تدوین الگوی مشاورۀ رشدی با تأکید بر سِیر زمانی رشد و ابعاد مسئولیت فرد براساس آرای اندیشمندان مسلمان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 استاد گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران .

3 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش، ایجاد الگویی متناسب با فرهنگ ایرانی- اسلامی بوده و در آن، با تأکید بر بٌعد زمان و ابعاد مسئولیت فرد درراستای دستیابی به رشد، بررسی و استخراج مبانی، اصول و اهداف رشد و نیز ابعاد مسئولیت فرد صورت گرفته است. برای انجام‌دادن این پژوهش از هرمنوتیک کلاسیک شلایرماخر استفاده کرده و با استفاده از ویژگی‌های دستوری و فنی متن و با دُور هرمنوتیکی از تفسیر جزء به کل و کل به جزء در سه سطح افق مؤلف، افق و برداشت محقق، و ادغام افق مؤلف و محقق به تجزیه‌وتحلیل و استخراج الگوی نهایی دست یافته‌ایم. مرجع تفسیر، گزینشی هدفمند از آثار اندیشمندان مسلمان همچون ابن‌عربی، سهروردی، حسن‌زادۀ آملی و جوادی آملی بوده که به بیشترین میزان با هدف این پژوهش قرابت داشته است. الگوی حاصل‌شده با استفاده از شیوۀ منطق استقرایی و قیاسی درنهایت، در نگرشی کاربردی درقالب اهداف، مبانی، اصول و ابعاد مسئولیت فرد درراستای رشد بررسی شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند هدف از رشد، حرکت‌کردن برمدارِ حق است که مبانی و اصولی بدین شرح دارد: مبنای کمال با اصول تضاد، میل به کمال، عاملیت، سلسله‌مراتب وجود، خدمت‌رسانی، قاعده‌مندی و آفرینش مداوم، جهتمندی و هدفمندی؛ مبنای وحدت با اصول مکملیت، اتصال اجزا، پذیرش و یکپارچگی، حقیقت ثابت، تغییرناپذیری قواعد و علیت هستی، تعادل و سازگاری؛ مبنای جاودانگی با اصول میل بازگشت به مبدأ، مکانمندی، زمانمندی وجود، یکپارچگی زمانی، مرگ و چرخش وجودی؛ مبنای هدفمندی با اصول رهبری، قدرت خلق، اداره و تداوم هستی، و جامعیت. هدف از این پژوهش، رشد عمل‌کردن برمدارِ الهی است که با توجه به مبانی و اصول مختص به آن، شخص در ابعاد فردی و ارتباطی، مسئول شناخته می‌شود و با توجه به حیطه و ابعاد مسئولیتی خویش، با معنایابی مجدد به‌شیوه‌ای متفاوت در سطوح شناختی، عاطفی و رفتاری، مسائل فردی و ارتباطی خود را حل می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
آسمانی، امید؛ و تابعی، سید ضیاءالدین (1398). مبانی دینی مسئولیت‌شناسی و مسئولیت‌پذیری در نظام آموزشی. طب و تزکیه، 29(4)، 316-327.
اکبری دهقان، محمدسعید؛ و پاشایی، وحید (1397). نگرش تطبیقی به خوانش متن ازدیدگاه شلایرماخر و سید مرتضی. اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، 18(1)، 1-20.
ابن‌عربی، محیی‌الدین (1392). انسان کامل (محمود محمودغراب، مترجم). تهران: جامی.
ابن‌عربی، محیی‌الدین (1400الف). درخت هستی (گل‌بابا سعیدی، مترجم). تهران: زوار.
ابن‌عربی، محیی‌الدین (1400ب). فصوص الحکم (صمد موحد و محمدعلی موحد، مترجمان). تهران: کارنامه.
بلیکی، نورمن (1397). طراحی پژوهشهای اجتماعی (حسن چاووشیان، مترجم). تهران: نشر نی.
پروچاسکا، جیمز؛ و نورکراس، جان (1398). نظریههای رواندرمانی (نظامهای رواندرمانی): تحلیل بیان نظری (یحیی سیدمحمدی، مترجم). تهران: روان.
جوادی آملی، عبدالله (1385). حق و تکلیف در اسلام. تهران: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389). مراحل اخلاق در قرآن. تهران: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1390). جامعه در قرآن. تهران: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1391). حیات حقیقی انسان در قرآن. تهران: اسراء.
حسن‌زاده، صالح (1390). نقش تربیت دینی و عملی در کمال‌یابی انسان. آفاق دین، 2(6)، 91-114.
حسن‌زادۀ آملی، حسن (1364). نکتۀ نفس از هزار و یک نکته. کیهان اندیشه، 1.
حسن‌زادۀ آملی، حسن (1381). چشمۀ عشق. بشارت، 22.
حسن‌زادۀ آملی، حسن (1399). دروس معرفت نفس. تهران: الف.لام.میم.
خاکبازان، نوید (1397). رابطۀ مسئولیت‌پذیری و سبک زندگی اسلامی. رویش روان‌شناسی، 7(12)، 32، 152-168.
رحیمی، علی‌رضا (1388). نگاهی دوباره به ارشاد اسلامی: رویکردی تربیتی. نامۀ پژوهش فرهنگی، 9(3)، 157-184.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1372). مجموعۀ مصنفات (هنری کربن، گردآورنده). تهران: پژوهشگاه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1392). حکمة الإشراق (فتح‌علی اکبری، مترجم). تهران: علم.
علی‌نوروزی، رضا؛ و کوهی اصفهانی، هاجر (1392). بررسی و تبیین مفهوم انسان متعالی ازمنظر قرآن کریم. پژوهشنامۀ معارف قرآنی، 4(14)، 102-129.
قنواتی محمدقاسمی، الهام؛ نوروزعلی، زینب؛ و خیالی خطیبی، احمد (1400). مفهوم عقل در اندیشۀ سنایی با تأکید بر حدیقة الحقیقة برمبنای نظریۀ هرمنوتیک شلایرماخر. مطالعات نقد ادبی، 16(50)، 187-202.
کری، جرالد (1398). نظریه و کاربست مشاوره و رواندرمانی (یحیی سیدمحمدی، مترجم). تهران: ارسباران.
نشاط‌دوست، زهرا (1394). قرآن و کارکردهای هدایتی زمان در متن. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد)، دانشکدۀ علوم و تحقیقات، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران.
ولایتی، علی‌اکبر (1398). فرهنگ و تمدن اسلامی. تهران: دفتر نشر معارف.
Evans, V. (2005). The Meaning of Time: Polysemy, The Lexicon and Conceptual Structure. Journal of Linguistics, 41(1), 33-75.
Farley, W. (2008). Schleiermacher, The Via Negativa, and The Gospel of Love. Theology Today, 65(2), 145-157.
Gewirth, A. (2009). Self-Fulfillment. Princeton University Press.
Hansen, N. D.; Pepitone-Arreola-Rockwell, F.; and Greene, A. F. (2000). Multicultural Competence: Criteria and Case Examples. Professional Psychology: Research and Practice, 31(6), 652.‏
Ivtzan, I.; Gardner, H. E.; Bernard, I.; Sekhon, M.; and Hart, R. (2013). Wellbeing through Self-Fulfilment: Examining Developmental Aspects of Self-Actualization. The Humanistic Psychologist, 41(2), 119.
Mendelowitz, E.; and Schneider, K. (2008). Existential Psychotherapy. Current Psychotherapies, 295-327.‏
Shweder, R. A. et al. (2006). The Cultural Psychology of Development: One Mind, Many Mentalities. Available in: psycnet.apa.org.
‏Stuart, R. B. (2004). Twelve Practical Suggestions for Achieving Multicultural Competence. Professional Psychology: Research and Practice, 35(1), 3.