مدل یابی معادله های ساختاری در تبیین الگوی توسعۀ اعضای هیئت علمی مبتنی ‏بر معنویت (مطالعۀ موردی: دانشگاه قم)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 یوسف آباد

2 گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تبیین الگوی توسعۀ اعضای هیئت­ علمی مبتنی ‏بر معنویت در دانشگاه قم و روش تحقیق ازنوع کاربردی و توصیفی است. جامعۀ آماری پژوهش، کلیۀ اعضای هیئت­ علمی دانشگاه قم (284= N) را شامل می­ شود و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 164 نفر به ­دست آمده است. ابزار مورداستفاده در پژوهش، دو پرسشنامۀ محقق‌ساختۀ معنویت سازمانی (961/0=α) و توسعۀ اعضای هیئت‏ علمی (916/0=α) است و تأیید روایی سازۀ ابزارها به ­وسیلۀ تحلیل عاملی صورت گرفته است. نتایج حاصل از آزمون تی. تک ­نمونه­ ای نشان می­ دهد توسعۀ اعضای هیئت­ علمی دانشگاه قم و معنویت فردمحور، بالاتر از میانگین نظری، اما معنویت سازمان­ محور، پایین­ تر از متوسط نظری است. ضریب ­های همبستگی پیرسون نشان می­ دهد بین معنویت فردمحور و سازمان­محور، و توسعۀ اعضای هیئت­ علمی و مؤلفه ­هایش رابطه­ ای مثبت و معنادار برقرار است. نتایج حاصل از مدل­یابی معادله ­های ساختاری، برازش مناسب مدل نقش معنویت فردمحور و سازمان­ محور در توسعۀ اعضای هیئت ­علمی را تأیید می­ کند؛ همچنین نشان می‏ دهد که معنویت سازمان ‏محور اثر بیشتری بر توسعۀ اعضای هیئت­ علمی دانشگاه قم گذاشته است (γ=0/47). با توجه به اثر بیشتر معنویت سازمان­ محور بر توسعۀ اعضای هیئت ‏علمی و پایین­ تربودن سطح آن از معنویت فردمحور باید تلاشی اساسی برای ارتقادادن هرچه بیشتر آن صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Model of spirituality-based faculty development (Case: University of Qom)

نویسندگان [English]

  • javad pourkarimi 1
  • zahra ehtesham 2
1 عضو هیات علمی گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی
2 Department of Management and Educational Planning, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to explain the faculty development based on spirituality in Qom University. The research method is applied and descriptive. The statistical population of the study consists of all faculty members of Qom University (N = 284). Sample size was calculated using Cochran's formula of 164 people who were studied by appropriate sampling method. Organizational spirituality questionnaire (α = 0.996) and faculty development questionnaire (α = 0.916) were used to collect data. Construct validity of the tool was verified by First order confirmatory factor analysis. The results of the One-Sample T Test showed that the faculty development in Qom University and the four their components, individual spirituality and their sub-components were higher than the average, but the organization-based spirituality was less than average Among the components of organizational-centered spirituality, spirituality-based leadership is equal to, and other sub-components below the theoretical average. Pearson correlation coefficients indicated that there is a positive and significant relationship between individual and organization-based spirituality and the faculty development and their components. The results of structural equation modeling indicate that the model of the role of individual spirituality and organization-based spirituality in the faculty development. Organization-based Spirituality also has a greater impact on the faculty development in Qom University (γ = 0/47).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organizational Spirituality
  • Individual Spirituality
  • Organization-based Spirituality
  • faculty development
  • Qom University

مراجع

آزادمرزآبادی، اسفندیار؛ هوشمندجا، منیجه؛ و پورخلیل، مجید (1392). رابطه بین معنویت سازمانی و هوش معنوی با استرس شغلی کارکنان یک دانشگاه نظامی. طب نظامی، 15(1)، 43-50.
ابن­بابویه، محمد بن علی (1390). امالی شیخ صدوق. تهران: کتابچی.
احتشام، زهرا (1397). بررسی نقش معنویت در سازمان در توسعۀ اعضای هیئت­علمی دانشگاه قم. (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد)، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
احتشام، زهرا؛ و پورکریمی، جواد (1398). الگویی مفهومی برای معنویت در سازمان با محوریت تقرب الی الله. هشتمین کنفرانس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت.
الوندی، محمدجواد (1393). طراحی الگوی مفهومی معنویت ازدید حضرت امام خمینی (ره) با توجه به توصیه­های معنوی ایشان به دست­اندرکاران دفاع مقدس. فصلنامۀ مطالعات راهبردی بسیج، 17(63)، 5-25.
