مرور آسیب‏شناسانه رویکرد تفکیکی در تعلیم و تربیت در ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر پاسخ‌گویی به این سؤال است که نگاه تفکیکی به مقوله تربیت، ممکن است چه آسیب‏هایی برای جامعه ایران اسلامی به‌دنبال داشته باشد. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و روش گردآوری اطلاعات نیز، اسنادی است. اسناد که شامل کتاب‏ها و مقالات مربوط به موضوع پژوهش به‌شیوه موضوعی است، استخراج و در بحث به آن‌ها استناد شده است. براساس یافته‏های این پژوهش، تفکیک این دو امر واحد به دو جریان متمایز مانند آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت، مشکلات نظری و عملی فراوانی را به‌وجود می‏آورد. نگاه تفکیکی، این تصور نادرست را در اذهان کارگزاران نظام تربیت ایجاد می‏کند که کار مدرسه و نظام تربیت رسمی و عمومی در عمل شامل دو فعالیت متفاوت و متمایز است. این تلقی منجر به گسست فعالیت‏های تربیتی شده و نوعی دوگانگی در فعالیت‏ها، برنامه‏ها، سازوکارها و ناکارآمدی نظام و مدرسه می‏شود که درنهایت نبود انسجام و وحدت در هویت و شخصیت دانش‏آموزان را در پی خواهد داشت. گسترش بحث و جدل درخصوص تقدم تربیت بر تعلیم ـ که حاصل این نگاه نامیمون است ـ نیز باعث هدر رفت تلاش‏ها و سرمایه‏ها می‏شود. همچنین مسئولیت‏پذیر نبودن معلمان در ایفای نقش تربیتی خود و کنکور و تمرکز بر نقش محوری آموزش در فرایندها و فعالیت‏های مدرسه از دیگر پیامدهای این نگاه تفکیکی است. درمجموع تفکیک این دو مقوله از هم، افرادی را به جامعه اسلامی تحویل می‏دهد که اگر چه ممکن  است به ابعاد شناختی و مهارتی ارزش‏های دینی و اخلاقی دست یابند، اما به حیطه نگرش‌ها و ارزش‏ها ـ که عالی‏ترین هدف هر نظام تربیتی است ـ دست نخواهند یافت. به‌عبارت بهتر، این افراد ممکن است مناسک دین خود را بشناسند و نسبت به اجرای آن‌ها نیز پایبند باشند، اما تا وقتی دین‌داری در این افراد به نگرش و ارزش بدل نشود، آثار آن در زندگی فردی و جامعه دینی افراد ساری و جاری نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Pathological review of the discriminatory approach to education in Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Beiramipur 1
  • Sheyda Echresh 2
1 Assisstant Professor of the Department of Education , Shahid Chamran University of Ahvaz,
2 MA in Curriculum Studies, Department of Education, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

One of the main reasons for the failure in the higher institutionalization of the education system in students is a different view of education and the separation of education from Instruction from the highest levelsto the lowest levels, ie the classroom and even In the students' transcripts. The main purpose of this study is to find the root and pathology of this problem and provide solutions to solve the educational problems caused by this problem. The present study has dealt with the pathology of the issue of separation of "education" and "upbringing" with a descriptive-analytical method and has provided solutions to solve the educational problems resulting from this separation. According to the findings of this study, the separation of these two units into two distinct streams such as education raises many theoretical and practical problems. A discriminatory view creates the misconception in the minds of the agents of the system that the work of the school and the formal and public education system in practice include two different and distinct activities. This perception leads to the rupture of educational activities and a kind of dichotomy in the activities, programs, mechanisms and inefficiencies of the system and the school, which will ultimately lead to a lack of coherence and unity in the identity and personality of students. The irresponsibility of teachers in playing their educational role, entrance exam and focusing on the central role of "education" in school processes and activities are other consequences of this discriminatory view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Education
  • Instruction
  • Training
  • Religious and Moral Values
  • Hidden Curriculum
آرمند، م. (1390). از Education تا تعلیم و تربیت: تحلیلی بر مفهوم تعلیم و تربیت. ماهنامه سوره. (52-53)، 62-65.
آزمون، ج. (1398). چیستی پداگوژی تربیت بدنی. رشد آموزش تربیت بدنی. (1) 20، 23-21.
آقازاده، ا. (1383). مسائل آموزش و پرورش ایران. تهران: انتشارات سمت.
ابراهیم‌زاده، ع (1381). فلسفه تربیت. تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور ایران.
اعرافی، ع. (1387). فقه تربیتی. قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی. (۱۳۹۶). رتبه جهانی ایران در مصرف لوازم آرایشی. 24 دی ماه.  http://www.irinn.ir/fa/news/556263               
باقری، خ. (1387). درآمدی به فلسفه تعلیم و تربیت. جلد اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بویس، ای سی. (بی‌تا). تتبعات علمی در باب تربیت. ترجمه عیسی صدیق (1304)، مجله تعلیم و تربیت. (3 و 4).

بیان‏فر، ف.؛ ملکی، ح.؛ سیف، ع.؛ و دلاور، ع. (1389). تبیین اثر برنامه درسی پنهان مدارس بر بازده‌های عاطفی یادگیری در دانش‏آموزان دوره راهنمایی به‌منظور ارائه مدل. مطالعات برنامه درسی. (17) 5، 85-57.

پایگاه خبری، تحلیلی اقتصاد. (۱۳۹۸). ایران چندمین مصرف‌کننده انرژی در دنیاست؟ مجله اقتصاد. شماره 24 تیر.  http://eghtesaad24.ir/fa/news/26460
‎چشم‏انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی. (1382). مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی.
جانعلی‏زاده، ح.؛ شارع‏پور، م.؛ و کاشفی‏راد، ر. (1390). بررسی نقش برنامه درسی پنهان بر عملکرد تحصیلی دانش‏آموزان. فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان. (8) 3، 59-82.

حداد علوی، ر.؛ عبداللهی، ا.؛ و احمدی ، ا. (1386). برنامه درسی پنهان: پژوهشی در یادگیری‏های ضمنی مدرسه؛ مورد: روحیه علمی. تعلیمو تربیت. (23) 2، 66-33.

حسن‏زاده، ر. (1393). روش‏های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ شانزدهم. تهران: نشر ساوالان.
حسنی، م.؛ و نوید ادهم، م. (1391). «تربیت» یا «تعلیم و تربیت»: کدامیک؟. پژوهش‏نامه مبانی تعلیم و تربیت. (2) 2، 56-39.
خاقانی‏زاده، م.؛ و فتحی واجارگاه، ک. (1387). الگوهای برنامه درسی دانشگاهی. دو ماهنامه علمی ـ پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. (2) 1، 18-10.
سبحانی، ع.؛ و شهیدی، م. (1386). آسیب‏شناسی کنکور و بررسی امکان حذف آن در نظام پذیرش دانشجو. دانش و پژوهش در علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان). 13، 181-161.
سفیری، خ.؛ و نعمت الهی، ز. (۱۳۹۱). جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی. مطالعات اجتماعی ـ روان‌شناختی زنان (مطالعات زنان). (10) 3، 66-39.
سقا، ح. (1395). هر ساعت ۲۰ طلاق رخ می‌دهد؛ افزایش طلاق‌ها پیش از سالگرد ازدواج. بازیابی شده در تاریخ 24 مرداد 1399 از سایت ‪http://www.birjandtoday.ir/1395/10
سعیدی رضوانی، م.؛ و بینقی، ت. (1380). تأملی در باب تناسب نظام آموزش و پرورش رسمی با تربیت دینی. تربیت اسلامی. (6). 132-105.
سعیدی رضوانی، م. (1380). تبیین برنامه درسی پنهان در درس بینش اسلامی دوره متوسطه و ارائه راهبردها برای استفاده از این برنامه در آموزش اثربخش دینی. رساله دکترا. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه تربیت معلم.
سند الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت. (1389). دبیرخانه شورای عالی پژوهش و برنامه‏ریزی.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. (1390). شورای عالی انقلاب فرهنگی.
سیف، ع. (1384). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: نشر دوران.
شریعتمداری، ع. (1370). اصول و فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: انتشارات امیر کبیر.
شعاری‏نژاد، ع. (1388). فلسفه آموزش و پرورش. جلد 8. تهران: امیر کبیر.
شکوهی، غ. (1386). مبانی و اصول آموزش و پرورش. تهران: به نشر.
صفایی موحد، س.؛ و باوفا، د. (1392). به‌سوی فرانظریه‏ای دیگر برای شناخت برنامه درسی پنهان. پژوهش در برنامه درسی. 10 (2)، 99-76.
صناعی، م. (1346). آزادی و تربیت. تهران: انتشارات امیر کبیر.
عابدینی، ص.؛ و جعفری، ح. (۱۳۹۷). بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش به نابهنجاری اجتماعی در بین دانش‌آموزان متوسطه دوره اول شهر خلخال در سال تحصیلی 94-93 دانشگاه اصفهان. پژوهش‏های راهبردی مسائل اجتماعی ایران. 7 (2)، 52ـ37.
فتحی‌آذر، ا.؛ گل‌پرور، ف.؛ میرمحمود، م.؛ و واحدی، ش. (۱۳۹۵). مطالعه پدیدارشناختی مشکلات رفتاری در دانش‌آموزان دبیرستانی: چالش‌های هیجانی ـ اجتماعی و تحصیلی. مشاوره کاربردی. 6 (2)، 72-53.
کاردان، علی.؛ اعرافی، ع.؛ و پاک‌سرشت، م. (1372). درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی: فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: سمت.

