نقش میانجی گر راهبردهای فراشناختی درارتباط بین باورهای معرفت شناختی با یادگیری خودراهبر در دانش‌آموزان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد واحد خوی، خوی، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد واحد خوی، خوی، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین تأثیر باورهای معرفت‌شناختی و راهبردهای فراشناختی بر یادگیری خودراهبر در دانش‌آموزان در سال تحصیلی 99ـ1398 است. پژوهش ازنوع مطالعات توصیفی ـ همبستگی است و جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم شهر چایپاره به تعداد 1900 نفر است. از این جامعه، نمونه‌ای به حجم 320 نفر بااستفاده از جدول مورگان به‌روش نمونه‌گیری خوشه‌ای مرحله‌ای انتخاب شده‌اند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسش‌نامه معرفت‌شناختی شومر (2005)، مقیاس یادگیری خودراهبر فیشر، کینگ و تاگو (2001) و پرسش‌نامه حالت فراشناختی اونیل و عابدی (1996) است. تجزیه و تحلیل داده‌ها بااستفاده از روش‌های تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که باورهای معرفت‌شناختی قادر به تبیین 19 درصد از واریانس راهبردهای فراشناختی به‌شیوه منفی و همچنین متغیرهای باورهای معرفت‌شناختی به‌شیوه منفی و راهبردهای فراشناختی به‌شیوه مثبت به‌طور هم‌زمان قادر به تبیین 34 درصد از واریانس یادگیری خودراهبر هستند. همچنین راهبردهای فراشناختی نقش میانجی معنی‌داری دررابطه بین باورهای معرفت‌شناختی و یادگیری خودراهبر ایفا می‌کنند (05/0p <). باتوجه به یافته‌ها چنین نتیجه‌گیری می­شود که مسیر مستقیم از باور معرفت‌شناختی به یادگیری خودراهبر و راهبردهای فراشناختی و مسیر مستقیم از راهبرد فراشناختی به یادگیری خودراهبر از نظر آماری معنی‌دار هستند. بنابراین باورهای معرفت‌شناختی به‌شیوه منفی و راهبردهای فراشناختی به‌شیوه مثبت قادر به‌ پیش‌بینی یادگیری خودراهبر دانش‌آموزان هستند.

کلیدواژه‌ها


ابیلی، خ.؛ نارنجی ثانی، ف.؛ و مصطفوی، ز. (1396). بررسی ارتباط بین یادگیری خودراهبر و میزان سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشجویان گروه علوم مهندسی دوره‌های یادگیری الکترونیکی. مورد مطالعه: مؤسسه آموزش عالی مهر البرز. فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. 5 (1)، 50-35.
اصولی، ا.؛ شریعتمدار، آ.؛ و کلانترهرمزی، آ. (1395). بررسی رابطه باورهای فراشناخت با خودتنظیمی تحصیلی و تعارض والد ـ نوجوان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 7 (27)، 104-83.
برزگر بفرویی، ک.؛ و سعدی‌پور، ا. (1391). مدل‌یابی روابط بین باورهای معرفت‌شناختی، خودکارآمدی تحصیلی، خودنظم‌دهی فراشناختی و پردازش عمیق با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستان. تازه‌های علوم شناختی. ۱۴ (۱)، 66-53.
بهروزی، ن.؛ شغابی، م.؛ مهرابی‌زاده هنرمند، م.؛ و مکتبی، غ. (1392). بررسی رابطه یادگیری خودراهبر با عملکرد تحصیلی و رضایت از زندگی در دانش‌آموزان. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز. 6 (1)، 155-170.
جلیلی، ا.؛ حجازی، م.؛ انتصار فومنی، غ.؛ و مروتی، ذ. (1397). رابطه فراشناخت و عملکرد تحصیلی با میانجی­گری حل مسئله. فصلنامه سلامت روان کودک. 5 (1)، 91-80.
جناآبادی، ح. (1395). بررسی رابطه راهبردهای فراشناختی و خلاقیت با سبک‌های یادگیری در دانش‌آموزان با خواهر و برادرهای دارای اختلالات بیرونی، درونی و هیجانی. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری. 4 (6)، 15-1.
خسروجردی، م. (1387). معرفت‌شناسی و رفتار اطلاع‌جویی: نتایج یک پژوهش کمی. علم و فناوری اطلاعات. 24 (2)، 48-29.
رضایی، ا. (1388). نقش باورهای معرفت­شناختی، سبک‌های تفکر و راهبردهای یادگیری در عملکرد تحصیلی دانشجویان. فصلنامه پژوهش­های نوین روان‌شناختی. 4 (16)، 201-185.
رضایی، ا. (1389). پایایی و ساختار عاملی پرسش‌نامه باورهای معرفت­شناختی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی. 1 (1)، 1-16.
سپهریان آذر، ف.؛ و مقدم، ز. (1396). رابطه باورهای معرفت­شناختی با راهبردهای یادگیری خودتنظیم: نقش واسطه‌ای دانش و مهارت‌های فراشناختی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری. 14 (2)، 66-55.
سلیمان­نژاد، ا.؛ و آیرملوی، ب. (1391). رابطه باورهای معرفت­‌شناختی و گرایش به تفکر انتقادی در دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر ماکو در سال تحصیلی 91-90. تفکر و کودک. 3 (6)، 132-107.
شرفی، م.؛ و داودی، م. (1397). اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناخت بر خودراهبری یادگیری و پیشرفت تحصیلی ریاضی و ادبیات فارسی دانش‌آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان شوش. فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. 9 (36)، 170-147.
شهرکی‌نیا، ب.؛ پورقاز، ع.؛ و جناآبادی، ح. (1396). رابطه هوش فرهنگی و تفکر انتقادی با یادگیری خودراهبر دانشجویان. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی. 14 (28)، 148-127.
صادقی، م.؛ و خلیلی گشنیگانی، ز. (1395). نقش ابعاد یادگیری خودراهبر در پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. ۸ (۲)، 17-9.
صدری دمیرچی، ا.؛ جعفری، ک.؛ کیانی، ع.؛ و بالاخانی طول گیلانی، آ. (1397). پیش­بینی گرایش به تفکر انتقادی براساس یادگیری خودگردان و باورهای فراشناختی در دانشجویان دندان‌پزشکی. مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد. 13 (2)، 113-101.
عابدی، ص.؛ سعیدی‌پور، ب.؛ فرج‌اللهی، م.؛ و صیف، م. (1396). الگوی ساختاری روابط باورهای معرفت‌شناختی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی: نقش واسطه­ای خودکارآمدی تحصیلی و اهداف پیشرفت. مجله رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. 31 (28)، 238-211.
قمی، م.؛ مسلمی، ز.؛ و محمدی، د. (1395). بررسی رابطه راهبردهای فراشناختی با یادگیری خودراهبر در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. 9 (4)، 259-248.
مددپور، پ.؛ محمدی‌فر، م.؛ محمدرضایی، ع. (1395). نقش باورهای معرفت‌شناختی، باورهای انگیزشی و خودکارآمدی ریاضی در پیش­بینی پیشرفت ریاضی. روان­شناسی مدرسه. 5 (1)، 100-81.
میرزابیگی، م. (1394). نقش باورها و حالت فراشناختی در تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان دوره متوسطه دوم شهرستان زاوه. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بیرجند.
نادی، م.؛ و سجادیان، ا. (1391). اعتباریابی مقیاس آمادگی برای خودراهبری در یادگیری گاگلیلمینو(SDLRS)  در بین دانشجویان پزشکی و دندان‌پزشکی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. ۱۲ (۶)، 467-479.
 
Aditomo, A. (2018). Epistemic beliefs and academic performance across soft and hard disciplines in the first year of college. Journal of further and Higher Education. 42 (4), 482-496. 
Arslantaş, H. A. (2016). Epistemological Beliefs and Academic Achievement. Journal of Education and Training Studies. 4 (1), 215-220.
Aydemir, M. (2014). An investigation of metacognitive activities in distance Education in terms of the students’ study process and metacognitive skills. Unpublished Doctor of Philosophy Thesis, Ataturk University, Turkey.
Bientzle, M., Cress, U., & Kimmerle, J. (2019). Development of domain-specific epistemological beliefs of physiotherapists: a longitudinal study. BMC medical education, 19 (1), 401. doi:10.1186/s12909-019-1844-z
Boğar, Y. (2018). Exploring 6th grade students’ scientific epistemological beliefs and metacognitive awareness regarding achievement level. PhD dissertation, Middle East Technical University.
Brame, C. J. (2019). Chapter 6 - metacognitive practices: Giving students tools to be self-directed learners. In C. J. Brame (Ed.), science teaching essentials (pp. 85-94): Academic Press.
Breed, B., & Bailey, R. (2018). The influence of a metacognitive approach to cooperative pair problem-solving on self-direction in learning. The Journal for Transdisciplinary Research in Southern Africa. 14 (1), 11. 
Bromme, R., Pieschl, S., & Stahl, E. (2010). Epistemological beliefs are standards for adaptive learning: a functional theory about epistemological beliefs and metacognition. Metacognition Learning. 5, 7–26.
Cai,Y., King, R. B., Law, W., & McInerney, D. M. (2019). Which comes first? Modeling the relationships among future goals, metacognitive strategies and academic achievement using multilevel cross-lagged SEM. Learning and Individual Differences. 74, 101750.
Chen, J. H., Björkman, A., Zou, J. H., & Engström, M. (2019). Self–regulated learning ability, metacognitive ability, and general self-efficacy in a sample of nursing students: A cross-sectional and correlational study. Nurse Education in Practice. 37, 15-21.
Fisher, M. J., King, A., & Tague, Z. (2001). Development of a self-directed learning readiness scale for nursing  education. Nurse Education Today. 21, 516-525.
Hakan, K., & Munire, E. (2012). Profiling individual differences in undergraduates, Epistemological beliefs: gender, domain and grade differences. Procedia- Social and Behavioral sciences. 31, 738-744.
Kahsay, M. (2019). EFL Students’ Epistemological Beliefs and Use of Cognitive and Metacognitive Strategies in Bahir Dar University. International Journal of Foreign Language Teaching and Research. 7 (26), 69-83.
Kapucu, S., & Bahçivan, E. (2015). High school students’ scientific epistemological beliefs, self-efficacy in learning physics and attitudes toward physics: a structural equation model. Research in Science & Technological Education. 33 (2), 252-267.
Kerwer, M., & Rosman, T. (2018). Mechanisms of epistemic change-under which circumstances does diverging information support epistemic development?. Frontiers in psychology. 9, 2278. doi:10.3389/fpsyg.2018.02278
Lee, S., Kim, D. H., & Chae, S.-M. (2020). Self-directed learning and professional values of nursing students. Nurse Education in Practice. 42, 102647.
Medina, M. S., Castleberry, A. N., & Persky, A. M. (2017). Strategies for improving learner metacognition in health professional education. American journal of pharmaceutical education. 81 (4), 78. doi:10.5688/ajpe81478
Mekala, S., & Radhakrishnan, G. (2019). Promoting self-regulated learning through metacognitive strategies. IUP Journal of Soft Skills; Hyderabad. 3 (2), 21-27.
Metallidou, P. (2013). Epistemological beliefs as predictors of self-regulated learning strategies in middle school students. School Psychology International. 34 (3), 283–298. 
Nielsen, S. G. (2012). Epistemic beliefs and self-regulated learning in music students. Psychology of Music. 40 (3), 324–338. 
Oates, S. (2019). The importance of autonomous, self-regulated learning in primary initial teacher training. Frontiers in education. 4 (102), 1-8.
Paulsen, M. B., & Feldman, K. A. (2005). The conditional and interaction effects of epistemological beliefs on the self-regulated learning of college students: Motivational strategies. Research in Higher Education. 46 (7), 731-768.
Savoji, A. P., Niusha, B., & Boreiri, L. (2013). Relationship Between Epistemological Beliefs, Self-regulated Learning Strategies and Academic Achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 84, 1160-1165.
Schommer, M., & Hutter, R. (2002). Epistemological beliefs and thinking about everyday controversial issues. The Journal of Psychology. 136 (1), 5-20.
Schommer-Aikins, M., Duell, O. K., & Hutter, R. (2005). Epistemological beliefs, mathematical problem solving beliefs and academic performance of middle school students. The Elementary School Journal. 105, 289-304.
Siegesmund, A. (2016). Increasing student metacognition and learning through classroom-based learning communities and self-assessment. Journal of microbiology & biology education. 17 (2), 204–214.
Uçar, F . (2018). Investigation of gifted students' epistemological beliefs. self-efficacy beliefs and metacognition use. Journal for the Education of Gifted Young Scientists. 6 (3), 30-38 . 
Yilmaz, R. M., & Baydas, O. (2017). An examination of undergraduates’ metacognitive strategies in pre-class asynchronous activity in a flipped classroom. Educational Technology Research and Development. 65 (6), 1547-1567.
Zhoc, K. C. H., & Chen, G. (2016). Reliability and validity evidence for the self-directed learning scale (SDLS). Learning and Individual Differences. 49, 245-250.