مرور نظام مند پژوهش های قرآنی مرتبط با تربیت اجتماعی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی و پژوهشگر گروه قرآن و تربیت اجتماعی، سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور،‌ تهران،‌ ایران .

2 دانشجوی دکتری دین‌پژوهی (جامعه‌شناسی دین) دانشگاه ادیان و مذاهب اسلام و پژوهشگر قرآن و تربیت اجتماعی، سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور، تهران، ‌ایران.

چکیده

تربیت اجتماعی، یکی از ابعاد تربیتیِ موردتوجه در اسلام و قرآن است که راهکارهایی جهت بهبود آن به‌دست داده شده و بر این اساس، لازم است با انجام‌دادن تحقیق‌هایی موضوع‌های کاربردی در این حوزه شناسایی و برای حل مسائل به‌کار گرفته شود. در این راستا، هدف از نگارش مقالۀ حاضر، آن است که با انجام‌شدن پژوهشی نظام‏ مند درحوزۀ قرآن و تربیت اجتماعی، امکان تدوین موضوع‌های کاربردی متناسب با خلأهای موجود برای پژوهشگران فراهم آید. این مطالعه ازنوع توصیفی و روش اجرای آن، فراترکیب (سه‌مرحله‏ ای نوبلت و هیر) است. جامعۀ آماری پژوهش، مقاله‌های فارسی چاپ‌شده طی سه دهۀ اخیر درحوزۀ تربیت اجتماعی و قرآن در مجله‌های علمی معتبر داخل کشور را شامل می‌شود و نمونه‏ گیری به‌شیوۀ هدفمند انجام شده است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات موجود در این مقاله‌ها با استفاده از از نرم‌افزار MAXQDA صورت گرفته است. نتایج تحلیل نشان می ‏دهد سرفصل‏ های اصلی محتوای تحقیق‌ها شامل آفات، موانع و آسیب‌های موجود دربرابر تربیت اجتماعی، عوامل مؤثر در تربیت اجتماعی، آثار تربیت اجتماعی، اهداف موردنظر از تربیت اجتماعی، مصادیق تربیت اجتماعی و روش‏های تربیت اجتماعی است. هرکدام از این سرفصل‏ها موضوع‌های جزئی‌تری را دربر می‌گیرند و هریک از این موضوع‌های جزئی را می‌توان درقالب پژوهشی مستقل بررسی کرد. درمجموع می‌توان گفت پژوهش‏ های میان‌رشته‏ ای ازمنظر قرآنی درحوزۀ تربیت اجتماعی، مغفول مانده‌اند و بیشتر مطالعات صورت‌گرفته در این زمینه، ازنوع کاربردی نیستند.

کلیدواژه‌ها


اعرافی، علی‌رضا (1381). درآمدی بر تعلیم‌وتربیت اسلامی: اهداف تربیت ازدیدگاه اسلام. قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
باقری، خسرو (۱۳۷۹). امکان، معنا و سازواری در اخلاق و تربیت اسلامی. فصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، (1)، 19-56.
باقری، خسرو (1385). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد 1 و 2) (چاپ 1). تهران: مدرسه.
بنائی، معصومه؛ ضامنی، فرشیده؛ و رسولی، سیده عصمت (1399). شناسایی تأثیر ابعاد تربیت اجتماعی مبتنی‌بر مبانی فلسفی ازمنظر قرآن و عترت بر پیش‌‌گیری از آسیب‌‌های اجتماعی دانش‌‌آموزان. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، (۴)، ۳۶-۴۵.
تابع‏ الحجة، جاسم (1387). تربیت اجتماعی در نهج البلاغه. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.
حاج ‏کاظمی، اکرم (1392). تبیین آسیب‌شناسی تربیت اجتماعی ازدیدگاه قرآن و روایات. (پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه اراک، ایران.
خسروی، مریم؛ و پورنقی، رؤیا (1397). طراحی و ساخت سامانۀ ارزیابی و سنجش کیفیت خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی ایران. فصلنامۀ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 29(1)، 163-181.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1385). سیری در تربیت اسلامی (چاپ 3). تهران: دریا.
سرکارآرانی، محمدرضا (1389). گفت‌وگو: رویکرد فرهنگی به آموزش. رشد معلم، 28(250)، 4-12.
شعبانی ورکی، بختیار (1377). رویکردی فراتحلیل به نظریه‏ های تربیت دینی. فصلنامۀ دانشکدۀ الهیات و معارف مشهد، (41 و 42)، 245-268.
شیخ‌سفلی، لیلا؛ رفیعی، حسن‏رضا؛ و رضایی، صادق (1400). طراحی الگوی تربیت اجتماعی در قرآن کریم برای پیش‌گیری از بزهکاری دانش‌آموزان. فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم ‏وتربیت اسلامی، 29(51)، 97-125.
صادق‌زادۀ قمصری، علی‌رضا (1391). دوین «فلسفۀ تربیتی اجتماع»‌ متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی: پیش‌نیاز تحول اساسی در نظام‌های تربیتی مدرن. راهبرد فرهنگ، 5(17-18)، 51-91.
مذبوحی، سعید؛ ملکی، حسن؛ بهشتی، سعید؛ عباس‌پور، عباس؛ و مفیدی، فرخنده (1392). الگوی مطلوب برنامۀ درسی تربیت اجتماعی مبتنی‌بر قرآن در دورۀ ابتدایی آموزش‌وپرورش. روان‏شناسی تربیتی، 9(29)، 149-192.
ملکی، حسن (1383). اصول تعلیم‌وتربیت اسلامی ازدیدگاه شهید مطهری. فصلنامۀ مصباح، (50)، 103-126.
نجفی، محمد؛ متقی، زهره؛ و نصرتی هشی، کمال (1394). سازمان‌دهی نظام تربیت عاطفی براساس آموزه ‏های قرآنی. پژوهش در مسائل تعلیموتربیت اسلامی، 23(29)، 49-82.
Althof, W.; and Berkowitz*, M. W. (2006). Moral Education and Character Education: Their Relationship and Roles in Citizenship Education. Journal of Moral Education, 35(4), 495-518.
Asgharizadeh, E.; and Ghasemi, A. R. (2009). Supply Chain Performance Excellence Path: An Innovative Approach in Achieving a Comprehensive Supply Chain. Journal of Business Research, 38, 78-108, (In Persian).
Bruner, J. (1996). The Culture of Education. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Edwards, M.; Davies, M.; and Edwards, A. (2009). What Are the External Influences on Information Exchange and Shared Decision-Making in Healthcare Consultations: A Meta-Synthesis of the Literature. Patient Education and Counseling, 75(1), 37-52.
Noblit, G. W.; Hare, R. D.; and Hare, R. D. (1988). Meta-Ethnography: Synthesizing Qualitative Studies (Vol. 11). Sage.
Scourfield, J.; Warden, R.; Gilliat-Ray, S.; Khan, A.; and Otri, S. (2013). Religious Nurture in British Muslim Families: Implications for Social Work. International Social Work, 56(3), 326-342.
Zimmer, L. (2006). Qualitative Meta‐Synthesis: A Question of Dialoguing with Texts. Journal of Advanced Nursing, 53(3), 311-318.