الگوی ایجاد نگرش مثبت به سبک زندگی ایمانی در دانش‌آموزان دورۀ متوسطه اول

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشتۀ علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف کلی ارائۀ الگوی ایجاد نگرش مثبت به سبک زندگی ایمانی در دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ اول انجام شد. پژوهش از حیث هدف، اکتشافی و کاربردی و از حیث گردآوری داده‌‌ها و چارچوب حاکم بر فضای آن، کیفی محسوب می‌شود که برپایه رهیافت نظام‎مند اشتراوس و کوربین در روش داده‌بنیاد انجام شد. در زمینۀ مطالعات اسنادی، از امکان حداکثری و در دسترس بودن پژوهش‌ها، مطالعات، مقالات و کتاب‌های مرتبط به گونه‌ای هدفمند استفاده شد؛ و از بین صاحب‌‎نظران، متخصصان و صاحبان تجربه در زمینۀ تعلیم­‌و­تربیت، تعدادی به روش نمونه‌گیری هدفمند، نظری و گلولۀ برفی شناسایی، انتخاب و بر پایۀ قاعدۀ اشباع نظری با­عنوان اطلاع‌رسان در این پژوهش، مشارکت داده شدند. از ابزار مصاحبۀ ‌عمیق نیمه‌ساختاریافته استفاده شد. متن مصاحبه‌‌ها طی سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه­‌و­تحلیل قرار گرفتند و مفهوم‌پرداز‌ دلالتی لازم انجام پذیرفت که در­نتیجه، تعداد 406 جملۀ کلیدی، 30 خرده‌مقوله‌، 40 بعد یا مقولۀ‌ فرعی و 20 مقولۀ‌ اصلی به­‌دست آمد و الگو ارائه شد. پژوهش حاضر نشان داد که اگر نگرش افراد نسبت به دین و سبک زندگی ایمانی از سنین پایین‌تر به‌­ویژه در دورۀ حساس نوجوانی، به­‌گونه‌ای مناسب، ‌مثبت و کارآمد شکل گیرد، احتمال انتخاب این نوع از سبک زندگی در دوره‌های سنی بعدی و میزان پایبندی به آن نیز بالا خواهد بود؛ به همین منظور، شرکای تربیتی در امر تربیت دینی بایستی در برنامه‌ریزی و فعالیت‌ها با آموزش­‌و­پرورش همسو و هم‌افزا باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم (1376). ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن الکریم.
اسدی مله‌خان، سید عباس و علیرضا حسینی پاکدهی (1394). "نگرش مخاطبان به دیجیتال شدن شبکه‌های تلویزیونی جمهوری اسلامی ایران". مطالعات رسانه‌های نوین، 1(2). 57-32.
ارشادیان، مینا و یعقوب فروتن (1398). "تحلیل اجتماعی و جمعیت‌شناختی نگرش دینی در ایران". مسائل اجتماعی ایران (دانشگاه خوارزمی)، 10(1). 194-171.
التیامی‌نیا، رضا و علی حسینی (1394). "هویت، فرهنگ و سبک زندگی اسلامی در عصر جهانی شدن". الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، 3(5). 141-109.
باقرپور، معصومه (1397). "ارتباط باورها و نگرش‌های دینی و سبک زندگی اسلامی با عملکرد شغلی معلمان مقطع ابتدایی". علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 6(11). 110-93.
پاپی، سمیه؛ مسعود صفایی‌مقدم؛ پروانه ولوی و سیدجلال هاشمی (1401). "الگوی درونی تغییرات مطلوب بر پایۀ قرآن کریم: استنتاج اصول تربیتی". مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 7(2) (پیاپی23). 31-7.
پورسلیم، عباس؛ کورش فتحی‌واجارگاه و محبوبه عارفی (1396). "طراحی الگوی برنامۀ درسی تربیت شهروند جهانی در دورۀ ابتدایی نظام آموزشی ایران: مدلی برآمده از نظریه داده‌بنیاد". اندیشه‌های نوین تربیتی، 13(3). 35-7.
تاج­بخش، غلامرضا و عباس موسوی (1393). "بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی و نگرش دینی (مورد­ِمطالعه: دانش­آموزان مقطع متوسطۀ شهر سوسنگرد)". توسعه اجتماعی، 8(3). 119-114.
جباران، محمدرضا (1394). "تحلیل مفهومی سبک زندگی". قبسات، 20(75). 187-173.
حبیبی، حمداله؛ فیروز محمودی و محمد منصورزاده (1395). "بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین دانشجویان بر­اساس الگوی پذیرش فناوری 3". راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 9(5). 370-357.
حسن‌زاده سورشجانی، رضا و یوسف رنجبر سودجانی (1394). «رابطۀ بین عوامل مؤثر دینی و حالت فراشناختی بر نگرش دینی دانش‌آموزان پایه ششم». تهران: کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران.
حسنی، پرخیده؛ امیر طباطبایی؛ محبوبه طباطبایی‌چهر و حامد مرتضوی (1392). "راهبردهایی برای ارتقاء دقت علمی در تحقیقات کیفی". مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 5(3). 670-663
حسینی‌نسب، سید داود (1376). "انواع علائق در دورۀ نوجوانی". نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورۀ جدید(1). 56-41.
خاشعی، رضا و سیدمحمد مهدی‌زاده (1397). "نقش رسانه‌ها در انتخاب سبک‌های زندگی سلامت‌محور (با تأکید بر مصرف رسانه‌ای شهروندان شهر تهران)". پژوهش‌های ارتباطی، 25(2)(پیاپی 94). 78-51.
خالصی اردکانی، اکرم (1399). «بررسی رابطۀ بین پیوند والدینی و سبک زندگی اسلامی با نگرش به زندگی دانش‌آموزان دختر دورۀ دوم متوسطۀ شهر اردکان». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: علی‌محمد اخوت،  دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد اردکان.
خواجه‌نوری، بیژن؛ لیلا پرنیان و صغری همت (1393). "مطالعۀ رابطۀ سبک زندگی و هویت اجتماعی (مطالعۀ موردی: جوانان شهر بندر عباس)". تحقیقات فرهنگی ایران، 7(1). 94-69.
خواجه‌نوری، بیژن؛ علی روحانی و سمیه هاشمی (1389). "سبک زندگی و هویت ملی (مطالعه موردی: دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر شیراز)". مطالعات ملی، 11(44). 152-127.
رضاداد، علّیه؛ منیره صالحی و مهسا موسوی (1400). "تحلیل محتواهای کتاب درسی آموزش قرآن، هدیه‌های آسمان و محتوای سامانۀ شاد به­‌لحاظِ توجه به بازی و بازی‌وارسازی". مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 6(3) (پیاپی 20). 36-7.
رضائیان، علی (1395). «مدیریت رفتار سازمانی». تهران: انتشارات سمت.
رمضان‌زاده، فرهاد (1394). "آسیب‌شناسی تربیت دینی در نظام آموزشی کشور". کنفرانس بین‌المللی مدیریت (اقتصاد و علوم سیاسی)، استانبول، ترکیه.
شریف‌زاده، حکیمه‌السادات (1391). "تلویزیون و تربیت دینی کودکان". پژوهش‌نامۀ تربیت تبلیغی، پیش‌شمارۀ 2. 110-92.
شریفی، احمدحسین (1394). «سبک زندگی اسلامی­ـ ایرانی». تهران: آفتاب توسعه.
شاکری‌صفت، فاطمه؛ منصوره حاج‌حسینی و محمد خدایاری‌فرد (1402). "همایندی ادراک دانش‌آموزان دربارۀ نقش متوازن خانواده و مدرسه در تربیت دینی: پژوهشی پدیدارشناختی". علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 11(20). 33-5.
شیرکوند،  شهرام (1383). "شکل‌‎گیری و تغییر نگرش". توسعۀ مدیریت، (57). 20-16.
صفری، علی‌آقا (1395). "الگوی تربیت عقلانی در روایات". مطالعات حدیث‌پژوهی، 1(1و2). 88-65.
طاهرزاده قهفرخی، سجاد و احسان سایه‌میری (1400). "بررسی تغییرات مختلف جسمانی، شناختی و اجتماعی دورۀ نوجوانی از دیدگاه‌های مختلف و مشکلات و اختلالات روانی این دوره". پیشرفت‌های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش(43). 26-1.
ظهیری، مژگان و هنرپروران، نازنین (1395). رابطۀ شیوه‌های فرزندپروری با بلوغ اجتماعی و سبک‌های مقابله‌ای دختران نوجوان شهر اصفهان سال 1394". مجلۀ سلامت جامعه، 10(4). 46-38.
عرب‌نژاد خانوکی، فاطمه (1397). «روش‌شناسی ایجاد تغییر نگرش و رفتار متربیان با­توجه‌­به متون اسلامی و متون ادبیات پایداری». رسالۀ دکتری، استاد راهنما: سیدحمیدرضا علوی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
علم‌الهدی، جمیله (1398). «نظریه اسلامی رشد انسان». تهران:  مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
فرهی بوزنجانی، برزو؛ حسن عابدی جعفری و موسی مهدوی (1387). "طراحی و تبیین الگوی منابع انسانی استادان دانشگاه مبتنی بر نگرش فطرت‌گرا و توسعۀ ارتباطات چهارگانه". پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین(ع)، 1(1). 50-19.
قنبری، سیروس و ایمان کریمی (1396). "بررسی تأثیر ICT بر پذیرش اثربخش فناوری اطلاعات". چشم‌انداز‌ مدیریت دولتی، (30). 115-97.
کریمی، صدیقه و احمدرضا نصر (1392). "روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌های مصاحبه"، پژوهش، 4(1) (پیاپی7). 94-71.
کریمی، یوسف (1379). «نگرش و تغییر نگرش». تهران: مؤسسه نشر ویرایش.
نظری پشت‌کوهی، محمد و عیسی باقری (1402). "کارکرد نگرش توحیدی بر سبک زندگی از منظر نهج‌البلاغه"، تهران: یازدهمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در روان‌شناسی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی و آموزشی.
یوسف‌زاده، حسن (1397). "مؤلفه‌های سبک زندگی با تأکید بر دیدگاه اسلامی". مطالعات فرهنگی‌­ـ اجتماعی حوزه، 2(4). 56-33.
یوسفی، فرزانه و مهشید تجربه‌کار (1395). "نگرش و تغییر نگرش". تهران: مؤسسه آموزش عالی مهر اروند ، چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
Borgonovi, F.  &   Pokropek, A. (2018). The role of education in promoting positive attitudes towards migrants at times of stress. Joint Research Centre, the European Commission’s science and knowledge service, doi:10.2760/321350.
Jain, Vishal. (2014). 3D Model OF Attitude. International Journal of Advanced Research in Management and Social Sciences, 3(3), pp 1-12.
Kim, Myung Ja & Hall, C. Michael & Kwon, Ohbyung & Sohn, Kwonsang. (2024). Space tourism: Value-attitude-behavior theory, artificial intelligence, and sustainability. Journal of Retailing and Consumer Services, (77), https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2023.103654.
Verma, M. H. (2008). Learner’s attitude and Its impact on language Learning. International conference: Language Issues in English-medium Universities: A Global Concern, Hong Kong.