نظام تربیتی غزالی؛ مبانی، اصول، ارکان و ساختار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی رشته‌ی برنامه‌‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران

10.30497/esi.2024.245129.1674

چکیده

به جهت اهمیت «نوع جهت‌گیری نظام تربیتی» و نیز «مؤلفه‌های مورداستفاده در طرح‌ریزی الگو‌های تربیتیِ آن» از حیث انطباق با معیارهای اصیل دینی و تأمین غایات این نظام فکری، پژوهش حاضر با مبنا قرار هدف فوق و به روش «تحلیلی-تفسیری»، به احصا و ارائه‌ی نظام تربیتی محمد غزالی، به‌عنوان یک منظومه‌ی کاملاً دینی پرداخته است. بر این اساس، نتایج حاصله حاکی از آن است که در بخش مبانی تعلیم و تربیت، تأکید بر «کرامت ذاتی و الهی» و نیز «جنبه‌ی نفسانی و روحانی وجودِ انسان»، «محور و فَعّالِ مایشاء بودن خداوند در جهان»، برخورداری عالَمِ هستی از «دو بُعدِ ماده و ملکوت»، «توجه بر احوالاتِ ایجادکننده‌ی رفتار به‌جای خودِ رفتار»، «مخالفت با ریشه‌کنی غرایز از وجود آدمی» و نیز تبیینِ «امکان و نحوه‌ی کسبِ معرفت»، «غایت اخلاق ورزی»، «چگونگی قضاوت و انگیزش اخلاقی»، «روش‌های کسب فضائل اخلاقی»، «نقش عقل و اراده در شکل‌دهیِ رفتار آدمی» و «ملاک و هدفِ اعتدال قوا» بر اساس امرِ دینی، مهم‌ترین معتقدات غزالی در این زمینه را تشکیل می‌دهند. در زمینه‌ی اصول تعلیم و تربیت، اصول تشریحیِ غزالی، از یک ساختار «پنج‌وجهی» برخوردار هستند که شامل «امکان‌ تربیت»، «پایه‌های تربیت»، «الزامات و بایسته‌‌های تربیت»، «تمهیدات حین تربیت» و «محتوا و فحوای تربیت» می‌باشند که به‌واسطه‌ی «هجده اصل تربیتی»، معتقدات وی در این زمینه را تشریح می‌نمایند. غزالی همچنین نظام تربیتی خویش را بر سه رُکنِ «نفْس»، «اخلاق» و «علم» استوار می‌گرداند و بر اساس آن‌ها به سازمان‌دهی «روابط فی‌مابین مربیان و متربیان و والدین»، «برنامه‌ی درسی»، «مراحل تربیت» و «شیوه‌های تعلیم و تربیت» می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

علوم تربیتی از دیدگاه اسلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 16 اردیبهشت 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار