تدوین الگویی برای تربیت زیبایی شناسانه بر اساس مبانی زیبایی در قرآن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، مازندران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش تدوین الگویی برای تربیت زیبایی‌شناسانه بر اساس مبانی زیبایی در قرآن است. مسالۀ پژوهش حاضر عدم کارایی و جذابیت کافی در فعالیت‌های تربیتی به ویژه در تعلیم و تربیت اسلامی و ایدۀ آن در رفع این مساله، ورود مفهوم سرشار، کارا و منحصر بفرد زیبایی در اسلام در فعالیت‌های حوزۀ تعلیم و تربیت است. روش پژوهش حاضر، تحلیل مفهومی، تحلیل (شبه) استعلایی و استنتاج به‌ صورت قیاس عملی بوده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که مسیر تربیت زیبایی‌شناسانه، از تحقق زیبایی در باور و اندیشه و امیال و اراده آغاز و در عمل فرد تحقق می‌یابد. اتقان عمل، در این عرصه، به معنای حضور همۀ شروط زیبایی اعم از تعادل، تناسب، کارایی و هدفمندی، به عنوان اصول تربیت زیبایی‌شناسانه، در تحقق امر زیباست. در این الگو، آنچه در نهایت، موجبات تحقق زیبایی‌های حقیقی را به وجود می‌آورد، توجه به هدف غایی تربیت زیبایی‌شناسانه یعنی ربوبی شدن، خداگونگی یا تشبه به زیبایی مطلق است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن (محمدمهدی فولادوند، مترجم). تهران: دار القرآن الکریم.
نهج البلاغه (1368). (سید جعفر شهیدی، مترجم). چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
نهج الفصاحه (1362). (ابوالقاسم پاینده، مترجم). تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
آقایی، سیده الهام؛ زاهدی، انسیه؛ و علم­الهدی، جمیله (1393). شناسایی دلالت­های شبکۀ مفهومی زیبایی در قرآن کریم برای حیطۀ هدف­گذاری برنامه­ریزی درسی. تربیت اسلامی، 18، 7-30.
آقایی ابرندآبادی، سیده الهام؛ و علم‌الهدی، جمیله (1398). تحلیل مفهوم «زیبایی» در قرآن کریم به‏کمک شبکۀ معنایی. آموزه­های قرآنی، 29، 141-174.
ابراهیمی دینانی، غلام­حسین (1392). وبلاگ شخصی، تاریخ بازیابی: 23/1/1392،
الیاس، جان (1381). تربیت زیباشناختی (عبدالرضا ضرابی، مترجم). مجلۀ معرفت، 57، 69-84 (نشر اصلی 1995).
باقری، خسرو (1368). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد 1). تهران: مدرسه.
باقری، خسرو (1387الف). درآمدی بر فلسفۀ تعلیم­وتربیت جمهوری اسلامی ایران. تهران: علمی­ و فرهنگی.
باقری، خسرو (1387ب). هویت علم دینی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
پاک­سرشت، محمدجعفر (1386). نظریه­های تربیتی و چالش­های نظریه­پردازی در آموزش ‏و پرورش ایران. مجلۀ نوآوری­های آموزشی، 20، 125-148.
تقوی­نسب، سیده نجمه؛ میرشاه­جعفری، سید ابراهیم؛ و نجفی، محمد (1388). ضرورت نوآوری در روش­های تربیت دینی ازمنظر مبانی علمی، دینی و فلسفی. مجلۀ تربیت اسلامی، 9، 25-46.
جعفری، محمدتقی (1369). زیبایی و هنر ازدیدگاه اسلام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
رازی، فخرالدین (بی­تا). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات (جلد 1 و 2). تهران: بیدار.
سهروردی، شهاب­الدین یحیی (بی­تا). مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق (3ج). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگ.
سینا، ابوعلی (بی­تا الف). رسائل ابن سینا. تهران: بیدار.
سینا، ابوعلی (بی­تا ب). رسائل اخرى لابن­سینا (هامش شرح الهدایة الاثیریة). بی­جا: بی­نا.
سینا، ابوعلی (بی­تا ج). الشفاء (الالهیات) النص. قم: مکتبة آیة­الله المرعشی.
صادق­زاده، علی­رضا؛ حسنی، محمد؛ کشاورز، سوسن؛ و احمدی، آمنه (1389). گزارش نهایی پژوهش ملی آموزش­وپرورش. تهران: دبیرخانۀ شورای عالی آموزش­وپرورش.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). تفسیر المیزان (جلد 1، 6، 11، 15، 16 و 18) (سید محمدباقر موسوى همدانى، مترجم). قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طباطبایی، سید محمدحسین (1386). قرآن در اسلام. قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
طوسی، خواجه نصیر (بی­تا الف). آغاز و انجام. تهران: انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طوسی، خواجه نصیر (بی­تا ب). أساس الاقتباس. تهران: دانشگاه تهران.
علم­الهدی، جمیله (1388). نظریۀ اسلامی تعلیم­وتربیت. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
غزّالی، ابوحامد (بی­تا الف). رسائل الامام الغزّالى. قم: دارالفکر.
غزّالی، ابوحامد (بی­تا ب). محک النظر. قم: دارالفکر.
فارابى، ابونصر (بی­تا الف). آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها. بیروت: مکتبة الهلال.
فارابى، ابونصر (بی­تا ب). السیاسة المدینة. بیروت: مکتبة الهلال.
قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور (جلد 3). تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن‏.
قرشی، سید علی­اکبر (1371). قاموس قرآن‏ (جلد 2، 4 و 5). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
کشاورز، سوسن (1387). شاخص­ها و آسیب­های تربیت دینی. دوفصلنامة تربیت اسلامی، 6، 93-122.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه (جلد 1، 7، 11). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (بی­تا الف). الحاشیة على الهیات الشفاء (جلد 9). تهران: بیدار.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (بی­تا ب). شرح الهدایة الاثیریة. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (بی­تا ج). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
مهرمحمدی، محمود (1390). تبیین چرخش زیباشناسانه در تعلیم­وتربیت: درس­های خرد و کلان برای بهبود کیفیت آموزش با الهام از عالم هنر. فصلنامۀ تعلیم­وتربیت، 105، 11-34.
نصر، سید حسین (1385). قلب اسلام (محمدصادق خرازی، مترجم). نهران: نشر نی.
نکونام، محمدرضا (1386). اخباری­ها و اصولی­ها چه می­گویند؟. قم: ظهور شفق.
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1376). تفسیر راهنما. قم: حوزۀ علمیۀ قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
Al-Attas, N. (1977). The Concept of Islamic Education. Delivered in: First World Conference on Muslim Education. Makkatul Mucarramah.
Chittick, W. C. (2014). Love in Islamic Thought. Religion Compass, 8(7), 229-238.
Chittick, W. C. (2011). The Aesthetics of Islamic Ethics. Islamic Philosophy and Occidental Henomenology in Dialogue, 6. Source: Springer Link Contemporary (1997 to Present).
Eisner, E. (2009). What Can Education Learn from the Arts?. Art Education, 62(2), 6-9.
Fasheh, M. (2014). Healing from Modern Superstitions. This Week in Palestine, 14-199.