تحلیل اصل یاددهی ـ یادگیری در برنامه‌ریزی درسی با تاکید بر منابع اسلامی

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه روان شناسی و علوم تربیتی، پژوهشکدۀ فرهنگی- اجتماعی، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

2 استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی هدی، قم، ایران

3 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی هدی، قم، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، تحلیل مؤلفه ‏های اصل یاددهی- یادگیری با تأکید بر منابع اسلامی در برنامه‌ریزی درسی است. راهبرد یاددهی- یادگیری، جایگاهی ویژه در برنامه‌ریزی درسی دارد؛ به ­گونه‌ای که غفلت از آن و بی ­توجهی به مؤلفه‌های لازم برای شکل‌گیری فرایند مطلوب یاددهی- یادگیری، به ­میزانی قابل ملاحظه بر تعلیم ‏و تربیت دانش‌آموزان‌ اثر می ­گذارد. این پژوهش ازنوع تحقیقات کاربردی است و جمع ­آوری داده­ های موردنیاز برای انجام ­دادن آن با استفاده از روش فیش ­برداری صورت گرفته و به­ منظور تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای مضمون به ­شیوۀ توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. جامعۀ آماری پژوهش، مجموعه ­ای از کتاب ­های اسلامی و روایی را شامل می ­شود و یافته ­های تحقیق نشان می­ دهد مؤلفه ‏های اصل یاددهی- یادگیری برای برنامه ­ریزی درسی در منابع اسلامی بدین شرح­اند: سودمندی و ارزشمندبودن علم؛ شیوه‌های یاددهی- یادگیری؛ عوامل مؤثر بر یادگیری؛ فرایند یاددهی- یادگیری.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم (محمدمهدی فولادوند، مترجم).
نهج البلاغه (1414ق). (محمد بن الحسین الرضی، مترجم) (صبحی صالح، مصحح). قم: هجرت.
نهج الفصاحه (1382). (ا‏بوالقاسم پاینده، مترجم). تهران: دنیای دانش.
امام زین­العابدین (1376). الصحیفة السجادیة. قم: دفتر نشر الهادی.
امام عسکری (ع) (1409ق). تفسیر الامام العسکری (علیه السلام). قم: مدرسۀ امام هادی (علیه السلام).
ابن­بابویه، محمد بن علی (1376). الأمالی. تهران: کتابچی.
ابن­بابویه، محمد بن علی (1382). الخصال (2ج). (یعقوب جعفری، مترجم). قم: نسیم کوثر.
ابن­بابویه، محمد بن علی (1385). علل الشرایع (2ج). قم: داوری.
ابن­بابویه، محمد بن علی ‏(1413ق). من لا یحضره الفقیه (4ج)‏. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
الماسی، محمد؛ و عابدینی، مهنوش (1399). نگاهی تحلیلی به نظریه­­های یاددهی- یادگیری. فصلنامۀ رویکردی نو در علوم تربیتی، 2(3)، 34-40.
برقى، احمد بن علی (1371). المحاسن (2ج). قم: دار الکتب الاسلامیه.
برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران (1391). تهران: وزارت آموزش و پرورش.
پاک­مهر، حمیده (1397). گفتمان‌سازی آموزه‌های انقلاب اسلامی در برنامه‌های درسی آموزش‏وپرورش جمهوری اسلامی ایران: چیستی، مدل و روش‌ها. (رسالۀ دکتری). دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم. قم: دار الکتب الاسلامی.
حسنی، فاطمه­زهرا (1393). نقش معلم برمبنای آیات تربیتی قرآن و دلالت­های آن در برنامۀ درسی. (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
حقانی، فریبا؛ معصومی، رسول (1389). مروری بر نظریه­های یادگیری و کاربرد آن­ها در آموزش پزشکی. مجلۀ ایرانی آموزش در علوم پژشکی، 10(29)، 1188-1197.
حلوانى، حسین بن محمد (1408ق). نزهة الناظر و تنبیه الخاطر. قم: مدرسة الأمام المهدی (علیه السلام).
حمیدزاده، محمدصادق (1394). تبیین مبانی معرفت­شناسی منابع درسی تعلیم­وتربیت عمومی براساس آموزههای قرآن کریم. (رسالۀ دکتری). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
الرضی، محمد بن الحسین (1406ق). خصائص الائمه (علیهم السلام). مشهد: آستان قدس رضوی.
شرفی، نرجس (1399). تبیین اصول برنامه­ریزی درسی در منابع اسلامی. (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد). دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی هدی، قم، ایران.
طبرسی، علی بن الحسن (1379). مشکوة الانوار (عبدالله محمدی و مهدی هوشمند، مترجمان). قم: دار الثقلین.
عاملی، زین­الدین بن علی (1409ق). منیة المرید. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
علاقه­بند، علی (1385). مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی. تهران: روان.
علم‌الهدی، جمیله (1384). مبانی تربیت اسلامی و برنامهریزی درسی براساس فلسفۀ صدرا. (رسالۀ دکتری). دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.
فتحی واجارگاه، کوروش (۱۳۹۵). اصول و مفاهیم اساسی برنامهریزی درسی. تهران: علم استادان.
قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور (جلد 7). تهران: مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن.
کراجکى، محمد بن علی (1410ق). کنز الفوائد (2ج). قم: دار الذخائر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1375). الکافی (6ج). (محمدباقر کمره­ای، مترجم). قم: اسوه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1382). الروضة من الکافی (2ج). (محمدباقر کمره‌ای، مترجم). تهران: کتاب­فروشی اسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار (111ج). بیروت: دار احیاء التراث.
مجلسی، محمدتقی (1414ق). لوامع صاحب­قرانی (8ج). قم: اسماعیلیان.
محمدی ری­شهری، محمد (1382). علم و حکمت در قرآن و حدیث (2ج). (عبدالهادی مسعودی، مترجم). قم: دار الحدیث.
مظاهری، حسین (1391). ویژگی­های معلم خوب. قم: اخلاق.
مغربى، نعمان بن حیون (1385). دعائم الاسلام (2ج). قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه (27ج). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
Braun, V.; and Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.