عجین شدن نقشی؛ مدلی از عجین شدن افراد درسازمان اسلامی با رویکرد قرآنی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مدیریت منابع انسانی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مدیریت بازرگانی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

3 استاد دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

4 استادیار، گروه آموزشی مدیریت آموزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل عجین شدن نقشی[1] منابع انسانی با رویکردی قرآنی در سازمان اسلامی در سال 1399 است. این پژوهش کیفی با راهبرد تحلیل محتوا از نوع قیاسی با مطالعه ادبیات موجود آغاز شده است. در ادامه مؤلفه‌ها با قرار دادن تمامی آیات به‌عنوان جامعه پژوهش و بااستفاده از روش تدبر در قرآن، با راهبرد مسئله‌محور استنباط شدند و تعداد 69 آیه نمونه به‌شیوه هدفمند تا رسیدن به اشباع مقوله‌ای انتخاب و به روش مفهوم یابی تدبّر در قرآن مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش مدل قرآنی شامل مضامین فراگیر مفهوم، عوامل اثرگذار و آثار عجین شدن نقشی بود. همچنین ایمان و عمل صالح به‌عنوان دو مضمون پایه‌ای تعریف عجین شدن شناخته شدند. مضامین پایه عوامل سازمانی، شامل مؤلفه‌های عدالت و حمایت سازمانی، تبیین و شفاف‌سازی و خصوصیات رهبری بودند و خصوصیات فردی و زندگی بیرونی به‌عنوان مضامین پایه عوامل فردی اثرگذار بر عجین شدن نقشی، شناسایی شدند. همچنین فضای مثبت سازمانی، موفقیت و بقای سازمان به‌عنوان مضامین پایه‌ای آثار سازمانی و پاداش ابدی، سلامتی روحی و جسمی، رشد و توسعه فردی، برکت روزی و توازن کار و زندگی به‌عنوان مضامین پایه‌ای آثار فردی عجین شدن نقشی معرفی شدند. در تحقیق حاضر از اتقان و افاده برای سنجش اعتبار درونی و بیرونی پژوهش استفاده شده است. نتایج تحقیق می‌تواند به بسط دانش نظری مدیریت منابع انسانی و زمینه‌سازی اجرای مفاهیم ارزشی دینی در سازمان‌های امروزی به‌خصوص نهادهای فرهنگی، آموزشی و تربیتی کمک کند. و خصوصیات فردی و زندگی بیرونی به عنوان مضامین پایه عوامل فردی اثرگذار بر عجین شدن نقشی، شناسایی شدند.



[1]ـ عبارت «عجین شدن نقشی» برگرفته از عبارت عجین شدن کارکنان (employee engagement) است که باتوجه به دیدگاه قرآنی مبنی بر عجین شدن انسان با تمامی نقش‌های پذیرفته شده، به عجین شدن نقشی ارتقاء یافته است.
تاریخ دریافت مقاله: 13/07/1399                      تاریخ پذیرش مقاله: 15/10/1399

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم. فولادوند مترجم.
شریعتی، م. ت. (1353). تفسیر نوین. دفتر نشر فرنگ اسلامی.
طباطبایی، م. ح. (1378). تفسیر المیزان. محمدباقر موسوی همدانی مترجم. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
علی‌بابایی، ا. (1387). برگزیده تفسیر نمونه. زیر نظر ناصر مکارم شیرازی. دارالکتاب اسلامی.
لسانی فشارکی، م. ع.؛ و مردانی زنجانی، ح. (1385). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم. انتشارات قلم مهر.
لطیفی، م. (1390). روش‌شناسی راهبردهای تدبر در قرآن کریم: استقرایی از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای مدیریت اسلامی در دهه اخیر. نشریه اندیشه مدیریت راهبردی. (5) 2، 55-25.
Albrecht, S. L., Bakker, A. B., Gruman, J. A., Macey, W. H., & Saks, A. M. (2015). Employee engagement, human resource management practices and competitive advantage: An integrated approach. Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance. 2 (1), 7-35.
Bakker, A. B. (2017). Strategic and proactive approaches to work engagement. Organizational Dynamics. 46 (2), 67-75.
Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2007). The job demands‐resources model: State of the art. Journal of managerial psychology. 22 (3), 309-328.
Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2008). Towards a model of work engagement. Career development international. 13 (3), 209-223.
Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2013). The spillover-crossover model. New frontiers in work and family research. 54-70.
Bakker, A. B., & Oerlemans, W. G. (2016). Momentary work happiness as a function of enduring burnout and work engagement. The Journal of psychology. 150 (6), 755-778.
Harter, J.K., Schmidt, F.L. & Hayes, T.L. (2002). Business-unit level relationship between Employee satisfaction, employee engagement and business outcomes: a meta-analysis. Journal of Applied Psychology. 87 (2), 268-279.
Kahn, W. A. (1990). Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of Management Journal. 33 (4), 692-724.
Little, B., Little, P., (2006). Employee Engagement: Conceptual Issues. Journal of Organizational Culture, Communication and Conflict, 10 (1), 111-120.
Macey, W.H., Schneider, B., (2008). The Meaning of Employee Engagement. Industrial and Organizational Psychology. 1, 3-30.
Saks, A.M. (2006). Antecedents and consequences of employee engagement. Journal of Managerial Psychology. 21 (7), 600-619. 
Schaufeli, W. (2012). Work engagement: What do we know and where do we go? Romanian Journal of Applied Psychology. 14 (1), 3-10.
Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V., & Bakker, A. B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness studies. 3 (1), 71-92.
Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi‐sample study. Journal of organizational Behavior. 25 (3), 293-315.
ten Brummelhuis, L. L., & Bakker, A. B. (2012). Staying engaged during the week: The effect of off-job activities on next day work engagement. Journal of occupational health psychology. 17 (4), 445-455., Bakker, A. B., Gruman, J. A., Macey, W. H., & Saks, A. M. (2015). Employee engagement, human resource