تأملی در غایت تربیت اسلامی در هم‌افزایی دین و تکنولوژی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران؛ پژوهشگر پسادکتری، دانشگاه تهران، تهران، ایران .

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

دین و تکنولوژی از پدیده­‌های فراگیر در حیات انسانی بوده و تعامل آن‏ها صورت‏‌های مختلفی دارد. هدف از انجام این پژوهش، صورت­‌بندی انواع هم­‌افزایی‏‌های دین و تکنولوژی (سطحی، نادرست و ناقص) و به‌‏دست‏‌دادن رویکرد مطلوب و مسئولانه به این رابطه ازمنظر انسان تکنولوژیک و انسان دین‏دار بود. با توجه به اینکه هدف دین، تربیت آدمی و عالی‌­ترین هدف تربیت دینی، وصول به قرب به­‌مثابۀ واقعیتی تکوینی است، در این پژوهش، تأثیر انواع هم­‌افزایی دین و تکنولوژی بر میزان وصول به این هدف تبیین و تحلیل شد. به منظور انجام‏ تحقیق حاضر از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شد. یافته‌­های پژوهش حاضر نشان داد اگرچه انتفاع دین و تکنولوژی از یکدیگر، از جهات متکثری ممکن است، اشتراک در تعالی­‌طلبی منجر به شکل‏‌گیری وجوهی تازه از هم‌­افزایی آن‏ها شده است. در این پژوهش، نوع مواجهۀ انسان دین‏دار با تکنولوژی و انسان تکنولوژیک با دین ترسیم و واکاوی شد و با توجه به موقعیت کانونیِ مفهوم قرب در تربیت اسلامی، تأملات روبنایی و زیربنایی رابطۀ دین و تکنولوژی برای متولیان تربیتی که توأمان به رشد دینی و هوشمندسازی مراکز و محتوای تربیتی اهتمام می‏‌ورزند، برجسته شد. نتایج پژوهش نشان داد چهرۀ فی‌­نفسه تکنولوژی و وجوهی از آن که درخدمت نیازهای اصیل بشرند، آگاهانه یا ناآگاهانه به قرب می‌­انجامد؛ اما آنجا که تکنولوژی درخدمت سیاست‌­ها و رویه‌­های منفعت‌­طلبانۀ بشری قرار می­‌گیرد، وجهه مخرب و نامطلوب پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Reflection on the Purpose of Islamic Education in the Synergy of Religion and Technology

نویسندگان [English]

