مبانی و مؤلفه‌های رفتار آوایی در سازمان‌های آموزشی با نگرشی بر آموزه‌های نهج‌البلاغه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی مبانی و مؤلفه‌های اثرگذار بر بروز رفتار آوایی از دیدگاه امام علی (ع) درقالب یک پژوهش کیفی از نوع تحلیل مضمون بوده است. چرا که رفتار آوا به‌معنای بیان دیدگاه‌های مغایر با وضع موجود و مشارکت در فرایند تصمیم‌گیری‌ها، در دستیابی به اهداف سازمانی و بالندگی سازمان‌های آموزشی نقش مهمی ایفا می‌کند. بدین منظور پس از بررسی ادبیات نظریه رفتار آوایی، ابتدا مؤلفه‌های بروز رفتار آوا شناسایی شد، سپس با روش تحلیل مضمونی ازطریق نمونه‌گیری هدفمند، گفتارهای امام علی (ع) در نهج‌البلاغه، در شبکه‌ای از مفاهیم ترسیم شد و مضامین مهم‌تر در جایگاه مرکزی قرار گرفت و سایر مضامین، پیرامون این مضامین اصلی سازمان یافت. براساس یافته‌ها، باور به محوریت الهی، نیک‌سرشتی انسان، آزادمنشی انسان و نیز باور به حیات اخروی در زمره مهم‌ترین مبانی اسلامی اثرگذار در این رویکرد شناسایی شد و خوانش اسلامی این نظریه را از رهیافت‌های فردگرایانه غربی، متمایز کرد. دراین‌راستا بر سبک رفتار مشارکتی اسلامی با مؤلفه‌های تقویت همدلی، مسئولیت‌پذیری، نظارت اجتماعی و انصاف‌ورزی نیز تأکید شد. از این رهگذر، تشویق کارکنان در سازمان‌های آموزشی به تبادل نظر با مدیران و ایجاد فضایی برای طرح و اشتراک‌گذاری ایده‌ها و تعدیل نظرات بدون هرگونه تبعات منفی، امری بایسته محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
باقری، خ. (بی‎تا). پژوهشی برای دستیابی به فلسفه آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ‌ایران. بی‌جا: بی‌نا.
بهمنی چوبدستی، ا.؛ محمدی مقدم، ی.؛ و علوی اندارجمی، ر. (1398). تأثیر تعهد سازمانی بر انتقال دانش با میانجی‌گری رفتار آوایی کارکنان دانشگاه علوم انتظامی امین. فصلنامه پژوهش‏های مدیریت انتظامی. 14(4)، 675ـ657.
بیرهوف،‌ ه. (1387). رفتارهای اجتماعی مطلوب از دیدگاه روانشناسی اجتماعی. ترجمه رضوان صدقی‌نژاد. تهران: انتشارات گل‌آذین.
تمیمی آمدی، ع. (1366). غررالحکم و دررالکلم. بیروت: انتشارات مؤسسه الاعلمی ‌للمطبوعات.
توسلی، غ. (1382). مشارکت اجتماعی در شرایط آنومیک. تهران: دانشگاه تهران.
جعفری، م. (1370). حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی.
چلبی، م. (1384). جامعه‌شناسی نظم. تهران: نشر نی.
سیدرضی، ا. (1374). نهج‌البلاغه. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
صدوق، م . ع. (1413). من لا یحضره الفقیه. جلد سوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، س. م. (1380). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه سیدمحمدباقر موسوی. جلد 13 و 14. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عابدی جعفری، ح.؛ تسلیمی، م.؛ فقیهی، ا.؛ و شیخ‌زاده، م. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. مجله اندیشه مدیریت راهبردی. 5 (2)، 198ـ151.
عمید زنجانی، ع. (1379). مبانی اندیشه سیاسی اسلام. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌.
فاسی، ع. (1979). مقاصد الشریعه الاسلامیه و مکارمها. رباط: مطبعه‌الرساله.  
فضل‌الله، س. ح. (1399). من وحی القرآن. جلد اول. بیروت: نشرالزهراء.
قنبری، س.؛ زندی، خ.؛ و محمدی،م. (1394 ). تسهیل آوای سازمانی از طریق رهبری قابل اعتماد رویکردی به تعاملات رهبر پیرو. مجله مدیریت دولتی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. 7 (4)، 882ـ865.
کافی، م. (1394). نظریه اجتماعی ارتباط در قرآن. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کلینی، م. (1344). اصول کافی. جلد ششم. قم: دارالحدیث.
مجلسی، م. ب. (1403). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه‌الاطهار. جلد نهم. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
محمدی، م.؛ و قنبری، س. (1398). شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر رفتار آوایی کارکنان در دانشگاه‌ها. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران. 6 (2)، 238ـ217.
مطهری، م. (1363). تکامل اجتماعی انسان به ضمیمه هدف زندگی. قم: انتشارات صدرا.  
مطهری، م. (1368). جاذبه و دافعه علی (ع). قم: انتشارات صدرا.
نصر، س. ح. (1383). آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام. ترجمه شهاب‎الدین عباسی. تهران: دفتر نشر سهروردی.
نوری طبرسی، ح. (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. جلد یازدهم. بیروت: آل‌البیت لاحیاء التراث.
وطن‌دوست، ر. (1387). فرهنگ روابط اجتماعی در آموزه‌های اسلامی. مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
 
Anyango, Ch., Ojera, P., & Ochieng, I. (2015). Meaning and application of employee voice. International Journal of scientific research and innovative technology. 2 (5), 2313-3759. Employee voice and silence, Rev. Organ. Psychol Organ behavior. 1, 97-173.
Batt, R., Colvin, A, J. S., & Keefe, J. (2002). Employee voice, human resource practices, and quit rates. Evidences from the telecommunications industry. ILR School, 55 (4).
Deter, J, R. & Burris, E .R. (2007). Leadership behavior and employee voice: Is the door really open? Acad Manag. 50, 84-86.
Hames, K.M. (2012). links with important work-related outcomes. Thesis of Bachelor of Psychology (Honors).Murdoch University.
Kulkarni S. (2010).Sustaining the equality of employee voice, a dynamic capability'. International Journal ofOrganizational Analysis. 18 )4(, 442-465.
Liu W. Zhu R. Yang Y. (2010).  I warn you because I like you: voice behavior,  employee identifications, and transformational leadership, Leadersh. 21 (19), 189-202.
Morrison E. W. & Milliken, F. J. (2000). Organizational silence: a barrier to change and development in pluralistic world.  Academy of Management Review. 25 (4), 706-725.
Morrison, E. w. (2011). Employee voice behavior: Integration and directions for future research. Academy of management Annuals. 5 (4), 373-412.
Premeaux S. F. & Bedeian A. G. (2003). Breaking the silence: the moderating effects of self-monitoring in predicting speaking up in the workplace. Journal of Management Studies. 40 (6), 1537-1562.
Travis, D., Gomes, J. R. & Mor Barak, M.E. (2011). Speaking up and stepping back: Examining link between employee voice and job neglect. Children and Youth services Review.33, 1831-1841.