ernst, Gillham, J. (2009). Positive education: positive psychology and classroom interventions, Oxford Review of Education,35, 293-311.
Szcześniak, M. (2011). Are proneness to forgive, optimism and gratitude. associated with life satisfaction? Polish Psychological Bulletin, 42(1), 20-23.
Maltby, J .Day, L.,Barber, L. (2004).Forgiveness and mental health variables: Interpreting the relationship using an adaptational-continuum model of personality and coping, 37(8), 1629-1641.
Post Stephen, G. (2005). Altruism, Happiness, and Health: It’s Good to Be Good, International Journal of Behavioral Medicine, 12(2), 66–77.
Ruyter.D, (2007). Ideals, Education, And Happy Flourishing. Educational Theory, 57(1), 23-34.
Scott, H. (2010). Students and Their Schooling: Does Happiness Matter? Communique,39(2), 1-24.
Su-Yen Chen, Luo Lu. (2009). Academic Correlates Of Taiwanese Senior High School Students Happiness, Adolescence, 44(176), 979-992. 
Veenhoven, R. (1988). The Utility Of Happiness Social, Indicators Research, 20, 333-354.