واکاوی ساختاری و محتوایی روش‌ها و راهکارهای طرح تربیتی مدارس امین

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

دانشیار فلسفۀ تعلیم‌وتربیت، پزوهشکدۀ تعلیم‌وتربیت، پزوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، تهران، ایران.

چکیده

هدف از انجام‌دادن این پژوهش، واکاوی ساختاری و محتوایی روش‌ها و راهکارهای شاخص‌های طرح تربیتی مدارس امین است که به‌شیوۀ تحلیلی- توصیفی، با استفاده از روش تحلیل متن صورت گرفته است. جامعۀ تحقیق، چهارچوب مفهومی طرح تربیتی مدارس امین، مصوبۀ معاونت تبلیغ حوزۀ علمیۀ قم را شامل می‌شود و کل طرح عمیقاً مطالعه شده است. ابزار مورداستفاده برای انجام‌دادن تحقیق، فیش بوده و هم‌زمان با فرایند جمع‌آوری اطلاعات، داده‌های به‌دست‌آمده دسته‌بندی، تجزیه‌وتحلیل و تفسیر شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد روش‌ها و راهکارهای طرح تربیتی مدارس امین در بُعد ساختاری، کاستی‌هایی دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان پایبندنبودن به ویزگی‌های راهکار در عرضۀ آن‌ها، همراه‌نبودن راهکارها با نیازهای روز متربیان و وجودنداشتن الگوی یکسان در عرضۀ راهکارها را نام برد. در بُعد محتوایی، بررسی‌ها نشان‌دهندۀ آن است که روش‌ها و راهکارهای عرضه‌شده در شاخص‌های ده‌گانه، قابلیت‌ها و کاستی‌هایی دارند که در مقاله به آن‌ها اشاره شده است؛ اما مهم‌ترین کاستی‌های روش‌ها و راهکارهای تربیتی شاخص‌های ده‌گانه، عبارت‌اند از: عرضۀ بیرونیِ دین (عرضۀ اطلاعات دینی به متربی قبل‌از ایجاد سؤال در ذهن وی)، صورت‌نگرفتن زمینه‌سازی برای پرسشگری دینی، کلی‌بودن راهکارها و استفاده از کلمات تفسیرپذیر در راهکارها که باید به آن‌ها توجه شود؛ از این روی، لازمۀ گسترش این طرح در مدارس، بازاندیشی در روش‌ها و راهکارهای تربیتی شاخص‌های ده‌گانه ازطریق فراهم‌کردن زمینه برای مواجهۀ مطلوب با کاستی‌های یادشده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم (ناصر مکارم شیرازی، مترجم).
نهج البلاغه (1383) (محمد دشتی، مترجم). قم: مؤسسۀ فرهنگی- تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
اسدیان، صدیقه؛ قطبی، ثریا؛ و شعیری، محمدرضا (1394). طراحی مقدمانی مدل حیا مبتنی‌بر برداشت از آیات قرآن و مقایسۀ آن با روان‌شناسی. فصلنامۀ دانشور رفتار، 22، 12(2) پیاپی 12، 145-159.
انصاری، مریم؛ و محسنی‌پور، محمدصادق (1397). بررسی دیدگاه دبیران دورۀ متوسطه پیرامون فرصت‌ها و تهدید‌های تربیت اخلاقی در نظام آموزشگاهی. فصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 3(1)، 7-30.
ایازی، سید علی‌نقی (1401). بررسی ضعف صداقت (دروغ‌گویی) در آموزه‌های قرآن. آموزه‌های قرآنی، 19(1)، 59-80.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس؛ و توسلی، طیبه (1395). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفۀ تعلیم‌وتربیت. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
باقری، محمدحسن (1396). سخنرانی هفتۀ پژوهش. تهران: دانشگاه امام حسین.
بخشنده، مجتبی؛ شمشیری، بابک؛ کریمی، محمدحسن؛ و خوشبخت، فریبا (1400). بررسی نسبت میان کارآمدی نظام تعلیم‌وتربیت رسمی ایران با اهداف کلان تدوین‌شده. مجلۀ علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6(2) پیاپی 28، 1-20.
