استعارۀ تربیتی سفر

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تبیین و تحلیل استعاره «تربیت، سفر است» با نگاهی عرفانی ـ استعاری و به ­تبع عینی ­تر به حوزه انتزاعی تربیت است. چرا که یکی از اصلی ­ترین ویژگی ­های استعاره، ظرفیت استنباطی بسیار آن است که با تکیه بر آن می ­توان حوزه­ ای انتزاعی از دانش ­های بشری را در ظرفی عینی قرار داد و بازتعریف کرد. برای دست یافتن به این هدف، از روش­ تحلیل منطقی فرارونده بهره­ گرفته ­شد. یافته ­های پژوهش حاکی از آن است که استعاره «تربیت، سفر است» باتوجه به مبنای انتخابی ـ در این پژوهش دو مبنای عرفان اسلامی و عرفان اومانیستی معرفی شده ـ دو مسیر جداگانه برای تربیت تعریف می­ کند که با وجود اشتراکات فراوان میان این دو مسیر، سرانجام متفاوتی برای آن ­ها تصور می ­شود. طرح کلی سفر تربیتی بر مبنای نگاه استعاری ـ عرفانی به حوزه تربیت نیز شامل دو رکن اصلی «رهرو» و «راهبر» و پنج رکن فرعی «مقصد نهایی»، «مراحل»، «ره­توشه، مسیریابی و ملزومات»، «راهبرد» و «رهاورد» است. همچنین بر پایه نتایج پژوهش حاضر می­ توان ادعا کرد که به­ کارگیری استعاره «تربیت، سفر است»، گامی مهم جهت دست یافتن به تعریفی برای تربیت و رسیدن به اشتراک بین ­الاذهانی میان صاحب ­نظران این حوزه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم (ناصر مکارم شیرازی مترجم).
باقری، خ.؛ سجادیه، ن. و توسلی، ط. (1389). رویکردها و روش­های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پارسا، م. (1390). روان­شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه­ها. تهران: سخن.
پیرحیاتی، م. (1388). مقدمه­ای بر اساطیر (هویت، عرفان و فرهنگ). تهران: سهروردی.
شکری­نیا، م.؛ داوودی، م. و صداقت، م. (1393). معرفت­شناسی در فلسفه مشاء و دلالت­های تربیتی آن. اسلام و پژوهش­های تربیتی، 6 (1)، 64ـ45.
شکوهی، غ. (1386). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد: آستان قدس رضوی.
شمیسا، س. (1386). بیان. ویرایش سوم. تهران: میترا.
شولتز، د. پ. و شولتز، س. ا. (1392). نظریه­های شخصیت (یحیی سیدمحمدی مترجم). تهران: ویرایش.
قاسم­زاده، ح. (1392). استعاره و شناخت. تهران: ارجمند.
کوِچش، زُ. (1393). مقدمه­ای کاربردی بر استعاره (شیرین پورابراهیم مترجم). تهران: سمت.
لیکاف، ج. و جانسون، م. (1394). فلسفه جسمانی؛ ذهن جسمانی و چالش­ آن با اندیشه غرب (جهانشاه میرزابیگی مترجم). جلد اول. تهران: آگاه.
لیکاف، ج. و جانسون، م. (1395). استعاره­هایی که با آن­ها زندگی می­کنیم (هاجر آقاابراهیمی مترجم). تهران: علم.
محسنی­نیا، ن. و علی­بخشی، ا. (1392). سفر در تصوف و عرفان. قم: آیت اشراق.
مظاهری­سیف، ح. (1389). جریان­شناسی انتقادی عرفان­های نوظهور. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
هاشمی، ز. (1389). نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. ادب­پژوهی، 12، 140-119.
هاوکس، ت. (1390). استعاره (از مجموعه مکتب­ها، سبک­ها و اصطلاح­های ادبی و هنری) (فرزانه طاهری مترجم). تهران: مرکز.
هرست، پ. و پیترز، ر. ا. (1389). منطق تربیت؛ تحلیل مفهوم تربیت از نگاه فلسفه تحلیلی (فرهاد کریمی مترجم). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
 
Ahmady, S.; Yaghmaei, M.; Arab, M. & Monajemi, A. (2016). Metaphor in Education: Hidden but Effective. Journal of Medical Education, 15 (1), 52-57.
Hunt, A. (2009). The Essence of Education is Religious, In M. De Souza, K. Engebretson, G. Durka and A. McGrady (Eds.), International Handbook of the Religious, Moral and Spiritual Dimension in Education, (1), 635-650. Netherlands: Springer.   
Lakoff, G. & Turner, M. (1989). More than Cool Reason: A Filed Guide to Poetic Metaphor. Chicago: University of Chicago Press.
Peters, R.S. (1967). Education as Initiation: An Inaugural Lecture. London: University of London, Institute of education.
Turner, J. (1998). Turns of Phrase and Routes to Learning: The Journey Metaphor in Educational Culture. Intercultural Communication Studies, 2, 23-36.
Weimer, M. (2013). Learner-Centered Teaching; Five Key Changes to Practice. San Francisco: Jossey-Bass.