الگوی شبکه‌محور بهزیستی روان‏ شناختی قرآن کریم مبتنی‌بر تفسیر نمونه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

بهزیستی روان ‏شناختی،یکی از مسائل مهم و گم‌شدۀ همیشگی بشر بوده و قرآن کریم به‌عنوان آخرین و کامل‌ترین کتابی که برای هدایت انسان‌ها ازجانب خداوند متعال نازل شده، بهترین راه را به وی نشان داده است که می‌تواند زمینۀ خوشبختی او در دنیا و آخرت را فراهم می‌کند. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌های بهزیستی روان‏ شناختی ازمنظر قرآن کریم و با استفاده از روش تحلیل مضمون صورت گرفته و بدین منظور، پس از مطالعه و بررسی کل آیات قرآن کریم و مشخص‌کردن آیات مرتبط با موضوع، 505 آیه براساس تفسیر نمونه تحلیل شده است. یافته ­ها درقالب چهارده مضمون سازمان‌دهنده، شامل ایمان به مبدأ و معاد، عمل‌کردن به آیات قرآن، آراستگی به فضایل اخلاقی، تبعیت از اسلام، عمل صالح، تقوا، امیدواری، بردباری و پایداری، اتکال به خداوند متعال، عبادت و بندگی، تهذیب و تزکیۀ نفس، برقراری ارتباط مثبت، تشکیل خانواده و رضایتمندی، و 98 مضمون پایه استخراج شد­­ند؛ سپس نتایج حاصل‌شده درچهارچوب شبکۀ مضامین به‌دست داده شد و نهایتاً این یافته به‌دست آمد که در قرآن کریم، بهزیستی روان‏شناختی، موردتوجه ویژه بوده و خداوند متعال برای ارتقادادن بهزیستی روان‏شناختی انسان‌ها برنامه‌ای کامل و جامع را در قرآن عرضه کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Net based patterns of psychological well-being of psychological well-being from the perspective of the Holy Quran based on the Tafsir Nemooneh

نویسنده [English]

  • ghafar khani 2
1 Associate Professor in educational science, Islāmic Āzād University (Khorāsgān Branch), Isfahan, Iran.
2 MA in psychology from Islāmic Āzād University (Khorāsgān Branch), Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Psychological well-being has always been one of the most important and lost issues in humanity. The Holy Quran, the latest and most complete book of human guidance from God, has shown him the most appropriate and best way that can provide the ground for happiness and bliss in this world and the hereafter. In this regard, the present study was conducted with the aim of identifying the components of psychological well-being from the perspective of the Holy Quran and the method of thematic analysis. The purposeful method was based on 505 verses related to psychological well-being based on 98 basic themes in the 14 themes of the organizing; Faith to the origin and resurrection, To practice the verses of the Holy Quran, To adorn the ethical virtues, Obedience and compliance with Islam, Good and righteous deeds (righteous deeds), Behavior and self-control, Hope, Patience and perseverance, Relying on God, worship and servitude of God, Purification and cultivation of the soul, establishing a positive relationship with others, forming a family, Satisfaction were extracted. The results were analyzed in a network of themes that indicated that the holy Quran is of particular importance in strengthening and enhancing the psychological well-being of human beings, and these are the most useful and effective ways to enhance the psychological well-being of each individual.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Qur'an
  • Well-being
  • Psychology
  • Tafsir Nemooneh
  • thematic analsis
قران کریم (1388) (ناصر مکارم شیرازی، مترجم). مشهد: آستان قدس رضوی.
نهج البلاغه (1388) (محمد دشتی، مترجم). قم: نسیم حیات.
پیترسون، ک.؛ و سلیگمن، م. (1391). فضایل و توانمندیهای شخصیت (کوروش نامداری، مترجم). اصفهان: جنگل.
حسینی، ابوالقاسم (1363). بررسی مقدماتی اصول روان‏شناسی اسلامی (جلد 1) (چاپ 1). مشهد: آستان قدس رضوی.
سلیگمن، مارتین (1388). روان‏شناسی مثبتنگر درخدمت خشنودی پایدار (مصطفی تبریزی و دیگران، مترجمان). تهـران: نشر دانژه.
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ محمدی، نسیم؛ فیاضی، مینا؛ و افسر، ابراهیم (1396). بررسی رابطۀ بهزیستی روان‌شناختی با جهت‌گیری مذهبی و بخشش در دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی. مجلۀ پژوهش در دین و سلامت، 3(2)، 20-30.
طباطبایی، سید محمدحسین (1361). قرآن در اسلام. قم: اسلامی.
فتحی مظفری، رسول؛ و علی‌زاده، گلاویژ (1395). بررسی مؤلفه ‏های بهزیستی روان‏شناختی ریف در نهج البلاغه. فصلنامۀ پژوهشهای نهج البلاغه، 4(14)، 55-72.
قانع‌الحسینی، نجمه (1393). جایگاه و نقش علم روان‏شناسی در قرآن. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشکدۀ تفسیر و معارف قرآن کریم قم، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران.
کاویانی، محمد (1396). روان‏شناسی در قرآن: مفاهیم و آموزهها (چاپ 10). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مکارم شیرازی، ناصر (1367). تفسیر نمونه (چاپ 1). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
میرزایی، سمیرا؛ نجارپوریان، سمانه؛ نعیمی، ابراهیم؛ و سماوی، سید عبدالوهاب (1397). تدوین الگوی بهزیستی روان‏شناختی مبتنی‏بر رهیافت ‏های نهج البلاغه. فصلنامۀ فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، 9(34/2)، 1-26.
یدالله‌پور، بهروز؛ و فاضلی کبریا، مهناز (1391). روان‏شناسی شخصیت سالم ازمنظر قرآن. دوفصلنامۀ قرآن و علم، 6(10)، 2.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research. Qualitative Research, 1(3), 385-405.
Boyatzis, R. E. (1998). Transforming Qualitative Information: Thematic Analysis and Code Development. Sage.
Wynd, C. A.; Schmidt, B.; and Atkins Schaefer, M. (2003). Two Quantitative Approaches for Estimating Content Validity. Western Journal of Nursing Research, 25(5), 508-518.
دوره 9، شماره 17
بهمن 1400
صفحه 167-195
  • تاریخ دریافت: 09 آذر 1400
  • تاریخ بازنگری: 16 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 18 آذر 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 01 بهمن 1400
  • تاریخ انتشار: 01 بهمن 1400