تبیین الگوی نقش مدیران‌آموزشی در فرایند توسعۀ فرهنگی: یک نظریۀ داده‌بنیاد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

2 استادیار گروه علوم تربیتی و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه روان‏شناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تبیین نقش مدیران آموزشی در فرایند توسعۀ فرهنگی در ابعاد هویت ملی- دینی، نظم و انسجام اجتماعی، کالاها و خدمات فرهنگی، و تعاملات فرهنگی بین‌المللی بوده است و برای انجام‌دادن تحقیق از روش کیفی، ازنوع نظریۀ داده‌بنیاد استراوس و کوربین استفاده کرده‌ایم. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر مدیران و صاحب‌نظران شهرهای تهران و کرج است که درزمینۀ اجرایی‌شدن فرهنگ، تجربۀ اجرایی یا سابقۀ پژوهشی داشتند. با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری تا رسیدن به اشباع نظری، با دوازده نفر از خبرگان مصاحبه و برای اطمینان‌یافتن از اﻋﺘﺒﺎر یافته‌ها، از معیارهای ﭼﻬﺎرﮔانۀ ﮔﺎﺑﺎ و ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. یافته­های پژوهش درقالب 209 کد باز، 58 مفهوم اساسی، نوزده کد محوری و پنج مقولۀ منتخب ذیل عنوان‌های عوامل علّی، پدیدۀ پژوهش، عوامل زمینه‌ای، عوامل مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها درقالب الگوی پارادایمی طراحی شدند. این یافته‌ها نشان می‌دهند مدیران آموزشی در فرایند توسعۀ فرهنگی، به دو‌ صورت، نقش ایفا می‌کنند: یکی درقالب مدیریت فرهنگی و دیگری درقالب رهبری فرهنگی. در جایگاه مدیریت فرهنگی، آنان ایفاگر نقش­های اجرایی و ساختاری هستند و در فرایند رهبری فرهنگی نیز نقش‌های محتوایی را برعهده دارند. مهم‌ترین عوامل علّی اثرگذار بر نقش‌آفرینی مدیران، شامل اقداماتی برای تحقق‌یافتن هویت ملی و مصرف کالاهای فرهنگی بوده و عوامل زمینه‌ساز و مداخله‌گر درقالب دو دسته مسائل برون‌سازمانی و درون‌سازمانی شناسایی شده‌اند. راهبردها و اقدامات شناسایی‌شده، مربوط به درونی‌سازی نظم اجتماعی و گسترش تعاملات فرهنگی بوده‌اند. درنهایت، این نتیجه به‌دست آمد که به‌رغم رسالت مدیران مدارس در علم‌آموزی، نقش آن‌ها در فرایند توسعۀ فرهنگی و فرهنگ‌پذیری، خطیر و چندگانه است و باید مدیران و عوامل بالادستی نظام آموزشی، مطمح نظر آنان باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining the Pattern of the Role of Educational Managers in the Cultural Development Process: A Data-Based Theory

نویسندگان [English]