بازرگان، عباس؛ حجازی، یوسف؛ و اسحاقی، فاخته (1386). فرایند اجرای ارزیابی درونی در گروه‏های آموزشی دانشگاهی: راهنمای عملی (چلد 1). تهران: نشر دوران.
باقری، مسلم؛ جاجرمی­زاده، محسن؛ و بنافی، منصوره (1396). بررسی نقش میانجیگری نشاط سازمانی در رابطۀ معنویت سازمانی و تعهد سازمانی (مورد مطالعه: دانشگاه شیراز). فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 7(1)، 3-18.
بیک­زاد، جعفر؛ و بیک، مریم (1390). معنویت محیط کاری و تأثیر آن بر مؤلفه­های رفتار شهروندی سازمانی (مطالعۀ موردی: کارکنان آموزش­وپرورش نواحی پنج­گانۀ شهر تبریز). فصلنامۀ تحقیقات مدیریت آموزشی، 3(1)، 61-90.
پروین، احسان؛ محمدی، شراره؛ شیربگی، ناصر؛ و لطفی­نژاد، طاهره (1393). بررسی رابطه بین معنویت سازمانی و تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه. پژوهش­های رهبری و مدیریت آموزشی، 1(2)، 193-215.
جلالی فراهانی، مجید؛ و فریدونی، مسعود (1396). ارائۀ مدل تأثیر معنویت و اخلاق سازمانی بر درگیری شغلی کارشناسان ستادی وزارت ورزش و جوانان. مدیریت ورزشی، 9(2)، 273-286.
جواهری­زاده، ابراهیم (1395). الگوی معنویت­افزایی در سازمان: ارائۀ نظریه­ای داده­بنیاد. فصلنامۀ مدیریت اسلامی، 24(4)، 75-107.
حسین­زاده، امید؛ و یزدانی، سهراب (1392). شناسایی و اولویت­بندی مؤلفه­های معنویت سازمانی دربین کارکنان و اعضای هیئت­علمی منطقۀ 13 دانشگاه آزاد اسلامی در سال 1392. زن و مطالعات خانواده، (20)، 73-88.
دعایی، حبیب­الله؛ و عزیزی، مرتضی (1391). بررسی تأثیر معنویت در کار بر رفتار شهروندی سازمانی با تأکید بر نقش واسط تعهد سازمانی. پژوهشنامۀ مدیریت تحول، 4(8)، 30-51.
رستگار، عباس­علی؛ و وارث، سید حامد (1387). خدا در سازمان: تلفیق و یکپارچگی زندگی معنوی و زندگی کاری. فصلنامۀ علوم مدیریت ایران، 3(11)، 73-99.
رضاییان، علی؛ خندان، علی­اصغر؛ گنج­علی، اسدالله؛ و مریدیان، حسن (1393). توسعۀ اعضای هیئت‏علمی در دانشگاه­ها (مورد مطالعه: اعضای هیئت­علمی دانشگاه امام صادق). فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 4(4)، 491-514.
رفیعی، احمد (1391). ارتباط معنویت سازمانی و تعهد سازمانی مدیران ورزش استان قزوین. (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه مازندران. مازندران، ایران.
رودساز، حبیب؛ و بیشه، مجید (1393). نقش معنویت اسلامی در بروز رفتار شهروندی سازمانی. فصلنامۀ مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 1(4)، 81-104.
زاهدی، سکینه؛ و بازرگان، عباس (1392). نظر اعضای هیئت­علمی دربارۀ نیازهای توسعۀ حرفه‌ای آنان و شیوه­های برآوردن نیازها. فصلنامۀ پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، (67)، 69-89.
شعبانی بهار، غلام­رضا؛ فراهانی، ابوالفضل؛ قره، محمدعلی؛ و سیاوشی، محمد (1395). تعیین مؤلفه‏های توسعۀ حرفه­ای اعضای هیئت­علمی دانشکده­های تربیت بدنی کشور و سنجش برازش آن. مدیریت و توسعۀ ورزش، 9، 109-126.
شیخی کیاسری، سمیه (1392). بررسی رابطه بین توسعۀ اعضای هیئت­علمی دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران و رفتار شهروندی سازمانی آنان. (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
طالقانی، غلام­رضا؛ محمدی، مصطفی؛ و رستمی، حسین (1392). معنویت سازمانی، گامی مؤثر درجهت بهبود رفتارهای شهروندی سازمانی (مورد: شهرداری زاهدان). فصلنامۀ مدیریت فرهنگ سازمانی، 11(2)، 163-188.
