چالش‎ها و موانع‌کارکردهای فرهنگی- تربیتی مدارس براساس تجارب زیستۀ مدیران مدارس در چهار دهۀ بعداز انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه امام صادق (ع)، پردیس خواهران، تهران، ایران.

2 استادیار گروه معارف اسلامی و علوم تربیتی، دانشگاه امام صادق (ع)، پردیس خواهران، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکدۀ الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی چالش‎ها و کژکارکردهای فرهنگی- تربیتی مدرسه براساس تجارب زیستۀ‌ مدیران‌ مدارس در چهار دهۀ ‌بعداز انقلاب ‌اسلامی ‌ایران (1358-1398) بوده است. پژوهش پیشِ‌روی، کیفی و ازنوع پدیدارشناسی تفسیری است و برای انجام‌دادن آن از ابزار مصاحبۀ نیمه­‌ساختاریافته استفاده شد. جامعۀ مطالعاتی تحقیق، شامل مدیران مدارس دخترانه و پسرانه‎ از طبقات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مختلف از مناطق22گانۀ تهران بود و نمونه ­ها به‌صورت هدفمند تا رسیدن به اشباع مقوله ای انتخاب شد. اطلاعات براساس رویکرد تحلیلی و تفسیری دیکلمن درسطح کدهای باز، مؤلفه‌ها و تم‎های مضمونی تحلیل شد. یافته ها در بخش چالش‎ها و موانع کارکردها شامل ‌دَه مؤلفۀ مالی، مذهبی و اخلاقی، فرهنگ‌پذیری و پرورشی، انگیزشی، رسانه ای، اجرایی- محتوایی، مدیریتی، شناختی، سخت افزاری و نرم ساختاری بوده است؛ همچنین هشت مؤلفۀ­ مضمونی با تقسیم‌بندی کژکارکردهای مشترک، شامل انواع اجتماعی، مذهبی و اخلاقی، هویت فرهنگی، اقتصادی و ساختاری، و کژکارکردهای اختصاصی تحت عناوین‌ شناختی، شخصی و شخصیتی، و هدایت تحصیلی شناسایی شد. یافته‌های مقاله، بیانگر آن است که روند چالش‎ها، موانع و کژکارکردهای فرهنگی- تربیتی مدارس طی چهاردهۀ موردنظر، عرصه‌ای وسیع از فعالیت­ها و برنامه های فرهنگی- تربیتی مدرسه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و برای مواجهه وحل‌آن‌ها هوشیاری رهبران تربیتی و برنامه ­ریزی راهبردی در هریک از موارد ضرورت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Challenges and Obstacles of the Cultural-educational Functions of Schools based on the Lived Experiences of School Principals in four decades after the Islamic Revolution of Iran

نویسندگان [English]

  • Leila Tanhaei 1
  • Akram Goodarzi 2
  • Fateme Vojdani 3
1 MA degree in Educational Administration, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Islamic Studies and Educational Sciences, Imam Sadigh university, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Islamic Studies, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the current research is to identify the challenges and cultural-educational malfunctions of the school based on the lived experiences of school principals in the four decades after the Islamic Revolution of Iran (1358-1398) and the research is qualitative and interpretive phenomenology.The research tool was a semi-structured interview and the study community, including principals of girls' and boys' schools from different cultural, social and economic classes from the 22 districts of Tehran, and the samples were selected purposefully until reaching category saturation. The information has been analyzed based on Dickelman's analytical and interpretive approach at the level of open codes, components and thematic themes.The findings in the challenges and obstacles section of the functions included ten financial, religious and moral, acculturation and educational, motivational, media, executive-content, managerial, cognitive, hardware and soft structural components; Also, eight thematic components were identified by dividing common dysfunctions, including social, religious, and moral types, cultural, economic, and structural identity, and specific dysfunctions under the headings of cognitive, personal, and personality, and academic guidance. The findings of the article indicate that the trend of challenges and obstacles and cultural-educational dysfunctions of schools during the four decades in question overshadows a wide field of school cultural-educational activities and programs, and in order to face them and solve them, the vigilance of the educational leaders and strategic planning are necessary in each case.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cultural-educational function of school
  • common dysfunction
  • specific dysfunction
  • cultural-educational challenges
آزاد ارمکی، تقی؛ و غیاثوند، احمد (1391). تحلیل جامعه‌شناختی وضعیت دین‏داری جوانان با رویکرد بی‌شکلیِ دین‌ورزی. پژوهشنامۀ علوم انسانی (ویژهنامۀ جامعه‏شناسی)، 35، 117-148.
احمدی، غلام‎علی؛ عباس‎زاده، طاهره؛ درویشی، علی؛ و میرجوانی زنگنه، کاترین (1395). مروری بر نحوۀ تأمین منابع مالی در آموزش‏وپرورش. کنفرانس بینالمللی نخبگان مدیریت. تهران.
باطنی، محمدرضا؛ مهاجر، مهران؛ آذرمهر، فاطمه؛ و نبوی، محمد (1388). فرهنگ معاصر انگلیسی- فارسی (چاپ 17). تهران: فرهنگ معاصر.
حبیب‌زادۀ خطبه‌سرا، رامین (1383). بررسی انواع دین‏داری دربین دانشجویان دانشگاه تهران. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
حسن‌پور، آرش؛ و معمار، ثریا (1393). مطالعۀ وضعیت دین‌ورزی جوانان با تأکیدبر دین‏داری خودمرجع: ارائۀ یک نظریۀ زمینه‌ای. تحقیقات فرهنگی ایران، 8(3/31)، 99-131.
خدیوی، اسدالله (1395). شناخت فرهنگ ملی و مدیریت فرهنگ سازمانی. مجلۀ مدیریت، 115 و 116، 26-34.
داوودی مازندرانی، محمدعلی (1395). تأثیر کژکارکردهای نظام آموزشوپرورش بر بزهکاری اطفال و نوجوانان. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.
دبیرخانۀ شورای عالی آموزش‌وپرورش (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‏وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران.
دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). سند تحول بنیادین آموزشوپرورش. تهران.

رضاییان، عالیه؛ و ادریسی، افسانه (1397). تأثیر شبکه‌های اجتماعی و اعتماد اجتماعی بر مصرف فرهنگی نسل چهارم (دهۀهشتادی‌ها) با تأکید بر تلگرام، اینستاگرام و توییتر. جامعهپژوهی فرهنگی، 9(2)، 29-54.

زرهانی، احمد (1379). مدرسۀ پویا. ماهنامۀ آموزشی- تربیتی پیوند (انجمن اولیا و مربّیان)، 254، 18.
شجاعی زند، علی‌رضا؛ شریعتی مزینانی، سارا؛ و حبیب‌زادۀ خطبه‌سرا، رامین (1385). بررسی وضعیت دین‏داری دربین دانش‏آموزان. نشریۀ مطالعات فرهنگی، 7(2/26)، 55-80.
شفیعی، سیده سارا (1396). کارکردهای مدرسه در ارتقای رفتار و فرهنگ ترافیک ازنگاه معلمان دانشگاه فرهنگیان.(پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد) دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
صفار حیدری، حجت (1383). بررسی انتقادی کارکردهای مدارس در دوران نو. دوماهنامۀ ‌علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، 11(9)، 79-89.
طالبان، محمدرضا؛ و رفیعی بهابادی، مهدی (1389). تغییرات دین‏داری براساس تفاوت‌های نسلی در ایران (1353-1388). مجلۀ مسائل اجتماعی ایران، 1(2)، 85-114.
عبدالحسینی، معصومه (1395). بررسی جایگاه نهاد مدرسه در سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر امور تربیتی. (پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران.
علاقه‎بند، علی (1394). جامعهشناسی آموزش‏وپرورش (چاپ 57) (ویراست 7). تهران: دوران.
عمرانی، سلمان؛ و داوودی مازندرانی، محمدعلی (1399). تأثیر ک‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ژکارکردهای نظام آموزش‌وپرورش بر بزهکاری اطفال و نوجوانان. رهیافت پیشگیری از جرم، 3(4/4)، 63-90.
غریبی، جلال (1394). کارکردهای تربیتی مدرسه با توجه به ویژگی‌های فضای مجازی. فصلنامۀ علمی- تخصصی پژوهشنامۀ تربیت تبلیغی، 4(7 و 8)، 117-129.
کاردان، علی‌محمد (1391). فلسفۀ تعلیم‏وتربیت (جلد 1) (چاپ 11). تهران: سمت.
کرم‌اللهی، نعمت‌الله (1392). بررسی وضعیت دین‏داری جوانان شهر قم. اسلام و مطالعات اجتماعی. 2، 162-176.
گودرزی، اکرم (1396). کارکردهای آموزش‏وپرورش: جزوه و اسلایدهای آموزشی درس جامعه‏شناسی آموزش‏وپرورش، دورۀ کارشناسی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، پردیس خواهران.
موسوی، سیده صفا؛ کاشانی، زهرا؛ و عزیزآبادی فراهانی، فاطمه (1397). عوامل فرهنگی- اجتماعی مؤثر بر پایبندی جوانان تهرانی به ارزش‌های دینی از دو بُعد مناسکی (اعمال دینی) و پیامدی (آثار دینی). مجلۀ مدیریت فرهنگی، 13(4/46)، 59-75.
نعمتی، معصومه (1390). استعداد در آموزش‌وپرورش. نشریۀ رشد آموزش مشاور مدرسه، 26، 44-49.
Brocki, J.; and Wearden, A. (2006). A Critical Evaluation of Use of Interpretative Phenomenological Anahysis (IPA) in Health. Psychology and Health, 21(1), 87-108.
Jopman, J. A. (2011). Pupil’s Perception of Latent Functions and Dysfunctions of School Councils. Bloxham Project Reserch Unit, Oxford. Reserch in Education.
Morrow, R.; Rodriguez, A.; and King, N. (2015). Collaizi Sescripetive Phenomenological Method. The Psychologist, 28(8), 643-644.
Robertson, I. (2016). An Introduction to Society (With Emphasis on the Theories of Functionalism. Conflict and Symbolic Interaction) (H. Behravan, Translator) (4th Edition). Mashhad: Astan Quds Razavi.
Smith, J. A.; and Osborn, M. (2007). Interpretative Phenomenological Analysis in Qualitative Psychology: A Practical Guide to Reserch Methods. London: Sage.
دوره 11، شماره 20
فروردین 1402
صفحه 65-97
  • تاریخ دریافت: 12 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 17 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 27 خرداد 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 27 خرداد 1402
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1402