  • Parastoo Mesbahi Jamshid 1
  • Mohammad ali Abdollahi 2
1 Postdoctoral researcher of University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of the Department of philosophy and theology, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Religion and technology are pervasive phenomena of human life and their interaction has taken various forms. The purpose of this research is to formulate types of synergy between religion and technology (superficial, incorrect and incomplete). Also, a favorable and responsible approach to this relationship is presented from the perspective of a technological person and a religious person. The purpose of religion is to educate a person; The highest goal of religious education is to reach closeness as a formative reality; So, in this research, the effect of synergy between religion and technology is explained and analyzed to clarify its effect in reaching this goal. The research method is descriptive-analytical. The findings show that although religion and technology can benefit from each other in multiple ways, sharing in the search for excellence has caused new aspects of their synergy. In this research, the type of religious man's encounter with technology and the technological man's encounter with religion are drawn. The focal position of the concept of closeness in Islamic education is paid attention to highlight the superstructure and underlying reflections on the relationship between religion and technology for the guardians of education who are interested in both religious growth and the intelligentization of educational centers and content. The results of the research show that the face of technology itself and its aspects that serve the basic needs of mankind, consciously or unconsciously lead to closeness; But when technology is used for selfish human policies and procedures, it is destructive and undesirable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religion
  • technology
  • synergism
  • excellence
  • education
  • proximity
قرآن کریم (محمدمهدی فولادوند، مترجم).
کتاب مقدس.
آرتور، برایان (1394). سرشت فناوری (محمدابراهیم محجوب، مترجم). تهران: نشر نی.
ارسطو (1389). اخلاق نیکوماخوس (محمدحسن لطفی، مترجم). تهران: طرح نو.
بودریار، ژان (1393). نظام اشیا ( یروز ایزدی، مترجم). تهران: ثالث.
پایا، علی (1396). گره‏گشایی به‏‌شیوۀ فیلسوفان و مهندسان. تهران: طرح نقد.
تافلر، آلوین (1385). موج سوم (شهین‌‏دخت خوارزمی، مترجم). تهران: علم.
جرج، سوزان (1390). دین و تکنولوژی در قرن بیست‏ویکم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جوادی آملی، عبدالله (1391). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی. قم: اسراء.حسین­‌زاده، ام‏البنین (1400). تدوین الگویی برای تربیت زیبایی‏شناسانه براساس مبانی زیبایی در قرآن. دوفصلنامۀ علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 9(16)، 83-113.
خمینی، روح‏الله (1384). شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
حسین­زاده، ام‏ البنین  (1400). تدوین الگویی برای تربیت زیبایی‏ شناسانه بر اساس مبانی زیبایی در قرآن، نشریه دو فصلنامۀ علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 9 (16)، 83-113
درّاز، محمد عبدالله (1427ق). بحوث ممهدة لدراسة تاریخ الأدیان. کویت: دار الفله.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). سند تحول بنیادین آموزش‏‌وپرورش. تهران.
صدوق، محمد بن علی (1404). عیون اخبار الرضا، جلد یک، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
فرانسن، مارتن؛ گرت یان، لوکهورست؛ و ایبو وان، د. پول (1395). دانشنامۀ استنفورد: فلسفۀ تکنولوژی (مریم هاشمیان، مترجم). تهران: ققنوس.مجلسی، محمدباقر (1421ق). بحار الأنوار (جلد 1، 51 و 52). بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392). رابطۀ علم و دین. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصباحی جمشید، پرستو (1398). بررسی امکان تربیت دینی برمبنای نظریۀ عقلانیت وحیانی با تکیه بر نظریات علامه جوادی آملی. اخلاق وحیانی، 7(2)، 5-37.
مقام معظم رهبری (20/3/1397). بیانات در دیدار جمعی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها.
میچم، کارل (1392). فلسفۀ تکنولوژی چیست؟ (مصطفی تقوی و یاسر خوشنویس و پریسا موسوی، مترجمان). تهران: سروش.
میرباقری، سید مهدی؛ حاجی‏ابراهیم، رضا؛ و معلمی، حسن (1389). جهت­داریِ علوم ازمنظر معرفت‌‏شناختی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
میرباقری، محمد حسین (1398)، سخنرانی رابطه دین و تکنولوژی و تحلیل ریشه آن، B2n.ir/e62058 
نورمن ال، گیسو (1375). فلسفۀ دین (حمیدرضا آیت‏اللهی، مترجم). تهران: حکمت.
هایدگر، مارتین (1375). پرسشی درباب تکنولوژی (محمدرضا اسدی، مترجم و شارح). تهران: اندیشه.
هایدگر، مارتین؛ دون آیدی، یان هکینگ، تامس کوون، دونالد مکنزی (1377). فلسفۀ تکنولوژی (شاپور اعتماد، مترجم). تهران: نشر مرکز.
هیک، جان (1372). فلسفۀ دین (بهرام راد، مترجم). تهران: الهدی.
Barth, K. (1969). Church Dogmatics. T and T. Clark Publishers, Ltd.
Bostrom, N. (2005). A History of Transhumanist Thought. Journal of Evolution and Technology, 1 (14), 1-25
Chang, K. H. (2022). The Impact of Bodily Experience on Paul's Resurrection Theology. T and T. clark.
Durbin, P. T. (2006). Philosophy of Technology: In Search of Discourse Synthesis Techne. Techne 10 (2) (2006(
Durkheim, E. (1912). The Elementary Forms of the Religious Life. London: Geoege Allen and Uniwin.
Hirst, P. (1974). Moral Education in a Secular Society. University of London Press, Ltd, London.
Schleiermacher, F. (1928). The Christian Faith (2d Edition). London, T. & T. Clark.
Weber, M. (1964). The Sociology of Religion (E. Fischoff, Translator). Boston: Beacon Press.
  • تاریخ دریافت: 20 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 06 اسفند 1402
  • تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1403
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1403