برادران، ابوالقاسم؛ داوودی، محمد؛ حسنی، محمد؛ و ستاری، علی (1398). تربیت اخلاقی علامه طباطبایی (ره) با تأکید بر مبانی، هدف، محتوا، روش و ارزشیابی. پژوهش در مسائل تعلیموتربیت اسلامی، 27(2) پیاپی 43، 57-76.
بلوردی، طیبه؛ و قوی‌دل، زهره (1399). آسیب‌شناسی برنامه‌های ترویج و توسعۀ فرهنگ اقامۀ نماز دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان. نشریۀ پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 10(2)، 127-156.
پاتریک، مک نیل (1376). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (محسن ثلاثی، مترجم) (چاپ 1). تهران: نشر آگه.
پسندیده، عباس (1383). پژوهشی در فرهنگ حیا. قم: مؤسسۀ فرهنگی دارالحدیث.
تقوی‌نسب، سیده نجمه؛ و شمشیری، بابک (1395). تربیت اخلاقی ازمنظر رویکرد نقل‌گرایی و دلالت‌های تربیتی متأثر از آن. فصلنامۀ اخلاق، 12(2) پیاپی 44، 311-323.
تقوی‌نسب، سیده نجمه؛ میرشاه‌جعفری، سید ابراهیم؛ و نجفی، محمد (1393). ضرورت نوآوری در روش‌‌‌های تربیت دینی. نشربۀ ادیان، 4(5)، 23-65.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم (شیخ مهدی انصاری قمی، مصحح). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
جعفری کمانگر، فاطمه؛ و تقی‌زادۀ چاری، رمضان‌علی (1398). علم در معنای ارزش و روش ازنگاه قرآن. دوفصلنامۀ علمی قرآن و علم، 13(1) پیاپی 25، 287-304.
حر عاملی، محمد بن حسن (1384). وسائل الشیعه. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
حسینی شریفی، احمد (1392). سبک زندگی (چاپ 1). تهران: آفتاب توسعه.
خجسته، نجمه؛ و خرمی‌نسب، الهام (1398). شیوه‌های ترویج حیا با محوریت سورۀ نور. ‌فصلنامۀ اخلاق، 9(33) 1، 41-67.
داوودی، محمد (1385). رویکردها و پرسش‌های بنیادین در تربیت اخلاقی. فصلنامۀ انحمن معارف اسلامی، 2(2)، 153-175.
داوودی، محمد (1388). تأملی در هدف تربیت اعتقادی. دوفصلنامۀ تربیت اسلامی، 4(2) پیاپی 9، 47-61.
دهخدا، علی‌اکبر (1359). لغتنامۀ دهخدا. تهران: روزنه.
راغب اصفهانی، حسن بن محمد (1374). مفردات الفاظ قرآن (غلام‌رضا خسروی حسینی، مترجم و محقق). تهران: مرتضوی.
زینب، فاطمه؛ و سیفی، کناری (1399). تأثیر الگو در تربیت عبادی کودک. مطالعات دینپزوهی، 4(2) پیاپی 7، 33-44.
شریف‌زاده، فتاح؛ رضایی‌منش، بهروز؛ و عزتی، امیرحسن (1398). عوامل مؤثر بر نهادینه‌سازی فرهنگ سازمانی مبتنی‌بر ارزش‌های اسلامی. فصلنامۀ علمی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 28(2)، 135-163.
شورای عالی حوزه‌های علمیه (1391). سند چشمانداز حوزه‌های علمیه. قم: شورای عالی حوزه‌‌های علمیه.
شورای عالی حوزه‌های علمیه (1393). اساسنامۀ مدارس امین. قم: شورای عالی حوزه‌های علمیه.
شورای عالی وزارت آموزش‌وپرورش (1390الف). سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. تهران: شورا ی عالی وزارت آموزش‌وپرورش.
شورای عالی وزارت آموزش‌وپرورش (1390ب). مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. تهران: شورای عالی وزارت آموزش‌وپرورش.
صمدی، معصومه (1400). آسیبشناسی تربیت اسلامی دانش‌آموزان در نظام آموزش رسمی و عمومی (طرح پژوهشی). تهران: پزوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش.
