تربیت‌یافتگی سیاسی در اندیشه و سیره آیت‌الله مهدوی کنی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی و علوم تربیتی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران .

چکیده

تربیت سیاسی ازجمله ساحت‌های تربیتی‌ای است که در نظام آموزشی معطوف به جامعه‌سازی بدان پرداخته می‌شود. درپی بررسی اندیشه و سیرة سیاستمداران که دارای شاخصه‌هایی قابل قبول ازحیث اعتقادی و اخلاقی هستند، می‌توان به مؤلفه‌هایی از تربیت سیاسی دست یافت که علاوه‌بر اعتبار، قابلیت به‌کارگیری دارند و به واقعیت نزدیک هستند؛ بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، بررسی مؤلفه‌های تربیت‌یافتگی سیاسی مبتنی‌بر اندیشه و سیرة آیت‌الله مهدوی کنی بوده است. با توجه به وجود منابع مکتوب مناسب در این زمینه، با استفاده از شیوة نمونه‌گیری هدفمند، مرتبط‌ترین آثار مکتوب برجای‌مانده از آیت‌الله مهدوی کنی، مشتمل بر مباحث تربیت سیاسی انتخاب و پس‌از پایش اولیه، پیکرة اصلی داده‌ها فراهم شد. در نمونه‌های انتخابی، کتاب‌های تألیفی آیت‌الله مهدوی کنی، کتاب‌های نگاشته‌شده دربارة ایشان، مصاحبه‌ها و تاریخ شفاهی تدوین‌شده قرار دارند. با انتخاب روش تحلیل مضمون، ضمن مطالعة اسناد و تدوین فیش‌های مطالعه به‌عنوان واحد تحلیل، با بهره ­گیری از وجوه مشترک موجود میان مضامین، درنهایت، چهار مفهوم کلی بدین شرح به‌دست آمد: شرع‌محوری با سه مضمون التزام به ادای تکلیف، پایبندی به اصل ولایت فقیه و رعایت حق‌الناس؛ اخلاق‌مداری با چهار مضمون اعتدال پایدار، جذب حداکثری، اخلاص در سیاست‌ورزی و نتیجه‌محوری به‌جای نیت‌خوانی؛ قانونمندی با سه مضمون اجتناب از قانون‌شکنی، عمل‌کردن برمبنای قانون و جلوگیری از بی‌قانونی؛ انقلابی‌بودن با چهار مضمونِ داشتنِ شمّ سیاسی، جرئت و جسارت انقلابی، قاطعیت در اجرا و خدمت‌کردن به مردم. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد الگوهای ظاهرشده بین مضامین و مفاهیم، متداخل هستند و درامتداد یکدیگر قرار دارند؛ بدین شرح که در اندیشه و سیرة عملی موردبررسی، شرع‌محوری، بنای دیگر مفاهیم است و انقلابی‌بودن برمبنای قانونمندی و اخلاق‌مداری، بر پایه‌های شرع و آموزه‌های دین مبین اسلام بنا می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Political Education in the Thought and Act of Ayatollah Mahdavi Kani

نویسندگان [English]

  • Maryam Baradaranhaghir 1
  • Milad Movahedian 2
1 Assistant Professor of the Department of Islamic Education and Educational Sciences, Imam Sadiq (P.) university, Tehran, Iran.
2 PHD student of political sociology, Imam Sadiq (P.) university, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Political education is one of the educational fields that are addressed in the educational system aimed at socialization. After examining the thoughts and life of politicians who have acceptable characteristics in terms of beliefs and morals, it is possible to obtain components of political education that, in addition to validity, are applicable and are close to reality. Based on this, the aim of this research is to investigate the components of political education based on the thought and life of Ayatollah Mahdavi Kani. Due to the existence of appropriate written sources in this field, using the method of targeted sampling, the most relevant written works of Ayatollah Mahdavi Kani, including the topics of political education, were selected and after initial monitoring, the main body of data was provided. In the selected samples, there are books authored by Ayatollah Mahdavi Kani, books written about him, interviews and compiled oral history. By choosing the method of thematic analysis, while studying the documents and compiling the study sheets as the unit of analysis, by taking advantage of the common aspects between the themes, finally, four general concepts were obtained as follows: Shariah-oriented with three themes of commitment to duty, adherence to the principle The guardianship of the jurist and respect for human rights; Ethical orientation with four themes of sustainable moderation, maximum absorption, sincerity in politics and result-oriented instead of reading intentions; Lawfulness with the three themes of avoiding breaking the law, acting according to the law, and preventing lawlessness; Being a revolutionary with the four themes of having a political spirit, revolutionary courage and boldness, decisiveness in implementation and serving the people. The findings of this research show that the patterns that appear between the themes and concepts overlap and are located in each other's extension; In this way, in the studied thought and practice, Sharia-centeredness is the foundation of other concepts, and being revolutionary based on legality and morality is based on the foundations of Sharia and the teachings of Islam. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political education
  • islamic education
  • Ayatollah Mahdavi Kani
  • islamic revolution

مراجع

احمدی، سه‌رکاو (1389). بررسی رویکردهای تربیت سیاسی در دورۀ ابتدایی. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه کردستان، کردستان، ایران.
افتخاری، اصغر؛ و مهجور، حمید (1395). الگوی تربیت سیاسی ازدیدگاه شهید مطهری. فصلنامۀ رهیافت، 10(36)، 77-98.
امینی، محمد؛ صدیق ارفعی، فریبرز؛ و قدمی، ملوک (1388). بررسی اثربخشی برنامۀ درسی تربیت سیاسی مقطع متوسطه ازدیدگاه دبیران و دانش‌آموزان (مطالعۀ موردی: شهر کاشان). دوماهنامۀ دانشور رفتار، 16(36)، 41-54.
امینی زرین، علی‌رضا (1399). نگاهی نو به تعلیم‌وتربیت سیاسی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
بابلی، عزیزالله (26 مهر 1394). تربیت سیاسی چیست؟ نقش نهاد آموزش‌وپرورش در تربیت سیاسی چگونه است؟. سایت رسمی صدای معلم. https://sedayemoallem.ir. تاریخ مشاهده: 15 مهر 1400.
پورفرد، مسعود (1387). تربیت سیاسی ازمنظر شهیدان مطهری، صدر و بهشتی. فصلنامۀ راه تربیت، (5)، 123-154.
جعفری هرندی، رضا؛ و نجفی، حسن (1398). تربیت اجتماعی و سیاسی به‌روایت کتاب‌های درسی دورۀ دوم متوسطۀ نظری ایران. فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی ایران، 14(52)، 159-184.
جعفری هفت‌خوانی، نادر(1393). سیاست اخلاقی و اخلاق سیاسی: مجموعۀ خطبه‌ها و سخنرانی‏های آیت‌الله مهدوی کنی در نماز جمعۀ تهران. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
