بررسی رفتار اخلاقی دانشجویان با رویکرد توجه به بیم ها و امیدها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

3 دانشجوی دکتری رشته برنامه‌ریزی درسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

4 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رفتار اخلاقی دانشجویان در سال تحصیلی 1398 است؛ چرا که بررسی و ارزیابی کُنش‌های اخلاقی و رفتاری در میان قشرهای مختلف جامعه به‌ویژه دانشجویان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به‌عنوان آینده‌سازان هر جامعه انسانی از اهمیت فراوانی برخوردار است. تحقیق به‌لحاظ هدف، کاربردی و طرح آن توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشکده مهندسی است که به‌روش تصادفی ساده، 315 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسش‌نامه محقق‌ساخته رفتار اخلاقی است که روایی محتوایی آن تأیید شد. پایایی پرسش‌نامه ازطریق ضریب آلفای کرونباخ 91/0 محاسبه شده است و داده‌ها بااستفاده از نسخه 22 نرم‌افزار «اس.پی.اس.اس» و ازطریق آزمون‌های تی تک‌نمونه‌ای، تی مستقل و تحلیل واریانس یک راهه تجزیه و تحلیل شده‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد میانگین رفتار اخلاقی و مؤلفه‌های آن در دانشجویان بالاتر از حد متوسط است. همچنین بین رفتار اخلاقی دانشجویان بر حسب جنسیت، تفاوت معنادار وجود ندارد؛ اما این تفاوت بر حسب مقطع تحصیلی، معنادار است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که رشد و آموزش دانشجویان رشته‌های مهندسی در زمینه‌های اخلاقی و رفتاری به‌عنوان یک اولویت جدی برنامه‌های درسی و آموزشی این رشته‌ها، از مقطع کارشناسی شروع شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