کثیری‏نژاد، ت. (1383). وجه تمایز تعلیم با تربیت و رویکرد آن دو. پژوهشگاه مطالعات انسانی و علوم فرهنگی. (12)، 115-103.

گزارش تلفیق مطالعات نظری سند ملی آموزش و پرورش. (1388). شورای عالی آموزش و پرورش.

گل‏علیزاده، ع. (1392). ایران: بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نوشابه در جهان. روزنامه اعتماد. شماره 2836.

مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. (1390). بازیابی شده در 26 دی ماه 1392 از سایت
متقی، ز.؛ نجفی، م.؛ و نصرتی هشی، ک. (۱۳۹۳). تحقق جامعه عزت‌مدار؛ تجلی نظام تربیت کریمانه. مجله اخلاق. 4 (1).
محسن‏پور، ب. (1383). ضرورت تدوین نظریه برنامه درسی برای آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران. نوآوری‏های آموزشی. (7).
مستخدمین حسینی، ح. (1394). مقدمه‏ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه. (187)، 69-55.
ملکی، ح. (1395). برنامه‏ریزی درسی (راهنمای عملی). سازمان پژوهش و برنامه‏ریزی آموزشی.
مومنی، ا. (1399). وضعیت مصرف مواد مخدر در کشور. بازیابی شده در تاریخ 11 تیر 1399 از سایت
http://www.tabnak.ir/fa/news/985666
‪میرفردی، ا.؛ مختاری، م.؛ و ولی‌نژاد، ع. (۱۳۹۶). میزان دین‌داری و ارتباط آن بااستفاده از شبکه‌های اجتماعی اینترنتی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه یاسوج). جامعه‌شناسی کاربردی. (20)2.
ناصری، م.؛ کاوه، ف.؛ و ربانی خوراسگانی، ع. (۱۳۹۵). مطالعه چگونگی نگرش دانشجویان به دین مدلی براساس نظریه زمینه‏ای  GTمورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان. (27) 4، 98-79.
نفیسی، ع. (1378). آموزش فنی: بررسی پاره‏ای از جنبه‏های بهبود کیفیت. تهران: مدرسه برهان.
نقیب‏زاده، م. (1373). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران: انتشارات طهوری.
هرمن هارل، ه (1910). فلسفه تربیت. ترجمه احمد آرام (1347). کانون نشر و پژوهش‏های اسلامی.
Ausbrooks, R. (2002). What is the Schools’ hidden curriculum teaching your child? Available from: http:// www. parentigteens.com.
Connelly, M. & Clandinin, J. (2000). Narrative inquiry: Experience and story in
Qualitative. Sanfrancisco: Jossey-Basso
Eisner, E. W. (1994). The educational imagination: on the design and evaluation of school programs. 3rd edition. NewYork, Macmillan college publishing.
Jackson, PW. (1968). Life in classrooms. New York: Holt, Rinehart and Winston, Inc. p: 177.
Livessey, C. & Lawson, T. (2008). As. sociology for AaA and edition. from http://www.sociology.org.Uk/revtece1.htm.
Seaton, A. (2002). Reforming the hidden curriculum: the key Abilities model and formsmcurriculumperspectives. www.Anderw seaton.com.au/reform.htm.
Smith, A. & Montgomery, A. (2008). Values and hidden curriculum. from http//: Cain web service.
  • تاریخ دریافت: 27 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 02 بهمن 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 02 بهمن 1399
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1399