تقویت اندیشه‌ورزی کودکان با استفاده از کتاب «داستان راستان»

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی امکان‌ استفاده از کتاب «داستان راستان» به‌منظور تقویت اندیشه‌ورزی کودکان است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوای کیفی در چهار مرحله «کدگذاری باز»، «گروه‌بندی»، «مقوله‌بندی» و «کشف انتزاع» استفاده شده است. به‌طورکلی، یافته‌های به‌دست آمده از پژوهش حاضر نشان می‌دهد که کتاب داستان راستان می‌تواند به‌عنوان یک محتوا برای تقویت اندیشه‌ورزی کودکان مورد توجه قرار بگیرد. ازطرفی باتوجه به اینکه برنامه فلسفه برای کودکان به‌عنوان یکی از برنامه‌های مهم تقویت اندیشه‌ورزی کودکان شناخته می‌شود، می‌توان مضامین فلسفی کتاب داستان راستان را با تمامی رویکردهای برنامه فلسفه (فرایندی، محتوایی، پیوند فلسفه با ادبیات و توجه به فرهنگ) برای کودکان مطابقت داد. همچنین باتوجه به موضوع داستان‌ها می‌توان ویژگی‌های داستانی‌ فبکی (فلسفه برای کودکان) را در آن‌ها جست‌وجو کرد. این ویژگی‌ها گاهی پرنگ‌تر و گاهی کمرنگ‌تر در داستان‌های داستان راستان وجود دارند. درپایان چنین نتیجه‌گیری می‌شود که آشنایی دانش‌آموزان با مبانی اصلی این داستان‌ها، همچون معصومیت، حکمت و علم لدنی ائمه اطهار (ع) ـ که با آموزش‌های معارف اسلامی در کتب درسی دانش‌آموزان گره خورده است ـ، می‌تواند ضمن فهم بهتر داستان‌ها توسط خواننده، زمینه‌ای جدید در کمک گرفتن از داستان‌های بومی برای تقویت اندیشه‌ورزی کودکان فراهم کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اکبری، ا.؛ جاویدی کلاته جعفرآبادی، ط.؛ شعبانی ورکی، ب. و تقوی، م. (1391). فلسفه برای کودکان، مضامین فلسفی در داستان‌های متون کلاسیک ادب فارسی. تفکر و کودک. 2(5)، 25–1.
حمیدی، ع. (1392). بررسی چگونگی استفاده از داستان‌های شاهنامه در برنامه درسی فلسفه برای کودکان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی.
رمضانی، م. (1389). بررسی برنامه درسی فلسفه برای کودکان درراستای توجه به ابعاد مختلف ذهنیت فلسفی. تفکر و کودک. 1(2)، 35-21.
صادقی هاشم‌آبادی، م. و علوی، م. (1393). فلسفه برای کودکان. اسلام و پژوهش‌های تربیتی. 5(11)، 78-59.
فرزانفر، ج. (1389). بررسی فلسفه دوران کودکی و نقش قصه و داستان در رشد و پرورش روحیه فلسفی در کودکان. رساله دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت معلم تهران.
کارل، هاوی. و گامز، دیوید. (1389). فلسفه به‌مثابه روش. ترجمه سید محمد علوی و همکاران. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
کشانی، م.؛ رستمی‌نسب، ع. و اخلاقی، م. (1397). مؤلفه‌ها و شاخصه‌های «تذکار تفکر به کودکان» برمبنای آیات قرآن؛ کوششی برای بومی‌سازی فلسفه برای کودکان. تربیت اسلامی. 15 (26)، 155-181.
ماهروزاده، ط. و تجری، ا. (1394). بررسی تأثیر داستان‌های گلستان سعدی بر پرورش قضاوت اخلاقی نوجوانان با استفاده از روش آموزش فلسفه به کودکان. فلسفه و کودک. 2(5)، 26-5.
مرادی، ح.؛ موسی‌وند، س. و نظام‌الاسلامی، ف. (1394). تبیین حوزه‌ها و مفاهیم فلسفه اسلامی در داستانی برای کودکان. فلسفه و کودک. 6(10)، 94-81.
مطهری، م. (1339). داستان راستان. ج 1. قم: انتشارات صدرا.
مطهری، م. (1343). داستان راستان. ج 2. قم: انتشارات صدرا.
مطهری، م. (1376). تعلیموتربیتدر اسلام. تهران: صدرا.
نقیب‌زاده، م. (1397). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران: انتشارات طهوری.
یوسفی، ع. (1395). اصول بازنویسی داستان‌های متون کهن فارسی به‌منظور استفاده در برنامه فلسفه و کودک. فلسفه و کودک. 14، 28-17.
 
Elos, N. & Kyngash, A. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing. 62 (1), 107–115.
Finocchiaro, M. (1993). Philosophy as critical thinking.In: M. Lipman (ed.), Thinking Children and Education, U.S.A: Kendall/ Hunt Publishing Company.
Lipman, M. (1991). Thinking in education. Cambridge: Cambridge University Press.
Murris, K. (2000). Can children do philosophy?. Philosophy of Education. 34 (2), 78-101.
Wilkinson, D. & Brimingham, P. (2003). Using Research Instrument: A Guide for Researchers. London: Routeledge.