الگوی شبکه‌محور بهزیستی روان‏ شناختی قرآن کریم مبتنی‌بر تفسیر نمونه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

بهزیستی روان ‏شناختی،یکی از مسائل مهم و گم‌شدۀ همیشگی بشر بوده و قرآن کریم به‌عنوان آخرین و کامل‌ترین کتابی که برای هدایت انسان‌ها ازجانب خداوند متعال نازل شده، بهترین راه را به وی نشان داده است که می‌تواند زمینۀ خوشبختی او در دنیا و آخرت را فراهم می‌کند. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌های بهزیستی روان‏ شناختی ازمنظر قرآن کریم و با استفاده از روش تحلیل مضمون صورت گرفته و بدین منظور، پس از مطالعه و بررسی کل آیات قرآن کریم و مشخص‌کردن آیات مرتبط با موضوع، 505 آیه براساس تفسیر نمونه تحلیل شده است. یافته ­ها درقالب چهارده مضمون سازمان‌دهنده، شامل ایمان به مبدأ و معاد، عمل‌کردن به آیات قرآن، آراستگی به فضایل اخلاقی، تبعیت از اسلام، عمل صالح، تقوا، امیدواری، بردباری و پایداری، اتکال به خداوند متعال، عبادت و بندگی، تهذیب و تزکیۀ نفس، برقراری ارتباط مثبت، تشکیل خانواده و رضایتمندی، و 98 مضمون پایه استخراج شد­­ند؛ سپس نتایج حاصل‌شده درچهارچوب شبکۀ مضامین به‌دست داده شد و نهایتاً این یافته به‌دست آمد که در قرآن کریم، بهزیستی روان‏شناختی، موردتوجه ویژه بوده و خداوند متعال برای ارتقادادن بهزیستی روان‏شناختی انسان‌ها برنامه‌ای کامل و جامع را در قرآن عرضه کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قران کریم (1388) (ناصر مکارم شیرازی، مترجم). مشهد: آستان قدس رضوی.
نهج البلاغه (1388) (محمد دشتی، مترجم). قم: نسیم حیات.
پیترسون، ک.؛ و سلیگمن، م. (1391). فضایل و توانمندیهای شخصیت (کوروش نامداری، مترجم). اصفهان: جنگل.
حسینی، ابوالقاسم (1363). بررسی مقدماتی اصول روان‏شناسی اسلامی (جلد 1) (چاپ 1). مشهد: آستان قدس رضوی.
سلیگمن، مارتین (1388). روان‏شناسی مثبتنگر درخدمت خشنودی پایدار (مصطفی تبریزی و دیگران، مترجمان). تهـران: نشر دانژه.
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ محمدی، نسیم؛ فیاضی، مینا؛ و افسر، ابراهیم (1396). بررسی رابطۀ بهزیستی روان‌شناختی با جهت‌گیری مذهبی و بخشش در دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی. مجلۀ پژوهش در دین و سلامت، 3(2)، 20-30.
طباطبایی، سید محمدحسین (1361). قرآن در اسلام. قم: اسلامی.
فتحی مظفری، رسول؛ و علی‌زاده، گلاویژ (1395). بررسی مؤلفه ‏های بهزیستی روان‏شناختی ریف در نهج البلاغه. فصلنامۀ پژوهشهای نهج البلاغه، 4(14)، 55-72.
قانع‌الحسینی، نجمه (1393). جایگاه و نقش علم روان‏شناسی در قرآن. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشکدۀ تفسیر و معارف قرآن کریم قم، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران.
کاویانی، محمد (1396). روان‏شناسی در قرآن: مفاهیم و آموزهها (چاپ 10). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مکارم شیرازی، ناصر (1367). تفسیر نمونه (چاپ 1). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
میرزایی، سمیرا؛ نجارپوریان، سمانه؛ نعیمی، ابراهیم؛ و سماوی، سید عبدالوهاب (1397). تدوین الگوی بهزیستی روان‏شناختی مبتنی‏بر رهیافت ‏های نهج البلاغه. فصلنامۀ فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، 9(34/2)، 1-26.
یدالله‌پور، بهروز؛ و فاضلی کبریا، مهناز (1391). روان‏شناسی شخصیت سالم ازمنظر قرآن. دوفصلنامۀ قرآن و علم، 6(10)، 2.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research. Qualitative Research, 1(3), 385-405.
Boyatzis, R. E. (1998). Transforming Qualitative Information: Thematic Analysis and Code Development. Sage.
Wynd, C. A.; Schmidt, B.; and Atkins Schaefer, M. (2003). Two Quantitative Approaches for Estimating Content Validity. Western Journal of Nursing Research, 25(5), 508-518.