  • Zahra Adibi 1
  • Akram Goodarzi 2
  • Khadijeh Abolmali Alhoseini 3
1 Am in Educational Management, Imam Sadiq (P.) University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of the Department of Islamic Education and Educational Sciences, Imam Sadiq (P.) University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Educational Psychology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study is to explain the role and duties of educational managers in the process of cultural development in the dimensions of national-religious identity, social order and cohesion, cultural goods and services and international cultural interactions. The qualitative research method is data foundation theory with a systematic approach of Strauss and Corbin. The statistical population in this study includes managers and experts who had executive experience or research background in the field of culture implementation. The sampling method started purposefully and continued with the snowball method until reaching the theoretical saturation level, and a total of 12 experts were interviewed. The research findings were designed and classified in the form of 209 open source 58, basic concept and 19 central codes and 5 selected categories under the headings of causal factors, research phenomenon, contextual factors, interfering factors, strategies and consequences in a paradigm model. Findings showed that educational managers play two roles in the process of cultural development; One in the form of cultural management and the other in the form of cultural leadership. In the position of cultural management, they play executive and structural roles. Educational managers in the position of cultural leadership also play content roles. The most important causal conditions affecting the role of managers included measures to achieve national identity and consumption of cultural goods. Underlying and interfering factors were identified in both external and internal issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the role of the educational director
  • cultural development
  • national and indigenous identity
  • social order and cohesion
ابراهیم‌زاده، سودابه؛ قدمی، محسن؛ و قیومی، عباس‌علی (1399). مفاهیم مؤثر بر توسعۀ فرهنگی با تمرکز بر ایجاد طبقۀ خلاق در کودکان و نوجوانان ازدیدگاه اساتید دانشگاهی و مدیران آموزشی در نیم‌سال اول آموزشی 1398-1399 (مطالعۀ موردی: وزارت آموزش‌وپرورش). فصلنامۀ مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 14(40)، 73-100.
ابوالمعالی، خدیجه (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. تهران: نشر علم.
باگلی، فیلیپ (1388). مدیریت مذاکره (مهدی ایران‌نژاد پاریزی، مینو سلسله و نغمه حیات، مترجمان). تهران: نشر مدیران.
بیرو، آلن (1367). فرهنگ علوم اجتماعی (باقر ساروخانی، مترجم) (چاپ 1). تهران: کیهان.
پرزدکوئیار، خـاویر (1377). تنـوع خـلاق مـا: گـزارش کمیــسیون جهــانی فرهنــگ توســعه (گروه مترجمان، مترجمان). تهران: مرکــز انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
خاکی، غلام‌رضا (1379). روش تحقیق در مدیریت. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
دانایی فرد، حسن؛ الوانی، مهدی؛ و آذر، عادل (1392). روش‌شناسی پژوهش کمّی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار.
رزقی رستمی، علی‌رضا (1386). اصول و مبانی مدیریت و سرپرستی. تهران: یکان.
رضاییان، علی (1383). اصول مدیریت. تهران: سمت.
سیدجوادین، سید رضا (1386). مدیریت رفتار سازمانی. تهران: نگاه دانش.
شعبانی، رضا؛ و رومی، فریبا (1388). تحلیل نماد و اسطوره در تاریخ. مسکویه، 4(11)، 141-160. قابل دسترسی در:
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=145409.
صفاری‌نیا، مجید؛ و حسن‌زاده، پرستو (1391). فرهنگ واژه‌های روان‌شناسی اجتماعی. تهران: کتاب ارجمند.
عمیدی مظاهری، مریم؛ کرباسی، مجتبی؛ و اسلامی، احمدعلی (1393). توسعۀ فرهنگ اسلامی- ایرانی، زیربنای تحول در نظام آموزشی ایران. اولین همایش ملی آموزش در افق ایران 1404.
فخیمی، فرزاد (1379). سازمان و مدیریت: تئوری‌ها، وظایف و مسئولیت‌ها (چاپ 1). تهران: نشر هستان.
کشاورز شکری، عباس؛ بیات، محسن؛ و بخشنده، خاطره (1392). دیپلماسی فرهنگی ایران در خاورمیانه: تحول ارتباطات و لزوم کاربرد ابزارهای نوین. مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 14(55)، 7-29.
گیدنز، آنتونی (1379). جهان رهاشده: گفتارهایی دربارۀ یکپارچگی جهان (علی اصغر سعیدی و یوسف حاجی‌عبدالوهاب، مترجمان). تهران: علم و ادب.
لطیفی، فریبا (1385). ماهیت کار مدیران در ایران در مقایسه با سایر کشورها. فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، 10(1)، 245-263.
لطیفی، فریبا (1387). مدل نقش‌های دوازده‌گانۀ مدیریت در ایران. مجلۀ شریف، 43، 125-135.
Attaran, M.; Alias, N.; and Siraj, S. (2012). Learning Culture in a Smart School: A Case Study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 64(9), 417-423, Accessible in: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042812050264.
Bloom, W. (1990). Personal Identity, National Identity and International Relations. Cambridge: Cambridge University Press.
Strauss, A.; and Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. London: Sage.
دوره 10، شماره 19
مهر 1401
صفحه 209-246
  • تاریخ دریافت: 12 خرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 24 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 24 بهمن 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 24 بهمن 1400
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1401