تحلیل مبانی فلسفی مولفه های برنامه درسی معنوی در دوره ابتدایی و متوسطه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل و تبیین مبانی فلسفی مؤلفه­ های برنامه درسی معنوی در دوره ابتدایی و متوسطه و تحلیل آن براساس نظرات اساتید حوزه برنامه درسی معنوی انجام شده است. روش این پژوهش کیفی، از نوع پدیدارشناسی است. شرکت­ کنندگان در پژوهش شامل ده نفر از اساتید حوزه برنامه درسی معنوی بودند که به‌صورت هدفمند انتخاب شده‌اند. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ­ساختاریافته استفاده شد و داده‌های به‌دست آمده بااستفاده از روش مقوله­ بندی و کدگذاری موضوعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ­های پژوهش حاکی از آن است که برنامه درسی معنوی در دوره ابتدایی و متوسطه با تأکید بر زوایای معرفت ­شناسی، هستی­ شناسی و ارزش ­شناسی شامل هفت بعد اصلی اخلاق، اعتقاد به ماوراءالطبیعه، تعقل­ گرایی، زیباشناسی، انسان‌گرایی، طبیعت ­دوستی و کل‌نگری و 40 مؤلفه در زمینه برنامه درسی معنوی است. یافته ­ها نشان داد که گنجاندن معنویت در قالب برنامه ­های درسی مراکز آموزشی به همراه تعامل این مراکز با سایر نهادهای اجتماعی شرایط لازم را برای پرورش اخلاقی و عقلانی متربیان فراهم می ­سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 ادیب منش، م؛ لیاقتدار، م؛ و نصر، ا. (1396). بررسی توان اجرایی برنامه درسی معنوی در دانشگاه فرهنگیان از دیدگاه  اساتید و مدیران، فصلنامه پژوهش در مسایل تعلیم و تربیت اسلامی. 25(36)،134-101.
امینی، م.؛ و ماشاالهی‌نژاد، ز. (1392).  تأملی بر جایگاه و چگونگی توجه به پرورش معنویت در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی. دوفصلنامهتربیتاسلامی. 8 (16)، 29-7.
حسینی، ف.؛ ایزدی، ص.؛ و قادری، م. (1393). امکان‌سنجی اجرای برنامه درسی با رویکرد معنوی در دوره متوسطه.  فصلنامه پژوهش در برنامهریزی درسی. 11 (2)، 14
حق پرست لاتی، ط. (1395). طراحیالگویبرنامهدرسیمعنویدردرسمطالعاتاجتماعیدورهابتداییوارزشیابیانازدیدگاه متخصصانبرنامهریزیدرسیومعلمانذیربط، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات.
قاسم‌پور دهاقانی، ق.؛ و نصر، ا. (1391).رویکرد معنوی و برنامه درسی. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. 13، 92-71.
قائدی، ی. (1385). تربیت شهروند آینده. فصلنامهنوآوری‌هایآموزشی. 5 (17)، 210-183.
شریفی، م.؛ و میرشاه جعفری، ا (1395). بررسی برنامه درسی تربیت اخلاقی در چند کشور جهان و ایران، فصلنامه معرفت اخلاقی. 1(19)، 131-115.
صفایی، م. (1390). مطالعه تحلیلی نهضت معنویت‌گرایی و ارائه رویکردی برای آموزش عالی معنویت‌گرا.  فصلنامه راهبردفرهنگ. ( 12 و13).
گال، م.؛ والتر، ب.؛ و گال، ج. (1388). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران. تهران: سمت؛ دانشگاه شهید بهشتی.
مرادی، م.؛ سید کلان، م.؛ و عیاری، ل. (1393). طراحی الگوی برنامه درسی معنوی درراستای تربیت زمینه‌ساز؛ راهبردها و راهکارهای اجرایی. فصلنامه علمی ترویجی پژوهش‌های مهدوی. 9، 138-118.
موسوی، ف.(1387).برنامه درسی معنوی در هزاره سوم.کرمانشاه: دانشگاه آزاد اسلامی.
مهرمحمدی، م.؛ و امین خندقی، م. (1388). مقایسه ایدئولوژی‌های برنامه درسی آیزنر با میلر: نگاهی دیگر. فصلنامه مطالعاتتربیتیوروانشناسیدانشگاهفردوسی مشهد. 10(1)، 45ـ27.
مهدوی‌نژاد، م.؛ قدمی. م.؛ و افضلی، ک. (1390). نقش هنر در تربیت معنوی. فصلنامه تعلیم و تربیت. 27 (4)، 108-91.
نجفی، ح.؛ وفایی، ر.؛ و ملکی، ح. (1394). تبیین ابعاد و مؤلفه‌های رشد معنوی انسان و تحلیل محتوای آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران. فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی.1 (4)، 150-125.
 
Bowman, N. A., & Small, J. L. (2018). Do college students who identify with privileged religious group experience greater spiritual development - Exploring individual and institutional factors? Journal of Research in HigherEducation. 51, 595-614.
Buchanan, M. (2017). Attending to the spiritual dimension to enhance curriculu change. Journal of Beliefs and Values: Studies in Religion &Education. 31, 191-201.
Brona, M., & Fiona, T. (2017). Spirituality as a universal concept: Student experience of learning about spirituality through the medium of art. NurseEducation in Practice. 7, 275–284.
King, U. (2016). Earthing spiritual literacy: How to link spiritual development and education to a new Earth consciousness? Journal of Beliefs & Values: Studies in Religion & Education. 31, 254-260
Koetting, J. Randall & Martha Combs. (2005). Spirituality and Curriculum Reform: The Need to Engage the World. In Taboo. The Journal of Culture and Education.  9 (1) , 81-91.
Daniliuk, A. I., Kondakov, A. M, & Tishkov, V, A. (2010). The spiritual and moral education of Russia's school students. Journal of Russian Education and Society. 52, 3-18.
Rivelli, S. (2016). Citizenship education at high school: A comparative study between Bolzano and Padova (Italy). Journal of Social and BehavioralSciences. 2, 4200–4207.
Sahu, T. K., & Pradhan, S. R. (2017). A Conceptual analysis of spiritual intelligence and its relevance. Retrieved from Http://shiram College. Academia. Edu/Tapansahu/papers.
Sherwood .P.(2006). Soul Education: in spiring a new passion for stutain ablekearning AAEE confer. 3-5 October 2006. 6, 1-17.
Heim Brock, H. (2008). beyond secularization: Experiences of the sacred ineducation. Journal of moral education.5, 162-171
Tisdell, E. J. (2013). Exploring spirituality and culture in adult and higher education. San Francisco: Jossey – Bass
Miller, J.P. (2000). Education and the soul: Toward a curriculum   spiritual.  State university of New York.
Miller, J.P. (2005). Holistic learning and spirituality in education: breaking new ground. State university of New York press, Albany.