الوانی، سید مهدی؛ و یعقوبی، نورمحمد (1383). مدیریت دولتی و ضرورت تقویت زیرساخت‌های اخلاقی. فصلنامه مطالعات مدیریت، 10(40 و 39)، 20-5.
امینی، محمد؛ و رحیمی، حمید (1394). بررسی وضعیت هوش اخلاقی دانشجویان دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان. مجله آموزش مهندسی، 17(66)، 1-16.
بهادری‌نژاد، مهدی (1389). اخلاق مهندسی چالشی مهم در تربیت مهندس در کشور. فصلنامه آمـوزش مهندسی ایران، 12(46)، 17-22.
بهاری‌فر، علی؛ جواهری کامل، مهدی؛ و احمدی، سید علی­اکبر (1390). رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی: تأثیر ارزش‌های اخلاقی، عدالت و تعهد سازمانی. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، 1(1)، 23-42.
تولایی، روح­الله (1388). عوامل تأثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان. فصلنامه توسعه انسانی پلیس، 6(25)، 43-48.
ثناگو، اکرم؛ رایج، فرشته؛ غنا، سامیه؛ پارسایی، فروغ؛ و جویباری، لیلا (1391). تجربیات و دیدگاه دانشجویان علوم پزشکی درباره اخلاق دانشجویی. توسعه آموزش در علوم پزشکی، 5(8)، 27-35.
جونز، دانیل؛ و ووماک، جیمز (1384). تفکر ناب. ترجمه آزاده رادنژاد. تهران: آموزه.
حسن‏قلی‌پور، طهمورث؛ دهقان نیری، محمود؛ و میرمهدی، سید مهدی (1390). بررسی عوامل مؤثر بر نگرش اخلاقی دانشجویان مدیریت. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 6(4)، 1-12.
حسینی‌نژاد، بی‏بی­صفیه (1388). بررسی تأثیر دروس اخلاق بر رفتار دانشجویان دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.
رجبی‌پور میبدی، علی­رضا؛ و دهقانی فیروزآبادی، مرتضی (1391). رابطه اخلاق کار اسلامی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی در پرستاران. فصلنامه اخلاق زیستی، 2(6)، 49-92.
رحمان‌سرشت، حسین؛ رفیعی، محمود؛ و کوشا، مرتضی (1388). مسئولیت اجتماعی؛ اخلاقیات فراسازمانی. تدبیر، 204، 54-58.
رحیمی، حمید؛ و آقابابایی، راضیه (1392). رابطه فرهنگ سازمانی و اخلاق حرفه‌ای؛ اعضای هیئت علمی دانشگاه کاشان. فصلنامه راهبردهای آموزش و پرورش در علوم پزشکی، 6(2)، 61-67.
رفعتی، شیوا؛ رژه، ناهید؛ احمدی‌وش، طه محمد؛ و دواتی، علی (1393). هوش اخلاقی دانشجویان پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران. اخلاق پزشکی، 8(27)، 71-91.
صلاحی‌مقدّم، سهیلا (1389). فضیلت‌های اخلاقی فراموش شـده در علـوم و مهندسـی. فـصلنامه آمـوزش مهندسی ایران، 12(48)، 51-63.
ضامنی، فرشیده (1395). بررسی رابطه توسعه رفتار اخلاقی توسط مدیران با سلامت سازمان. فصلنامۀ اخلاق زیستی، 6(20)، 47-66.
ظهور، حسن؛ و خلج، محمد (1389). ارکان اخلاق مهندسی. فصلنامۀ آموزش مهندسی ایران، 12(46)، 9-83.
کلانتری قزوینی، شکوفه؛ قورچیان، نادرقلی؛ آراسته، حمیدرضا؛ و محمدداودی، امیرحسین (1396). ارائه مدلی برای ارتقای اخلاق دانشجویی. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 12(3)، 81-90.
لاوتن، آلن (1384). مدیریت اخلاقی در خدمات دولتی. ترجمه حسن گیوریان و محمدرضا ربیعی مندچین. تهران: یکان.
مجلسی، محمدباقر (1360). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمداوغلی ریحان، فریبا؛ و علی‏زاده، سید شمس­الدین (1396). بررسی جایگاه اخلاق مهندسی در آموزش مهندسی ایران: مرور نظام‌مند. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 19(76)، 79-97.
مطهری، مرتضی (1375). فلسفه اخلاق. تهران: صدرا.
مطهری‌نژاد، حسین (1390). کاستی‌های برنامه‌های آموزش مهندسی ایران. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 13(51)، 53-74.
معیدفر، سعید (1386). اخلاق کار و عوامل مؤثر بر آن در میان کارکنان ادارات دولتی. فصلنامه رفاه اجتماعی، 6(23)، 321-341.
موغلی، علی­رضا؛ سیدجوادیان، سید رضا؛ احمدی، سید علی­اکبر؛ و علوی، آزاده (1392). تبیین مدل اخلاقی کار اسلامی و رفتار شهروندی سازمانی با واسطه ارزش‌های شغلی (مورد مطالعه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان). فصلنامه مدیریت اطلاعات سلامت، 10(2)، 302-310.
میرکمالی، سید محمد (1382). اخلاق و مسئولیت اجتماعی در مدیریت آموزشی. فصلنامه روان‌شناسی و علوم تربیتی، 33(1)، 201-221.
میرمعزی، سید حسین (1395). اخلاق اسلامی و مذهب اقتصادی اسلام. فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد اسلامی، 16(62)، 33-59.
وجدانی‌فر، هادی (1396). واکاوی اخلاق اسلامی در مقایسه با برخی علوم انسانی. نشریه بصیرت و تربیت اسلامی، 14(41)، 89-111.
یعقوبی، محمود (1389). مسئولیت اخلاق حرفه‌ای در آموزش مهندسی. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 12(46)، 23-35.
Bairaktarova, D.; and Woodcock, A. (2017). Engineering Student’s Ethical Awareness and Behavior: A New Motivational Model. Science and Engineering Ethics, 23(4), 1129–1157.
Baker, T. L.; Hunt, T. G.; and Andrews, M. C. (2006). Promoting Ethical Behavior and Organizational Citizenship Behaviors: The Influence of Corporate Ethical Values. Journal of Business Research, 59, 489-857.
Castleberry, S. (2007). Prison Field Trips: Can White-Collar Criminals Positively Affect the Ethical and Legal Behavior of Marketing and MBA Students?. Journal of Marketing Education, 29, 5-17.
Clark A. L. (1998). Perceptions and Validation of Ethics in Public Schools. [PhD Thesis]. USA: Saint Louis University.
Hsiao, C. H. (2015). Impact of Ethical and Affective Variables on Cheating: Comparison of Undergraduate Students with and Without Jobs. High Educ, 65, 55-77.
Jeergal, P.A.; Surekha, R.; Sharma, P.; Jeergal, V. A.; and T. Rani (2015). Prevalence, Perception and Attitude of Dental Students towards Academic Dishonesty and Ways to Overcome Cheating Behaviors. Journal of Advanced Clinical & Research Insights, 2(1), 2-6.
Keller, A. C.; K. Smith; and M. Smith (2007). Do Gender, Educational Level, Religiosity, and Work Experience Affect the Ethical Decision-making of U.S. Accountants?. Critical Perspectives on Accounting, 18, 299-314.
Kohlberg, L. (1981). Moral Stages and Moralization: The Cognitive-Development Approach. In: T. Lickona (Ed.). Moral Development and Behavior, Holt, Rinehart and Winston. New York, NY.
Lussier, R. N. (1993). Human Relations in Organizations. A Skill-Building Approach. 2 End Edition Homewood, Boston: IRWIN.
Martin, M. W. (2005). Ethics in Engineering, 4thed, Mc Graw Hill, Publishing Co., New York.
Mc Cuddy, M. K.; and B. L. Perry (1996). Selected Individual Differences and Collegians Ethical Beliefs. Journal of Business Ethics, 15(3), 261-272.
Narvaez, D. (2011). The Emotional Foundations of High Moral Intelligence. New Directions for Child and Adolescent Development, 129, 77-94.
Naude, I. (2004). Factors Impacting on Ethical Behavior in Organizations. South Africa: University of Pretoria, 48-52.
Ngamuk, P. A. (2011). Study of 8 Fundamental Moral Characteristics among Thai Undergraduate Students. Hawaii. International Conference on Education 9th Annual Conference, January 4-7; 2011. 
Patterson, D. M. (2001). Causal Effects of Regulatory, Organizational and Personal Factors on Ethical Sensitivity. Journal of Business Ethics, 30(2), 59-123.
Pierce, B.; and B. Sweeney (2010). The Relationship between Demographic Variables and Ethical Decision Making of Trainee Accountants. International Journal of Auditing, 14(1), 79-99.