تبییـن فرایند شکل‌گیری مفهوم استعداد مبتنی بر تحلیل شبکه واژگانی در قرآن کریم

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری رشته مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

2 عضو هیئت علمی مدرسه قرآن و عترت دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

4 استاد گروه روان‌شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر این است که باتوجه به اشراف خداوند به ساختارهای وجودی انسان، مؤلفه‌های مفهومی استعداد از قرآن کریم استخراج شده و تعریفی جامع و متفاوت از آن ارائه شود. برای این منظور تک‌ تک واژگان قرآن کریم به‌روش تحلیل مضمون استقرا شده و شبکه ­ای از واژگان مرتبط با مفهوم استعداد شکل گرفت. درنهایت این شبکه واژگان با چینشی منطقی کنار هم قرار گرفته و تعریف جامعی از استعداد پدید آمد. جامعه مطالعاتی، تمام آیات مرتبط با استعداد در قرآ­ن کریم است و همه آیاتی که به‌ نحوی مرتبط با استعداد بودند، به‌عنوان نمونه بررسی شدند. یافته ­ها نشان می‌دهد تعریف بهدست آمده از قرآن کریم، تفاوت منحصر به فردی با سایر تعاریف استعداد داشته که از آن جمله می­ توان به نگاه کل‌نگرانه قرآن به انسان، چند مؤلفه‌ای و فرایندی بودن، جهت‌مندی و هم‌راستایی آن با خداوند صاحب فضل و ماهیت اجتماعی و مسئولیت‌آور بودن استعداد اشاره کرد. به‌این‌ترتیب به‌واسطه نگاه کل­نگرانه و جامع قرآن به انسان می ­توان ادعا کرد که نقص و محدودیت سایر نظریه ­ها ـ که هرکدام از زاویه­ ای به انسان نگاه می­ کنند ـ، در این تعریف مشهود نبوده و همچنین فرایندی بودن آن می­ تواند همزمان اشاراتی نیز به گام ­های ایجاد و شکوفایی استعداد در انسان داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
اخوت، ا. (1393). معناشناسی رشد. تهران: قرآن و اهل بیت نبوت (ع).
سیدجوادین، س.؛ و پهلوان شریف، م. (1396). مدیریت استعداد؛ مبانی و رویکردهای مفهومی. اندیشه مدیریت راهبردی. 11 (1)، 170-141.
صادقی مال امیری، م. (1392). الگوی چیستی استعداد. دوفصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع). 5 (2)، 80-53.
طباطبایی، م. (1374). ترجمه تفسیر­المیزان (مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
علم‌الهدی، ج.؛ قاسم‌زاده، ع.؛ و مهاجر دارایی، ه. (1398). مفهوم‌شناسی استعداد به‌مثابه یکی از عوامل رشد در قرآن از منظر علامه طباطبایی و صدرالمتألهین. مجله آموزه‌های قرآنی دانشگاه علوم اسلامی رضوی. 16 (30)، 27-54.
قرشی­بنایی، ع. (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مصطفوی، ح. (1385). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
مکارم شیرازی، ن. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب بالاسلامیه.
 
