طراحی و اعتبارسنجی الگوی آموزشی ارزش‌آفرین

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

در پژوهش حاضر، طراحی و اعتبارسنجی الگوی آموزشی ارزش‌آفرین صورت گرفته و بدین منظور، داده‌های موردنیاز در دو بخش کیفی (براساس تحلیل مضمون) و کمّی (برپایۀ روش پیمایشی) گردآوری شده است. جامعۀ آماری در بخش کیفی، شامل متون و پژوهش‌های مرتبط و در بخش مصاحبه، مشتمل بر هجده نفر از معلمان متخصص با تحصیلات عالی بوده است که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله‌برفی) انتخاب شدند. در بخش کمّی نیز جامعۀ آماری، تمام معلمان مدارس ابتدایی شهرستان صحنه به‌تعداد 250 نفر را شامل می‌شده است که ازمیان آن‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفیِ طبقه‌ای، 150 نفر به‌منظور تکمیل پرسشنامه‌ها انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کیفی، مصاحبة نیمه‌ساختاریافته و در بخش کمّی، پرسشنامۀ محقق‌ساختۀ بسته‌پاسخ با 66 گویۀ مستخرج از مصاحبه‌ بوده است. برای تجزیه‌و‌تحلیل و طبقه‌بندی داده‌ها در بخش کیفی، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است؛ سپس در بخش کمّی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی در نرم‌افزار AMOS داده‌ها تحلیل شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد الگوی آموزش ارزش‌آفرین، هفت بُعد (اهداف، مربّی، متربی، محتوا، برنامۀ درسی، یاددهی- یادگیری و ارزشیابی) و 26 مؤلفه دارد و از برازش مناسبی برخوردار است. نتیجۀ کلی به‌دست‌آمده از پژوهش، آن است که تحول در نظام آموزش‌وپرورش ضرورتی اجتناب‌ناپذیر دارد و در این حوزه باید بر آموزش‌دهی ارزش‌ها تأکید شود؛ لذا بهتر است این مدل یاددهی- یادگیری در مدارس اجرا شود تا شکاف ایجادشده بین درک دانش‌آموزان و معلمان از ارزش‌های اسلامی کاهش یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیم‌زاده، سودابه؛ قدمی، محسن؛ و قیومی، عباس‌علی (1399). مفاهیم مؤثر بر توسعۀ فرهنگی با تمرکز بر ایجاد طبقۀ خلّاق در کودکان و نوجوانان ازدیدگاه اساتید دانشگاهی و مدیران آموزشی در نیم‌سال اول آموزشی 1398-1399 (مطالعۀ موردی: وزارت آموزش‌وپرورش). فصلنامۀ مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 14(40)، 73-100.
ادیب‌منش، مرزبان (1399). تحلیل مبانی فلسفی مؤلفه‌های برنامۀ درسی معنوی در دورۀ ابتدایی و متوسطه. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 8(9)، 211-191.
امینی، محمدتقی؛ پرهیزگار، محمدمهدی؛ رضوانی، مهران؛ و فرجام، سعید (1394). طراحی مدل مفهومی کارآفرینیِ ارزش‌آفرین (موج چهارم). فصلنامۀ تحقیقات بازاریابی نوین علمی- پژوهشی: ویژه‌نامۀ چهارمین همایش ملی مدیریت و کارآفرینی.
حسینی، سیده زهرا؛ و ماهروزاده، طاهره (1400). روش نهادینه‌سازی ارزش‌های دینی در بُعد گرایشی و عاطفی. نشریۀ پژوهش در علوم رفتاری و تربیتی با رویکرد اسلامی، 1(1)، 87-109.
حق‌پرست لاتی، طیبه؛ نادری، عزت‌الله؛ و سیف نراقی، مریم (1397). الگوی برنامۀ درسی معنوی در درس مطالعات اجتماعی به‌منظور توسعۀ سلامت معنوی فراگیران. نشریۀ راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11(3)، 148-157.
دارابی عمارتی، عابدین؛ و جهانی، جعفر (1400). ارائۀ مدل ریزوماتیک و توسعۀ آن برای پرورش خلاقیت دانش‌آموزان: مطالعۀ ترکیبی. اندازه‌گیری تربیتی، 11(44)، 107-133.
داودآبادی، محسن؛ و بهرامی، حسین (1399). بایسته‌های حکومت اسلامی در سیاست‌گذاری حوزۀ آموزش. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 8(14)، 243-257.
رحیمی، نرگس؛ رهنما، اکبر؛ و میرزامحمدی، محمدحسن (1401). دلالت‌های نظریۀ اعتبارات علامه طباطبایی در آموزش‌دادن ارزش‌ها. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 10(18)، 169-199.
زینب، فاطمه؛ و سیفی، کناری (1399). تأثیر الگو در تربیت عبادی کودک. مطالعات دین‌پژوهی، 4(2)، 33-44.
سلیمانی، فرشاد؛ لائی، سوسن؛ کَرَم‌افروز، محمدجواد؛ و کاویانی، الهام (1401). طراحی و اعتبارسنجی الگوی برنامة درسی معنوی. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 9(17)، 265–294.
شرفی، نرجس (1399). تبیین اصول برنامه‌ریزی درسی در منابع اسلامی. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی هدی، قم، ایران.
شریفی دروازه، مریم؛ نصر اصفهانی، احمدرضا؛ و میرشاه‌جعفری، سید ابراهیم (1400). بهره‌گیری از ابعاد موقعیت در برنامۀ درسی آموزش دینی، دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 9(17)، 5-31.
شکوهی امیرآبادی، لیلا؛ دلاور، علی؛ کوشکی؛ شیرین؛ و عباسی سروک، لطف‌الله (1401). طراحی الگوی ارزش در دانش‌آموزان براساس سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. فصلنامۀ روان‌شناسی تربیتی، 18(66)، 29-54.
شورای عالی وزارت آموزش‌وپرورش (1390). مبانی نظری سند تحول بنیادین. تهران.
صادقیان، مهری؛ حیدری، محمدحسین؛ و نوروزی، رضاعلی (1402). واکاوی الگوی اخلاق و سلوک مربّی در قرآن. فصلنامۀ علمی تربیت اسلامی، 18(43)، 99-117.
صانعی مهری، زهره؛ و رزم‌آزما، پری (1399). تحلیل محتوای کتاب‌های مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی ازنظر میزان توجه به هویت ملی و هویت دینی. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 8(15)، 241-256.
صمدی، معصومه (1400). آسیب‌شناسی تربیت اسلامی دانش‌آموزان در نظام آموزشی رسمی و عمومی (طرح پژوهشی). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش.
صمدی، معصومه (1401). واکاوی ساختاری و محتوایی روش‌ها و راهکارهای طرح تربیتی مدارس امین. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 10(18)، 319-350.
فرهادی، نوازالله؛ و گرامی طیبی، زهرا (1400). تحلیل محتوی کتاب‌های فارسی متوسطۀ اول برپایۀ ساحت‌های شش‌گانۀ تربیت در سند تحول بنیادین. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 9(16)، 205-228.
قیصرزاده، محمد؛ موسوی، فرانک؛ قاسمی، علی‌رضا؛ و کرم‌افروز، محمدجواد (1402). طراحی مدل عوامل ارتقای سطح علمی، فکری و فرهنگی دانش‌آموزان در کانون‌های فرهنگی- تربیتی کمیتۀ امداد امام خمینی (ره). دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 10(19)، 303-328.
کرمی، زهره (1400). سبک زندگی اسلامی در برنامۀ درسی دورۀ ابتدایی. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 9(17)، 93-133.
محمدی نصرآبادی، محدثه؛ علوی لنگرودی، سید کاظم؛ زندوانیان، احمد؛ و استبرقی، مهدیه (1398). اثربخشی آموزش ارزش‌های اخلاقی بر رشد مهارت‌های اجتماعی پیش‌دبستانی. تفکر و کودک (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، 10(2)، 239-262.
مسعودنیا، حسین؛ عسگری، احسان؛ و حایک، مریم (1401). سنجش نگرش جوانان دربارۀ ارزش‌های سیاسی انقلاب اسلامی (مطالعۀ موردی: جوانان شهر اصفهان). نشریۀ جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 5(11)، 1836-1858.
معین، محمد (1384). فرهنگ فارسی. تهران: کتابخانۀ ملی ایران.
نبوی، سید صادق؛ و نبوی، سیده زهرا (1401). مصادیق هنجارهای اسلامی درمیان دانش‌آموزان پسر دورۀ متوسطۀ دوم. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 10(19)، 137-174.
وجدانی، فاطمه؛ و سعیدی، الهام (1400). تأملی در تربیت اخلاقی ازطریق «ارزیابی همتایان» براساس آیات و روایات. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 9(16)، 139-163.
ویسی، غلام‌رضا؛ حاجی دنیادیده، هادی؛ و شرفی، نرجس (1400). تحلیل اصل یاددهی- یادگیری در برنامه‌ریزی درسی با تأکید بر منابع اسلامی. دوفصلنامۀ علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 9(16)، 265-291.
Addink, H. (2019). Good Governance: Concept and Context. Oxford University Press.
Ahmad, M. F. (2021). A Study of Teachers’ Code of Conduct at Secondary School Level in Perspective of Teaching of Islamic Studies and Basic Islamic Information. Multicultural Education, 7(12), 433-445.
Álvarez, C. Á. (2014). Dialogue in the Classroom: The Ideal Method for Values Education in Multicultural Contexts. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 132, 336-342.
Arthur, J. (2011). Personal Character and Tomorrow’s Citizens: Student Expectations of Their Teachers. International Journal of Educational Research, 50(3), 184-189.
Braun, V.; and Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Dibaei, S. M.; and Mirarab, R. R. (2020). An Analysis of the Relationship between Spirituality at Work and the Quality of the Work Life of Secondary School Teachers (Case Study: Teachers of Qom).
Farisia, H. (2020). Nurturing Religious and Moral Values at Early Childhood Education. Didaktika Religia, 8(1), 1-27.
Harris, K. M. A. (2021). Sekularisasi Etika dan Krisis Moral Masa Kini: Secularisation of Ethics and Contemporary Moral Crisis. Afkar-Jurnal Akidah and Pemikiran Islam, 23(2), 121-170.
Hidemi, S.; and Yumi, M. (2020). Relationship between the Factors of Spirituality and Self-Esteem in Nurses Working in Palliative Care Wards: A Cross-Sectional Study in the Chugoku Region.
Inukai, N. (2020). The "Being" and "Doing" of a "Good Teacher" from a Soka Perspective: DePaul University.
Islam, A.; and Sanzida, T. (2021). An Analysis of Factors Influencing Academic Performance of Undergraduate Students: A Case Study of Rabindra University, Bangladesh (RUB). Shanlax International Journal of Education, 9(3), 127-135.
Khan, Z.; and Saeed, K. (2022). Factors Affecting Students’ Academic Performance: A Case Study of District Dir Lower and Malakand Agency, Khyber Pakhtunkhwa. Indian Journal of Economics and Business, 21(1), 339- 342, Copyright@ Ashwin Anokha Publications and Distributions, Available in:
http://www.ashwinanokha.com/IJEB.php.
Kuo, N. C.; Wood, A.; and Williams, K. (2021). Actualizing Hope and Joy in K-12 Curricula through Daisaku Ikeda’s human Education. Journal of Social, Humanity, and Education, 2(1), 19-34.
Marzam, M.; Elpina, D.; Rusdinal, R.; Ananda, A.; and Gistituati, N. (2022). Comparison of Indonesian and Malaysian Character Education. Journal of Social, Humanity, and Education, 2(2), 115-128.
Masduki, M.; Khotimah, R. P.; and Sutarni, S. (2014). Islamic Values in Mathematics Learning. Proceeding of International Conference on Research, Implementation and Education of Mathematics and Sciences 2014,Yogyakarta State University.
Moulin-Stożek, D. (2020). Spiritual Development as an Educational Goal. ECNU Review of Education, 3(3), 504-518.
Munastiwi, E.; and Rahmatullah, B. (2021). The Impact of Islamic Religious Education on the Development of Early Childhood Religious and Moral Values During the COVID-19 Pandemic in Indonesia and Malaysia. Jurnal Pendidikan Islam, 10(1), 49-66.
Polemikou, A.; and Da Silva, J. P. (2022). Readdressing Spiritual Growth: What Can We Learn From Childhood Education?. Journal of Humanistic Psychology62(3), 334-351.
Setiawati, E.; and Junining, E. (2021). Linguistic Landscape as a Means of Reinforcing Character Education for Senior High School Students. International Congress of Indonesian Linguistics Society (KIMLI 2021), 177-181, Atlantis Press.
Sherman, P.; and Boukydis, O. (2023). SGI Canada Educators' Perspectives on Creating Value in the Teaching and Learning Environment. Journal of Social, Humanity and Education, 3(2), 133-146.
Shobha, S.; and Kala, N. (2015). Value Education towards Empowerment of Youth: A Holistic Approach. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 172, 192-199.
Tonia, A. F. D.; and Pessot, E. (2020). Investigating Organizational Learning to Master Project Complexity: An Embedded Case Study. Journal of Business Research, 129, 541-554.