ضرغامی فرد، مژگان؛ و دانایی فرد، حسن (1395). فهم پدیدۀ راست‌کرداری مدیران و شناسایی عوامل شکل‌دهندۀ آن. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 5(2) پیاپی 12، 293-315.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). تفسیر المیزان (سید محمدباقر موسوی همدانی، مترجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طهماسب، علی‌رضا؛ قربانی، نیما؛ و پورحسین، رضا (1385). خودشناسی انفکاکی و انسجامی: رابطۀ وجوه خودشناسی با پنج عامل بزرگ شخصیت. مجلۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، 36(2)، 57-76.
عطار، شیما؛ ناطقی، فائزه؛ و عرفانی، نصرالله (1400). بررسی محتوای کتاب‌های درسی قرآن دورۀ متوسطۀ اول براساس شاخص‌های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی. فصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 6(2)، 87-108.
غلامی، سمیه؛ ذاکری، مخبر؛ و زینلی، فاطمه (1398). مطالعۀ چگونگی نهادینه‌کردن نمازخوانی فرزندان نوجوان توسط والدین: ارائۀ مدل مطلوب با رهیافت گراندد تئوری. فصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیموتربیت اسلامی، 4(2)، 119-142.
کلینی، محمد بن یعقوب (1375). الکافی (علی‌اکبر غفاری، گردآورنده). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مردانی، علی؛ آیتی، سید محمدرضا؛ و نقیبی، سید ابوالقاسم (1396). راهکارهای توسعۀ امر به معروف و نهی از منکر در آموزش دانش‌آموزان. توسعۀ آموزش جندیشاپور، 8(3)، 54-94.
مروجی طبسی، محمدهادی؛ و کریم‌زاده، صادق (1398). فراترکیب پژوهش‌های مربوط به نظریۀ ولایت فقیه در نظام آموزش‌وپرورش رسمی و عمومی. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 11(1) پیاپی 21، 1-28.
مطهری، محمدلطیف (1399). رفق و مدارا در تربیت عبادی فرزندان. دوفصلنامۀ گفتمان فقه تربیتی، 12(2) پیاپی20، 123-149.
معاونت تبلیغ و آموزش‌های کاربردی ادارۀ کل همکاری‌های تبلیغی حوزه‌های علمیه (1394). طرح تربیتی مدارس امین. قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
موسوی، سیده زهرا (1396). سیرۀ حضرت زهرا (ع) در تربیت فرزند. نشریۀ نامۀ جامعه، 122(14)، 103-122.
نصیری فقیر سمیعی، فرهاد (1395). رابطۀ استراتژی (راهبرد) با تاکتیک (راهکار). دوماهنامۀ مهندسی مدیریت، پیاپی 65، 56-66.
نوروزی، رضاعلی؛ موسوی، ستاره؛ موسوی‌زاده، میرمحمد؛ و نصرتی هشی، کمال (1393). درآمدی بر اخلاق و تربیت اخلاقی در اندیشۀ علامه طباطبایی. فصلنامۀ اخلاق، 4(1)، پیاپی 35، 39-67.
نوری، عالیه؛ غلامی حیدری، زهرا؛ سوادی، عصمت؛ چمنی، مریم؛ زارع، سیده زهرا؛ و نوروزی، زهرا (1398). نقش نماز در کاهش آسیب‌های اجتماعی. فصلنامۀ سبک زندگی با محوریت سلامت، 3(2)، 113-119.
هاشمی رفسنجانی، ‌اکبر (1387). تفسیر راهنما: روشی نو در ارائۀ مفاهیم و موضوعات قرآنی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
هدایتی، محمدرضا (1399). آیندۀ تعاملات علم و فناوری ایران با کشورهای اسلامی براساس نقشۀ راه توانمندسازی علمی جهان اسلام. فصلنامۀ مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 2(4)، 111-145.
یادگاری، مطهره؛ صالحی، کیوان؛ و سجادیه، نرگس سادات (1398). ارائۀ نظریۀ داده‌بنیاد برای تبیین فرایندهای جاری تربیت اخلاقی در مدارس متوسطۀ شهر تهران. فصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 4(2)، 147-186.
Tuli, K. R.; Kohhhli, A. K.; and Bharadw, S, G. (2007). Rthinking Customer Solution: from Product Bundles to Relational Processes. Journal of Marketing, 71(3), 1-17.