ارائۀ الگوی بازی‌وارسازی تربیت دینی در دورۀ ابتدایی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری برنامه‌ریزی درسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه برنامه ریزی درسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران .

3 استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارائۀ الگوی بازی­‌وارسازی تربیت دینی در مقطع ابتدایی انجام ­شد. روش پژوهش ترکیبی از دو روش اکتشافی و متوالی بود. مشارکت­‌کنندگان در این پژوهش در بخش کیفی 11 تن از خبرگان دانشگاهی و مدیران برنامه­‌ریزی درسی و در بخش کمی معاونان و مربیان پرورشی مناطق 19­گانۀ شهر تهران به تعداد 2284 نفر بود. در بخش کیفی، نمونه­‌گیری هدفمند و براساس اصل اشباع و در بخش کمی با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه 330 نفر به روش تصادفیِ طبقه­‌ای نمونه­‌گیری شد. ابزار جمع‌­آوری داده­‌ها در بخش کیفی، مصاحبۀ نیمه‌­ساختاریافته و در بخش کمی، پرسشنامۀ بسته‌­ای بود که با استناد به نتایج بخش کیفی تدوین ­شد. روایی و پایایی در بخش کیفی با بررسی قابلیت­‌های اعتبار، انتقال، اعتماد و تصدیق و محاسبۀ شاخص­‌های ثبات و تکرارپذیری نیز تأیید شد. در بخش کمی نیز روایی سازه و پایایی با محاسبۀ آلفای کرونباخ بررسی شد. تجزیه­‌و­تحلیل داده‌­ها در بخش کیفی، به روش تحلیل مضمون با استناد به رویکرد آتراید ـ استرلینگ و در بخش کمی، تحلیل عاملی مرتبۀ اول و دوم با استفاده از مدل­‌سازی معادلات ساختاری در قالب نرم‌­افزار لیزرل انجام ­شد. یافته­‌های بخش کیفی نشان ­داد، الگوی بازی­‌وارسازی تربیت دینی، 35 مضمون پایه و 6 مضمون سازمان‌دهنده شامل اهداف، منابع روایت­‌گری، محورهای روایت­‌گری، اجزاء بازی، طراحی و شخصی­‌سازی است و یافته‌­های بخش کمی نشان داد، برازش الگوی مذکور، مناسب است. نتایج پژوهش نشان­‌می‌­دهد بازی­‌وارسازی ابزار مناسبی برای استفاده در تربیت دینی دانش­‌آموزان مقطع ابتدایی است و با استناد به مضامین شناسایی‌­شده، می‌توان نسبت به طراحی یک بازی در این­ راستا اقدام ­نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اشرفی سلطان احمدی، زینب؛ جواد کیهان؛ صادق ملکی آوارسین؛ جهانگیر یاری (1400). "طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی تربیت دینی در دوره پیش دبستانی". مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی. ۶ (۱) :۳۰-۷.
اقدامی, یداله؛ محمدرضا شرفی؛ افضل­السادات حسینی؛ نرگس سجادیه (1400). "تبیین الگوی رویکرد معنوی به تربیت دینی در دوره دوم کودکی (مبتنی بر معرفت‎شناسی از منظر علامه طباطبایی)". فصلنامۀ علمی‌تربیت اسلامی، 16(37), 53-80
امینیان نصرآبادی، حدیث (1400). "بررسی تاثیر گیمیفیکیشن در آموزش دوره ابتدایی"، اولین کنفرانس بین‌­المللی دانش و فناوری حقوق و علوم انسانی ایران.
اولسون، متیو و بی. آر هرگنهان (1401). «مقدمه‌­ای بر نظریه‌­های یادگیری»، ترجمۀ علی اکبر سیف. تهران: نشر دوران.
ایزدی، نوید و حسین ذوالفقاری  (1402)، "بررسی تأثیر بازی­‌وارسازی (گیمیفیکیشن) بر یادگیری درس علوم تجربی"، پنجمین کنفرانس بین‌­المللی علوم انسانی، حقوق، مطالعات اجتماعی و روانشناسی.
باقری، خسرو (1392). «الگوی مطلوب آموزش­‌و­پرورش در جمهوری اسلامی ایران»، چاپ دوم. تهران: مؤسسۀ فرهنگی مدرسۀ برهان.
شکیبانیا، فریدون، ولوی، پروانه، صفایی مقدم، مسعود، و باقری، خسرو. (1400). "«همه روان انگاری» تامس نیگل به عنوان مبنایی برای رویکرد «عصب-تربیت»". پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت (مطالعات تربیتی و روان شناسی مشهد)، 11(1 )، 67-85.
برادران ماجلان، هاجر (1401). "تأثیر بازی‌وارسازی (گیمیفیکیشن) بر باورهای خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان پایۀ چهارم ناحیه یک استان البرز». مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی. 38، 93-104.
بهشتی، سعید و یگانه منطقی (1390). "بررسی نقش بازی در تربیت کودک از دیدگاه قرآن و سنت معصومین(ع)". فصلنامۀ اندیشه های نوین تربیتی، 7(3).
پاپازاده، مریم و سیدجلال هاشمی (1393). "تقلید، چالشی پیش پا یا فرصتی پیش روی تربیت دینی و اخلاقی: رویکردی تأویلی"، فلسفه ی تربیت دینی و تربیت اخلاقی.
پترسون، مایکل تاد (1400). «عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفه دین». ترجمۀ ابراهیم سلطانی و آرش نراقی. تهران: نشر طرح نو.
تجاری مقدم، هاجر؛ مقصود امین‌­خندقی؛ سیدجواد قندیلی (1399). "تبیین عناصر و مؤلفه‌­های برنامۀ درسی فطرت­گرای توحیدی در تربیت دینی متربیان"، پیشرفت­‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش­‌و­پرورش، 3(30)، صفحات (138-154).
جوادی آملی، عبدالله (1401). «حق و تکلیف در اسلام». تهران: نشر اسرا.
جوادی آملی، عبدالله (1392). «شریعت در آینۀ معرفت». تهران: نشر اسرا.
حاج حسینی، منصوره (1393). "تبیین انگاره­‌های متکثر در پرورش تفکّر انتقادی و الزامات عملی ناظر بر آن"، اندیشه­های نوین تربیتی، 10(4).
حسینی، سیده آمنه (1402). "اثربخشی تدریس به روش بازی­‌وارسازی بر کیفیت تدریس معلمان مقطع ابتدایی شهرستان اهواز"، ماهنامه پایاشهر، 5(49).
داودی، محمد (1402). «فلسفه تربیت دینی». تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رجبی زاده، مرضیه؛ بدرالسادات دانشمند؛ اصغر سلطانی (1398). "ارائۀ الگوی برنامۀ درسی تربیت دینی مبتنی بر یادگیری هیجانی‌­ـ اجتماعی در دورۀ متوسطه از دیدگاه معلمان". آموزش و ارزشیابی آموزش و ارزشیابی، (45)12.
رشیدی، شیرین (1398). "مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفۀ تعلیم­‌و­تربیت قرآن بنیان"، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 7(13), 5-21.
رضاداد، عالیه؛ منیره صالحی؛ ؛ مهسا موسوی، (1400). "تحلیل محتوای انواع بازی و بازی­‌وارسازی (گیمیفیکیشن) در کتاب­های درسی قرآن و دینی دورۀ ابتدایی و محتوای رسمی این دروس در اپلیکیشن شاد". مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 6(3 (پیاپی 20) ) 7-36.
سهیلی، فرامرز؛ محسن عالی محمودی؛ سوزان عارضی (1402). "نقش بازی‌­وارسازی در یادگیری مهارت­‌های سواد اطلاعاتی دانش‌­آموزان"، 13(1).
شاکری صفت، فاطمه؛ منصوره حاج حسینی؛ محمد خدایاری فرد (1402). "همایندی ادراک دانش‌آموزان دربارۀ نقش متوازن خانواده و مدرسه در تربیت دینی: پژوهشی پدیدارشناختی"، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 11(20)، 5-33.
عبدالحسینی، احمد؛ عزت­اله نادری؛ مریم سیف نراقی (1394). "طراحی الگوی برنامۀ درسی تربیت دینی و اخلاقی برای دانش­آموزان دورۀ اول متوسطه، بر­اساس رویکرد ترکیبی عقل و ایمان از منظر قرآن کریم"، پژوهش‌های اخلاقی، 2. 101-119.
فلاح تفتی، سمیه؛ فاطمه همتی؛ فهیمه فروتنی؛ جلیله السادات حکیمی (1401). "تأثیر بازی‌­وارسازی (گیمیفیکیشن) بر آموزش و یادگیری درس دانش‌­آموزان"، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری سال ششم، (85)، 86- 102.
فیاض، ایراندخت و شرفی، حسین (1399). "کمال­گرایی دینی و نسبت تساهل با آن در تربیت دینی"، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 28 (دورۀ جدید)(46)، 125-144.
قدیری، زینب (1393). "نقش بازی در تربیت دینی و سلامت جسم و روان از دیدگاه اسلام"، اولین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی معنویت و سلامت.
کشاورز، سوسن (1387). "شاخص­ها و آسیب­های تربیت دینی". تربیت اسلامی، 3(6)، 93-122.
مطهری، مرتضی (1382). «تعلیم و تربیت در اسلام». تهران: صدرا.
موحدی محصل طوسی، مرضیه؛ محمود مهرمحمدی؛ علیرضا صادق­‌زاده قمصری و حسن نقی­‌زاده (1392). "نقد طبقه­‌بندی­های موجود از رویکردهای تربیت دینی و ارائۀ یک طبقه­‌بندی مفهومی جدید (مقالۀ علمی وزارت علوم)"، پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 3(1).
نظری، غلامرضا (1397). "جایگاه معنویت و معنویت‌گرایی در نظام تربیتی اسلام"، معارف اسلامی و علوم تربیتی، (8)، 39- 70.
نوبخت، زهرا (1392). "تربیت دینی در عصر نوگرایی"، همایش ملی تربیت فرهنگی و مدیریت سبک زندگی، تهران.
وقاری زمهریر، زهرا؛ مقصود امین خندقی؛ محمود سعیدی رضوانی و مرضیه موحدی محصل طوسی (1395). "تبیین برنامۀ درسی تربیت دینی مبتنی بر رویکرد تکلیف گرا"، پژوهش­نامۀ مبانی تعلیم و تربیت (مطالعات تربیتی و روان شناسی مشهد)، 6(2 (پیاپی 12) )، 82-106.
هزاوه‌­ای، سیدمرتضی و سکینه سلطانی بیرامی (1394). "بررسی جایگاه اصل تکلیف­‌گرایی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره)، مطالعات انقلاب اسلامی، 12(42)، 81-98.
Alderton Zoe. (2014). ‘Snapewives’ and ‘Snapeism’: A Fiction-Based Religion within the Harry Potter Fandom. Religions 5, 1 (2014), 219–267.
Anwar, C., Saregar, A., Hasanah, U., & Widayanti, W. (2018). The effectiveness of islamic religious education in the universities: The effects on the students' characters in the era of industry 4.0. Tadris: Jurnal Keguruan Dan Ilmu Tarbiyah, 3(1), 77-87.
Aristana, M. D. W., & Ardiana, D. P. Y. (2021, March). Gamification design for high school student with unstable internet connection during covid-19 pandemic. In Journal of Physics: Conference Series, 1810 (1), p. 012057. IOP Publishing
Beadle, J. J. (2022). Of Horror Games and Temples: Religious Gamification in Contemporary Taiwan. British Journal of Chinese Studies, 12(2), 11-45. https://doi.org/10.51661/bjocs.v12i2.189.
Behl, A., Pereira, V., Jayawardena, N., Nigam, A. and Mangla, S. (2023), Gamification as an innovation: a tool to improve organizational marketing performance and sustainability of international firms, International Marketing Review, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/IMR-05-2022-0113
Botelho, Michael & O'Donnell, D. (2002). Learning: Assessment of the use of problem-orientated, small-group discussion for learning of a fixed prosthodontic, simulation laboratory course. British dental journal. 191, 630-6. 10.1038/sj.bdj.4801253a.
Dakroub, Allie & Weinberger, Jarrett & Levine, Diane. (2022). Gamification for the Win in Internal Medicine Residency: A Longitudinal, Innovative, Team-Based, Gamified Approach to Internal Medicine Board-Review. Cureus. 14, 10.7759/cureus.22822.
Darwall, Stephen L. (ed.) (2003). Consequentialism. Malden, MA: Blackwell.
De Wildt Lars and Aupers Stef. (2021). Marketable Religion: How Game Company Ubisoft Commodified Religion for a Global Audience. Journal Of Consumer Culture, online first, online first (2021), 1–1.
Dichev, C., Dicheva, D., & Irwin, K. (2020). Gamifying learning for learners. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 17(1), 1–14.
Droogers, André (2014). Religion at Play: A Manifesto, Cambridge: The Lutterworth Press.
Feinberg. W (2003). Critical Reflection and Religious Education: How Deep? Illinois University Press.
Fink, Eugen (2016). Play as Symbol of the World: And Other Writings, Bloomington: Indiana University Press.
Harari Yuval Noah. (2014). Sapiens: A brief history of humankind. Random House, New York, USA
Honesti, L., Aini, Q., Setiawan, M. I., Santoso, N. P. L., & Prihastiwi, W. Y. (2022). Smart Contract-based Gamification Scheme for College in Higher Education. APTISI Transactions on Management (ATM), 6(2), 102-111.
Kolog, Emmanuel. (2023). Fit and Viable Determinants of Gamification in Christian Religious Studies in Developing Economy context.
Krittanawong, C., Rogers, A.J., Johnson, K.W. et al. (2021) Integration of novel monitoring devices with machine learning technology for scalable cardiovascular management. Nat Rev Cardiol 18, 75–91. https://doi.org/10. 1038/s41569-020-00445-9.
Laato Samuli, Rauti Sampsa, and Hamari Juho. (2023). Resemblance of religion and pervasive games: A study among church employees and gamers. In Proceedings of the 2023 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (CHI '23), April 23–28, 2023, Hamburg, Germany. ACM, New York, NY, USA.
Landsell, J., & Hägglund, E. (2016). Towards a gamification framework: Limitations and opportunities when gamifying business processes, Faculty of social sciences, Department of informatics, Umeå University.
Liu, De & Santhanam, Radhika & Webster, Jane. (2016). Toward Meaningful Engagement: A Framework for Design and Research of Gamified Information Systems. MIS Quarterly. Forthcoming. 10.25300/MISQ/2017/41.4.01.
Lucassen G, Jansen S. (2014) Gamification in Consumer Marketing-Future or Fallacy? Procedia-Social and Behavioral Sciences. 148,194-202.
Mahardikha, Sekhar & Yusuf, Munawir & Musdad, Akhmad. (2023). Development of Learning Media Based on Gamification of Hijayyah Letters in Elementary Schools. JTP - Jurnal Teknologi Pendidikan. 25, 29-41. 10.21009/jtp.v25i1. 34554.
Miller, David (1970). Gods and Games: Toward a Theology of Play, New York: World.
Monsma. W (2003). Faith and Rationality. Minnesota University Press.
Ornstein Allan C., Hunkins Francis P. (2009). Curriculum: Foundations, Principles, and Issues, Pearson.
Rincón Flores, Elvira G. & Mena, Juanjo & Lopez, Eunice. (2022). Gamification as a Teaching Method to Improve Performance and Motivation in Tertiary Education during COVID-19: A Research Study from Mexico. Education Sciences. 12. 49. 10.3390/educsci12010049.
Santos, A. C. G., Oliveira, W., Altmeyer, M., Hamari, J., & Isotani, S. (2022). Psychometric investigation of the gamification Hexad user types scale in Brazilian Portuguese. Scientific reports, 12(1), 1-11.
Servais Olivier. (2015). Funerals in the ‘World of Warcraft’: religion, polemic, and styles of play in a videogame universe. Social Compass, 62, 3 (2015), 362–378.
Van Gaalen, A. E., Brouwer, J., Schönrock-Adema, J., Bouwkamp-Timmer, T., Jaarsma, A. D. C., & Georgiadis, J. R. (2021). Gamification of health professions education: a systematic review. Advances in Health Sciences Education, 26(2), 683-711.
Van Harskamp, Anton, Miranda Klaver, Johan Roeland, and Peter Versteeg (eds.) (2006). Playful Religion: Challenges for the Study of Religion, Netherlands: Eburon Delft.
Vondey, Wolfgang (2018). “Religion as Play: Pentecostalism as a Theological Type”, Religions, 9(3), 80-96.