حمیدزاده، محمدصادق؛ ملکی، حسن؛ و بهشتی، سعید (1395). مبانی قرآنی معرفت‌شناختی برنامة درسی تربیت سیاسی. فصلنامۀ پژوهش‌های سیاست اسلامی، 4(9)، 49-73.
خواجه‌سروی، غلام‌رضا (1396). خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی (ره). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
رنجبر، مقصود (1387). تربیت سیاسی درچارچوب نظام‌های سیاسی و نظریه‌های مختلف. راه تربیت، (5)، 155-175.
سرمد، زهره (1379). روش‌هاى تحقیق در علوم رفتارى. تهران: آگاه.
سلحشوری، احمد؛ یداللهی‌فر، محمدجواد؛ و خنکدار طارسی، معصومه (1391). مبانی و مؤلفه‌های تربیت سیاسی ازدیدگاه امام خمینی. فصلنامۀ پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، 2(5)، 111-126.
سیدامامی، کاووس (1391). روش پژوهش در علوم سیاسی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
شکری، ساجده (1400). روایت مدیران از تربیت سیاسی دانش‌آموزان و تطبیق آن با اندیشۀ شهید صدر. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.
طاهری، ابوالقاسم (1380). روش تحقیق در علوم سیاسی. تهران: قومس.
طیبی‌نیا، موسی؛ و نقدی، اسدالله (1391). بررسی مشارکت سیاسی دانش‌آموزان و عوامل مرتبط با آن. فصلنامۀ مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 3(7)، 57-80.
عبدالله، عبدالمطلّب؛ و زارع، ملیحه (1396). بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی شهروندان (نمونۀ موردی: شهر شیراز). دوفصلنامۀ دانش سیاسی، 13(23)، 123-150.
فاضلی، میرزاحسین (1390). جایگاه مردم در نظام سیاسی- دینی ازمنظر آیت‌الله نایینی و شهید صدر. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
کائینی، محمدرضا (1394). ماهنامۀ فرهنگی- تاریخی شاهد یاران. تهران: شاهد.
کریپندورف، کلوس (1378). تحلیل محتوا: مبانى روش‌شناسى (هوشنگ نایبى، مترجم). تهران: روش.
موسوی الیگودرزی، مهدی (1387). درآمدی بر تربیت سیاسی ازدیدگاه قرآن کریم. راه تربیت، 4(5)، 71-94.
مولایی، محمدرضا (1394). نقش رفتارهای نوع‌دوستانه و گرایشات مذهبی در پیش‌بینی مشارکت اجتماعی و سیاسی دانش‌آموزان دبیرستان‌های اردبیل. مجلۀ روان‌شناسی مدرسه، 4(2)، 104-117.
مهدوی کنی، محمدرضا (1390الف). دوازده گفتار: مجموعۀ بیانات حضرت آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مهدوی کنی، محمدرضا (1390ب). عقل و دین: بیست گفتار در شناخت ابعاد معنوی حیات عقلانی انسان. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
مهدوی کنی، محمدرضا (1390ج). علم و عمل ایمانی: بیست و دو گفتار در شناخت ابعاد کاربردی دین. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
نادری، عزت‌الله؛ و سیف نراقی، مریم (1393). روش‌های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم سیاسی (ویرایش 6). تهران: ارسباران.
Brade, Raphael; and Piopiunik, Marc (2016). Education and Political Participation, CESifo DICE Report. ISSN 1613-6373, ifo Institut - Leibniz-Institut für Wirtschaftsforschung an der Universität München, München, 14(1), 70-73.
Pacho, T. O. (2014). Necessity of Political Education. International Journal of Innovative Research and Studies, 3(11), 10-17.
Stevens, Philip (1987). Political Education and Political Teachers. Journal of Philosophy of Education, 21(1), 75-83.
 
* مصاحبه‌های آرشیو دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله مهدوی کنی (ره):
مصاحبه با حجت‌الاسلام محمدمهدی اسلامی در تاریخ 1/11/1396، 19/11/1396 و 21/11/1396
مصاحبه با آیت‌الله باقری کنی در تاریخ 13/2/1396
مصاحبه با دکتر میرمهدی سیداصفهانی در تاریخ 9/8/1396
مصاحبه با دکتر علی سیفیان در تاریخ 12/12/1396 و 6/2/1397
مصاحبه با آقای محمدمهدی عبدخدایی در تاریخ 25/11/1396
مصاحبه با سردار دکتر آیت گودرزی در تاریخ 4/6/1396 و 8/6/1396
مصاحبه با آقای عزت‌الله مطهری (عزت‌شاهی) در تاریخ 10/2/1397
مصاحبه با آقای محمدحسین یزدان‌پناه در تاریخ 23/5/1396
علوم تربیتی از دیدگاه اسلام
دوره 10، شماره 18
فروردین 1401
صفحه 39-61

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 26 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 20 فروردین 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 20 فروردین 1401
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار