تربیت سیاسی از منظر قرآن کریم با رویکرد تدبر سوره‌ای

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استاد تمام گروه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی تربیت سیاسی از منظر سوره‌های «محمد (ص)»، «فتح» و «حجرات» با رویکرد تدبر سوره‌ای در قالب مبانی، اهداف، اصول و روش‌ها بود. پژوهش از نوع کیفی و با استفاده از ‌روش توصیفی ـ تحلیلی، به شیوه تحلیل محتوا انجام شد. روش نمونه گیری بصورت هدفمند و گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی بود. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که مبانی تربیت سیاسی در قرآن شامل قادر بودن خداوند متعال بر انتقام‌گیری از کافران، مالکیت خداوند بر آسمان‌ها و زمین و اخوت و برادری مؤمنان نسبت به یکدیگر است. از اهداف تربیت سیاسی براساس یافته‌های پژوهش نیز می­توان به قتال با بازدارندگان از راه خدا در جبهه کفر، پذیرش حکم امام و همچنین وحدت جامعه ایمانی پشت سر امام اشاره کرد. درهمین‌راستا، اصول تربیت سیاسی مشتمل بر تبیین دستور قتال با کفار، ضرورت رسواسازی مخالفان قتال و مدعیان خیرخواهی، تأکید بر اعتماد به تصمیمات امام، روشنگری و برخورد در قبال پیمان‌شکنان، تأکید بر پیروی از امام و روشنگری و برخورد با مدعیان اداره جامعه است. در زمینه روش‌های تربیت سیاسی نیز توبیخ ناظر به تدبر در قرآن، فرصت‌سازی جبرانگر و پرسشگری مقایسه‌ای احصاء گردید.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم (ناصر مکارم شیرازی مترجم).
الهی‌زاده، م. (1394). تدبر ترتیبی قرآن: مبانی، مبادی و روش. مشهد: مؤسسه تدبر در قرآن و سیره.
الهی‌زاده، م. (1395). تربیت سیاسی اجتماعی وحیانی. مشهد: مؤسسه تدبر در قرآن و سیره.
الهی‌زاده، م. (1397). تربیت سیاسی. مشهد: مؤسسه تدبر در قرآن و سیره.
الیاس، ج. (1393). فلسفه تعلیم و تربیت قدیم و معاصر (عبدالرضا ضرابی مترجم). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
بهشتی، س. (1389). تأملات فلسفی در تعلیم و تربیت. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
حسنی، م. (1379). درآمدی بر مبانی، اصول و روش‌های تربیت سیاسی از دیدگاه امام علی (ع). پژوهش‌های تربیت اسلامی، (4)، 460-441.
حمیدزاده، م.؛ ملکی، ح. و بهشتی، س. (1395). مبانی قرآنی معرفت‌شناسی برنامه درسی تربیت سیاسی.پژوهش‌های سیاست اسلامی، 4 (9)، 73-49 .
خامه‌گر، م. (1386). ساختار هندسی سوره‌های قرآن. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی جمهوری اسلامی ایران.
سیدباقری، ک. (1394). قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
صبوحی طسوجی، ع. (1398). تدبر در قرآن کریم (سوره‌های محمد (ص) تا طور ). جلد 1. قم: طلیعه سبز.
طباطبایی، م. (1374). تفسیر المیزان (موسوی همدانی مترجم). قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
علم‌الهدی، ج. (1393). نظریه اسلامی تعلیم و تربیت. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
قرشی بنابی، ع. (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
محسنی، م.؛ حسینی، س. و چمل‌نژاد، م. (1395). بررسی و تحلیل کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم از حیث توجه به شاخص‌های تربیت سیاسی دانش‌آموزان. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 2 (13)، 223-209.
محمدی قشلاق، پ. و عبدالسلام، ر. (1397). تحلیل محتوای میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت شهروندی در کتب تعلیمات اجتماعی دوره‌های ابتدایی. تحقیقات مدیریت آموزشی، 10 (37)، 15-34.
مدرسی، م. (1377). تفسیر هدایت (احمد آرام مترجم). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
مصباح یزدی، م. (1391). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه.
میرزایی‌تبار، م. (1394). سبک زندگی در حوزه تربیت سیاسی برمبنای نهج‌البلاغه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
میرزایی‌تبار، م. و بهشتی، س. (1395). سبک زندگی فردی در حوزه تربیت سیاسی برمبنای نهج‌البلاغه. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24 (32)، 76-53.