فروتنی، زهرا؛ آذر، عادل؛ احمدی، سید علی­اکبر؛ مبارکی، حسین؛ و عسکری­نژاد، منیره (1393). بررسی رابطۀ انگیزش شغلی و عوامل مؤثر بر آن با رفتار خودتوسعه­ای پرستاران. فصلنامۀ مدیریت پرستاری، 3(2)، 70-78.
کارآگاه، کیانا (1395). بررسی تأثیر معنویت در سازمان برروی بهره­وری کارکنان سازمان دارایی در شهر تهران. (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. بیروت: مؤسسة دارالوفاء.
محب­زادگان، یوسف؛ پرداختچی، محمدحسن؛ قهرمانی، محمد؛ و فراست­خواه، مقصود (1392). تدوین مدلی برای توسعۀ اعضای هیئت­علمی با رویکرد مبتنی­بر نظریۀ داده­بنیاد. فصلنامۀ پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 19(4)، 1-25.
محمدی، مهدی؛ سلیمی، قاسم؛ و پیروی­نژاد، زینب (1393). مفهوم­پردازی معنویت سازمانی ازمنظر نهج البلاغه: کاربست استراتژی نظریۀ داده­بنیاد. دوفصلنامۀ اسلام و مدیریت، 3(6)، 139-162.
معصومی، هادی (1395). تبیین مفهوم معنویت در رهبری سازمان­ها ازمنظر رویکرد غربی و اسلامی. ماهناهۀ پژوهش ملل، 1(9)، 99-108.
مقیمی، سید محمد؛ رهبر، امیرحسین؛ و اسلامی، حسن (1386). معنویت سازمانی و تأثیر آن در خلاقیت کارکنان (رویکردی تطبیقی). فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، 2(3 و 4)، 89-98.
میرزایی توکلی، سید منصور؛ و شریعتمداری، مهدی (1394). بررسی تأثیر معنویت در محیط کار و تعهد سازمانی بر رضایت شغلی پرسنل ستادی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 4(1)، 59-76.
میرکمالی، سید محمد (1392). رهبری و مدیریت آموزش. تهران: یسطرون.
نقوی، سید علی؛ اسعدی، میرمحمد؛ و میرغفوری، سید حبیب­الله (1394). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی (مطالعۀ موردی: ادارۀ کل تربیت بدنی استان یزد). مدیریت ورزشی، 7(5)، 779-794.
نوه­ابراهیم، عبدالرحیم؛ و پورکریمی، جواد (1387). ارائۀ الگوی مفهومی بهسازی اعضای هیئت­علمی دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی. فصلنامۀ پژوهش در نظام­های آموزشی، 2(5)، 101-121.
Adawiyah, W. R.; and Pramuka, B. A. (2017). Scaling the Notion of Islamic Spirituality in the Workplace. Journal of Management Development, 36(7), 877-898.
Ashmos, D. P.; and Duchon, D. (2000). Spirituality at Work: A Conceptualization and Measure. Journal of Management Inquiry, 9(2), 134-145.
Cockrell, M. L. (2011). A Comparative Analysis Study of Professional Development Models Impacting Student Academic Achievement.
Constantine, M. G.; Miville, M. L.; Warren, A. K.; Gainor, K. A.; and Lewis‐Coles, M. A. E. (2006). Religion, Spirituality and Career Development in African American College Students: A Qualitative Inquiry. The Career Development Quarterly, 54(3), 227-241.
Cuéllar-Juárez, A. M.; and Molina-Reyes, J. (2018). A Comprehensive Approach for the Study of Workplace Spirituality. EPH-International Journal of Humanities and Social Science (ISSN: 2208-2174), 3(3), 18-51.
Dasti, R.; and Sitwat, A. (2014). Development of a Multidimensional Measure of Islamic Spirituality (MMIS). Journal of Muslim Mental Health, 8(2).
Dudeck, J. M. (2004). The Influence of Spirituality on the Career Development of College Seniors: An Examination of Work Values. College Student Affairs Journal, 23(2), 185.
Duffy, R. D. (2006). Spirituality, Religion, and Career Development: Current Status and Future Directions. The Career Development Quarterly, 55(1), 52-63.
Duffy, R. D.; and Blustein, D. L. (2005). The Relationship between Spirituality, Religiousness, and Career Adaptability. Journal of Vocational Behavior, 67(3), 429-440.
Duffy, R. D.; Reid, L.; and Dik, B. J. (2010). Spirituality, Religion, and Career Development: Implications for the Workplace. Journal of Management, Spirituality and Religion, 7(3), 209-221.
Durksen, T. L.; Klassen, R. M.; and Daniels, L. M. (2017). Motivation and Collaboration: The Keys to a Developmental Framework for Teachers’ Professional Learning. Teaching and Teacher Education, 67, 53-66.
Fernandes Bella, R. L.; Gonçalves Quelhas, O. L.; Toledo Ferraz, F.; and Soares Bezerra, M. J. (2018). Workplace Spirituality: Sustainable Work Experience from a Human Factors Perspective. Sustainability, 10(6), 1887.
Gibbons, P. (2001). Spirituality at Work: A Pre-Theoretical Overview. Unpublished Master’s Thesis). Brinbeck College, University of London.
Gupta, A. A. K. (2017). Workplace Spirituality: A New Paradigm in Management. Ushus-Journal of Business Management, 16(2), 45-52.
Jurkiewicz, C. L.; and Giacalone, R. A. (2004). A Values Framework for Measuring the Impact of Workplace Spirituality on Organizational Performance. Journal of Business Ethics, 49(2), 129-142.
Kamil, N. M.; and Sulaimam, M.; Selladurai, S.; Khalid, N. (2015). The Impact of Spirituality and Social Responsibility on Organizational Citizenship Behaviour from the Islamic Perspective: Empirical Investigation of Malaysian Businesses. Jurnal Komunikasi, Malaysian Journal of Communication, 31(1).
Karakas, F. (2010). Spirituality and Performance in Organizations: A Literature Review. Journal of Business Ethics, 94(1), 89-106.
Kinjerski, V. M.; and Skrypnek, B. J. (2004). Defining Spirit at Work: Finding Common Ground. Journal of Organizational Change Management.
Kinjerski, V. M.; and Skrypnek, B. J. (2006). A Human Ecological Model of Spirit at Work. Journal of Management, Spirituality and Religion, 3(3), 231-241.
Kolodinsky, R. W.; Giacalone, R. A.; and Jurkiewicz, C. L. (2008). Workplace Values and Outcomes: Exploring Personal, Organizational, and Interactive Workplace Spirituality. Journal of Business ethics, 81(2), 465-480.
Krishnakumar, S.; and Neck, C. P. (2002). The “What”, “Why” and “How” of Spirituality in the Workplace. Journal of Managerial Psychology, 17(3), 153-164.
Luis Daniel, J. (2010). The Effect of Workplace Spirituality on Team Effectiveness. Journal of Management Development, 29(5), 442-456.
Marques, J.; Dhiman, S.; and King, R. (2005). Spirituality in the Workplace: Developing an Integral Model and a Comprehensive Definition. The Journal of American Academy of Business, 7(1), 81-91.
Milliman, J.; Czaplewski, A. J.; and Ferguson, J. (2003). Workplace Spirituality and Employee Work Attitudes: An Exploratory Empirical Assessment. Journal of Organizational Change Management, 16(4), 426-447.
Moore, T. W.; and Casper, W. J. (2006). An Examination of Proxy Measures of Workplace Spirituality: A Profile Model of Multidimensional Constructs. Journal of Leadership and Organizational Studies, 12(4), 109-118.
Pawar, B. S. (2008). Two Approaches to Workplace Spirituality Facilitation: A Comparison and Implications, Leadership and Organization Development Journal, 29 (6), 544-567, 
Petchsawang, P.; and Duchon, D. (2009). Measuring Workplace Spirituality in an Asian Context. Human Resource Development International, 12(4), 459-468.
Rashidin, M. S.; Javed, S.; and Liu, B. (2020). Empirical Study on Spirituality, Employee’s Engagement and Job Satisfaction: Evidence from China. International Journal of Public Administration, 43(12), 1042-1054.
Rego, A.; and e Cunha, M. (2008). Workplace Spirituality and Organizational Commitment: an Empirical Study. Journal of Organizational Change Management, 21(1), 53-75.
Tan, G. (2006). Towards a Holistic Framework in Fostering Spirituality at Work.
Van der Walt, F. (2018). Workplace Spirituality, Work Engagement and Thriving at Work. SA Journal of Industrial Psychology, 44(1), 1-10.
Wagner-Marsh, F.; and Conley, J. (1999). The Fourth Wave: The Spiritually-Based Firm. Journal of Organizational Change Management, 12(4), 292-302.
Zandi, G.; Kamil, N. M.; Sulaiman, M.; Ishak, I. C.; and Sahudin, S. (2017). Islamic Spirituality And Continuance Organizational Commitment: The Case Of Malaysian Organizations. Journal of Islamic Management Studies, 1(1), 54-71.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 خرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 14 تیر 1400
  • تاریخ پذیرش: 01 تیر 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 01 تیر 1400
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار