ریشه ها، علل و پیامدهای کینه‏ توزی از منظر آموزه ‏ها و اخلاق اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، ایران

2 دانشیار گروه مبانی تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز، فارس، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، چگونگی کنترل، کاهش و علاج کینه ‏توزی به‌عنوان یک مانع جدی در راه صلح و اخلاق صلح ‏محور بود. چرا که اگر سلامت را به‌مثابه پلی برای صلح در نظر بگیریم، کینه ‏توزی همچون یک بیماری است که مانع از تحقق آن می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏شود. مطالعه حاضر از نوع مطالعات کیفی و روش آن، توصیفی ـ تحلیلی بوده و محور اصلی پژوهش، مفهوم‌شناسی کینه ‏توزی براساس آموزه ‏های اسلامی و آراء اندیشمندان اخلاق اسلامی بود. جامعه این پژوهش تمامی مستندات مربوط به موضوع پژوهش در کتب و نوشته ‏‏های اخلاقی و آراء اندیشمندان اخلاقی بود. در روش گردآوری داده ‏ها، از روش اسنادی و به‌منظور تحلیل داده ‏ها، از شیوه تحلیل مفهومی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که براساس تحلیل محتوای آموزه‏ های اسلامی و آراء اندیشمندان اخلاق اسلامی، کینه‏ توزی نوعی بیماری تلقی شده است. به همین دلیل در دو سطح فردی و اجتماعی، راهکارهایی برای پیشگیری، درمان و کاهش آن در جامعه شناسایی و استخراج شد. از مهم‌ترین راهکارهای درمانی در بعد فردی می‌توان به راهکارهای روان‏شناختی، مشاوره ‏ای و روان ‏درمانی، تقویت اعتقادات مذهبی و ایمان و اصلاح باورهای مذهبی، تربیت عاطفی افراد و پرورش و تقویت عشق و محبت، آگاهی‌بخشی و تشدید آگاهی و تقویت تفکر انتقادی اشاره کرد. راهکارهای درمانی در بعد اجتماعی نیز شامل تقویت روابط مبتنی بر محبت، نیکی، احترام و پذیرش دیگران، ترویج فرهنگ گفت ‏وگو در جامعه و به رسمیت شناختن دیگران، شفافیت ‏بخشی در جامعه و اصلاح ساختارهای اجتماعی معیوب است که منجر به خشم و نفرت و کینه ‏توزی عمومی می ‏شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Roots, Causes and Consequences of Resentment from the Perspective of Islamic Teachings and Ethics

نویسندگان [English]

  • Ali Shiravani Shiri 1
  • Babak Shamshiri 2
1 Corresponding Author: Assistant Professor of the Department of Education, Farhangian University, Iran.
2 Associate Professor of the Department of Education, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

If health is a bridge to peace, resentment is like a disease that prevents peace. Controlling, reducing, and curing resentment as a serious obstacle to peace and morality is one of the goals of this article. The present study is considered a qualitative study. In order to answer the research questions, documentary and library methods have been used in data collection and conceptual analysis method has been used in data analysis. The most important therapeutic strategies in the individual dimension are: psychological, counseling and psychotherapy strategies, strengthening religious beliefs and faith and correcting religious beliefs, emotional training of individuals and nurturing and strengthening love and affection, awareness. Participate and intensify awareness and strengthen critical thinking. Therapeutic strategies in the social dimension include: strengthening relationships based on love, kindness, respect and acceptance of others, promoting a culture of dialogue in society and recognizing others, transparency in society, reforming defective social structures that lead to anger.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resentment
  • Quran
  • Hadith
  • Islamic Ethics
قرآن کریم (ناصر مکارم شیرازی مترجم).
نهج‌البلاغه (محمد دشتی مترجم). (1392). قم: موعود اسلام.
آزاد، ح. (1396). تحلیل اخلاقی بغض دینی. پژوهش‏نامه اخلاق. 10 (38)، 26ـ7.
ابن‏شعبه حرانی، ح. (1404). تحف العقول عن آل الرسول (ص). جلد 1. قم: جامعه مدرسین.
ابن‏منظور، م. (1414). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
ایزوتسو، ت. (1394). مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید. ترجمه فریدون بدره‏ای. تهران: فروزان روز.
ایمان، م. (1388). مبانی پارادایمی روش‏های کمی و کیفی تحقیق در علوم اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
باقری، خ. و همکاران (1389). رویکردها و روش‏های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بندریگی، م. (1370). فرهنگ جدید عربی ـ فارسی. ترجمه منجد الطُلاب، ترجمه محمد بندریگی. تهران: انتشارات اسلامی.
تمیمی آمدی، ع. (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
تهرانی، م. (1387). اخلاق الهی، آفات زبان. جلد چهارم. تهران: سازمان انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
تهرانی، م. (1395). اخلاق اللهی، مباحث قوه غضبیه. جلد ششم و جلد هفتم. تهران: سازمان انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جبعی عاملی، ز (شهید ثانی). (1409). منیة المرید. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
جوادی آملی، ع. (1389). تفسیر تسنیم. جلد 1. قم: نشر اسراء.
حافظ شیرازی، م. (1388). دیوان حافظ. بر اساس نسخه قاسم غنی و محمد قزوینی. چ12. تهران: جیحون.
راغب اصفهانی، ح. (1416). المفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
شیروانی شیری، ع. (1392). بررسی تطبیقی مبانی فلسفی تربیتی و شگردهای جلوه‏گری مقوله‌های اقتدار و آزادی در داستان‏های فارسی و انگلیسی کودک. رساله دکتری فلسفه تعلیم و تربیت. دانشگاه اصفهان.
شیروانی شیری، ع.؛ شمشیری، ب.؛ نجفی. م. و نبوی‏زاده، ر. (1392). تأملی در معنای حب در قرآن و دلالت‏های تربیتی آن. مجله پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلام، 21 (18)، 134ـ113.
غزالی، م. (1384). کیمیای سعادت. به‌اهتمام پروین قاسمی. تهران: پیمان.
فراهیدی، خ. (1409). العین. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
کومبز، ج. آ. و دنیلز، ل. (1394). پژوهش فلسفی: تحلیل مفهومی. ترجمه خسرو باقری، در ادموند سی. شورت: روش‏شناسی مطالعات برنامه درسی (محمود مهرمحمدی و همکاران مترجم). تهران: سمت.
لیثی واسطی، ع. (1376). عیون الحکم و المواعظ. جلد 1. قم: دارالحدیث.
مجلسی، م. (1403). بحارالانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مطهری، م. (1380). انسان کامل. تهران و قم: انتشارات صدرا.
مهدوی کنی، م، (1387). نقطه‏های آغاز در اخلاق عملی. چاپ نوزدهم. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
نراقی، م.ا. (1385). معراج السعاده. قم: انتشارات بوکتاب.
نراقی، م.م. (1391). جامع السعادات (کریم فیضی مترجم). جلد اول. قم: انتشارات قائم آل محمد.
نقیب‌زاده، م. (1385). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. چاپ پانزدهم. تهران: طهوری.
نکونام، ج. (1386). روش تحقیق با تأکید بر علوم اسلامی. قم: انتشارات دانشگاه.
ورثینگتون، ا. (1383). کینه‌توزى، گذشت، دین و سلامتى (مجتبی حیدری مترجم). نشریه نقد و نظر. 9(34ـ33) ، 292ـ248.
Eisner, W. Elliot (1994). the Educational Imagination. New York: McMillan. College Publishing Company.
Danish, H.B. (2006). Toward an integrative theory of peace education. Journal of peace education, 3, 55-78.
دوره 8، شماره 14
فروردین 1399
صفحه 143-164
  • تاریخ دریافت: 24 خرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 24 خرداد 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 24 خرداد 1399
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1399