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology. 3(2), 77-101.
Brody, N. (1997). Intelligence, schooling, and society. American Psychologist. )52(, 1046-1050.
Ceci, S. J., & Williams, W. M. (2010). The mathematics of sex: How biology and society conspire to limit talented women and girls. Oxford, England: Oxford University Press.
Coleman, L. J., & Cross, T. L. (2001). Being gifted in school: An introduction to development, guidance, and teaching. Waco, TX: Prufrock Press.
Dai, D. Y. (2020). Introduction to the Special Issue on Rethinking Human Potential: A Tribute to Howard Gardner. Journal for the Education of the Gifted. 43 (1), 3-11.
De Bruin, AB., Smits, N., Rikers, RM., & Schmidt, HG. (2008). Deliberate practice predicts performance over time in adolescent chess players and drop-outs: a linear mixed models analysis. Br J Psychol. )99(, 473-497.
Frank, F.D., & Taylor, C.R. (2004). Talent Management: Trends that Will Shape the Future. Hr. Human Resource Planning. 27 (1), 33-41.
Fredricks, J. A., Alfeld, C., & Eccles, J. S. (2010). Developing and fostering passion in academic and nonacademic domains. Gifted Child Quarterly. )54(, 18-30.
Gallardo-Gallardo, E., Dries, N., & Gonzalez-Cruz. (2013). What is the meaning of ‘talent’ in the world of work? Human Resource Management Review. (23), 290-300.
Galton, F. (1869). Hereditary genius: An inquiry into its laws and consequences. New York, NY: Appleton.
Iles, P., Preece, D., & Chuai, X. (2010). Talent management as a management fashion in HRD: Towards a research agenda. Human Resource Development International. (13), 125-145.
Kanevsky, L. (1990). Pursuing qualitative differences in the flexible
useof problem solving strategies by young children. Journal forthe Education of the Gifted. )13(, 115-140.
Karnes, F. A., & Bean, S. M. (Eds.). (2001). Methods and materials for teaching the gifted. Waco, TX: Prufrock Press.
Klein, P. (1993). The Handbook of Psychological Testing. New York: Taylor & Francis group.
Kuncel, N. R., & Hezlett, S. A. (2010). Fact and fiction in cognitive ability testing for admissions and hiring decisions. Current Directions in Psychological Science. )19(, 339-345.
Kuncel, N. R., Hezlett, S. A., & Ones, D. S. (2001). A comprehensive meta-analysis of the predictive validity of the Graduate Record Examinations: Implications for graduate student selection and performance. Psychological Bulletin. )127(, 162-181.
Kuncel, N. R., Hezlett, S. A., & Ones, D. S. (2004). Academic performance, career potential, creativity, and job performance: Canone construct predict them all? Journal of Personality and SocialPsychology. )86(, 148-161.
Kuncel, N. R., Wee, S., Serafin, L., & Hezlett, S. A. (2010). The validity of the Graduate Record Examination for master’s and doctoralprograms: A meta-analytic review. Educational and Psychological Measurement. )70(, 340-352.
Lawler, E.E. III., Mohrman, S.A. (2003). HR as a strategic partner: What does it take to make it happen? Human Resource Planning. 26 (3), 15-29.
Lewis, R. E., & Heckman, R. J. (2006). Talent management: A critical review. Human Resource Management Review. (16), 139-154.
Lohman, D. (2005). An Aptitude perspective on Talent: Implications for Identification of Academically Gifted Minority students. Journal for the Education of the Gifted. 3 (28), 333-360.
Neisser, U., Boodoo, G., Bouchard, T. J., Jr., Boykin, A. W., Brody,N., Ceci, S. J., & Urbina, S. (1996). Intelligence: Knowns and unknowns. American Psychologist. )51(, 77-101.
Patton, M. Q. (1990), Qualitative evaluation and research methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
Plucker, J. A., & Barab, S. A. (2005). The Importance of Contexts in Theories of Giftedness. Conception of giftednees (Second Edition). Edited by STERNBERG ROBERT J., & DAVIDSON, JANET E. New York: Cambridge university press.
Renzulli, J. S., & Reis, S. M. (1985). The schoolwide enrichment model: A comprehensive plan for educational excellence. Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
Simonton, D. K. (2001). Talent development as a multidimensionalmultiplicative, and dynamic process. Current Directions in Psychological Science. 10, 39–43
Simonton, D. K., & Song, A. V. (2009). Eminence, IQ, physical and mental health, and achievement domain: Cox’s 282 geniusesrevisited. Psychological Science. )20(, 429-434.
Snow, R. E., Corno, L., & Cronbach, L. J. (2002). Remaking the concept of aptitude: Extending the legacy of Richard E. Snow. Mahwah, N.J: L. Erlbaum.
 Subotnik, R. F., Olszewski-Kubilius, P., & Worrell, F. C. (2011). Rethinking giftedness and gifted education: A proposed directionforward based on psychological science. Psychological Science in the Public Interest. )12(, 3-54.
Tomlinson, C. A. (2014). Differentiated instruction. In J. A. Plucker & C. M. Callahan (Eds.), Critical issues and practices in gifted education: What the research says (pp. 197–210). Prufrock Press.
Upadhyay, J., D’cruz, K., D’souza, V., Timande, C., & Vivekkumar, R. (2017). Stream Analysis Using Online Aptitude Test. International Journal of Latest Engineering Research and Applications. (IJLERA) ISSN: 2455-7137 Volume – 02.
Vinkhuyzen, A., Sluis, S., Posthuma, D., & Boomsma, D. (2009). The heritability of aptitude and exceptional talent across different domains in adolescents and young adults. Behavior Genetics39 (4), 380-392.
Vialle, W., & Ziegler, A. (2016). Gifted education in modern Asia: Analyses from a systemic perspective. In D. Y. Dai & C. C. Kuo (Eds.), Gifted Education in Asia: Problems and Prospects (pp. 273-291). Charlotte, United States: Information Age Publishing.