مفهوم‌کاوی و مرزشناسی «تربیت انقلابی»

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران.

چکیده

در میان جمعیت­‌های وفادار به انقلاب اسلامی ایران سبک­‌های تربیتی متعددی دیده می­‌شود که وجه اشتراک آن‌ها در الگویی از تربیت مبتنی بر انقلاب اسلامی است که به «تربیت انقلابی» موسوم است. نوشتار حاضر درصدد است با روش تحلیل مفهومی به مفهوم‌شناسی و مرزشناسی این نوع تربیت بپردازد. برای این منظور ابتدا گونه‌­ها و معانی تربیت انقلابی صورت­‌بندی شد و درادامه باهدف ارائه تعریفی هنجاری از «تربیت انقلابی» و «انسان انقلابی»، عناصر معنایی «انقلابی‌­گری» مورد تحلیل قرار گرفت. سپس مرز مفهومی تربیت انقلابی با مفاهیم مشابه در گفتمان خودی یعنی تربیت مهدوی، تربیت جهادی، تربیت بسیجی و نیز گفتمان­‌های رقیب مرزشناسی شد. پس از بررسی‌­ها و تحلیل معانی و اقسام تربیت انقلابی و نیز بررسی عناصر معنایی آن در گفتمان انقلاب اسلامی، در تعریف تربیت انقلابی، بر فرایند یاری­رسانی به متربی برای مبارزه عدالت­‌خواهانه و عقلانی با حاکمیت غیرالهی و پذیرش و التزام به ربوبیت تشریعی الهی همراه با تأیید، مشارکت، نظارت و انتقاد در حکومت اسلامی تأکید شد. همچنین مفهوم تربیت انقلابی در گفتمان‌های دیگر مانند پست‌مدرن، نومارکسیستی و رویکردهای انتقادی با این مفهوم در گفتمان انقلاب اسلامی، به‌لحاظ زیربنایی و روبنایی تمایز دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Conceptology and Boundaries of "Revolutionary Education"

نویسنده [English]

  • Seyednaghi Mousavi
Assistant Professor of the Department of Educational Sciences, Farhangian University, PO Box 889-14665, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Among the populations loyal to the Islamic Revolution of Iran, there are many educational styles that have in common a model of education based on the Islamic Revolution, which is known as "Revolutionary Education".The present article tries to deal with the concept of "revolutionary education" with the method of conceptual analysis. For this purpose, at first, the types and meanings of revolutionary education were formulated, and then, with the aim of providing a normative definition of "revolutionary education" and "revolutionary man", the semantic elements of "revolutionaryism" were and further, the conceptual boundary of "revolutionary education" with similar concepts in the insider discourse, i.e. Mahdavi education, jihadi education, Basiji education, as well as rival discourses, was defined. After researching and analyzing the meanings and types of "revolutionary education" as well as examining its semantic elements in the discourse of the Islamic revolution, in the definition of "revolutionary education", on the process of helping the educator to fight for justice and rationality with non-divine rule, and acceptance and commitment to divine legislative sovereignty; Along with approval, participation, supervision and criticism were emphasized in the Islamic government. Also, the concept of "revolutionary education" in other discourses (post-modern, neo-Marxist and critical approaches) is different from this concept in the discourse of the Islamic Revolution, in terms of infrastructure and superstructure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic education
  • Mahdavi education
  • political education
  • Jihadi education
  • Basiji education
  • revolutionary education
قرآن کریم
اعرافی، علیرضا و موسوی، سیدنقی (1391)، تعریف تربیت و تطبیق آن بر حرکت فلسفی، تربیت اسلامی. شماره 14، صص 7-28.
الیاس، جان (1385). فلسفه تعلیم و تربیت قدیم و معاصر. ترجمه عبدالرضا ضرابی. قم: مؤسسه امام خمینی.
اوزمن، هوراد و کراور، سموئل ام (1387). مبانی فلسفی تعلیم و تربیت. ترجمه گروه علوم تربیتی. قم: مؤسسه امام خمینی.
ایلیچ، ایوان (1387). مدرسه‌زدایی از جامعه. ترجمه الهه ضرغام. تهران: رشد.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
برزینکا، ولفگانگ (1376). فلسفه تعلیم‌وتربیت، در: فلسفه تعلیم‌وتربیت معاصر. ترجمه خسرو باقری و محمد عطاران. تهران: محراب قلم.
راغب اصفهانی، حسین (1412). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
زرشناس، شهریار (1383). واژه­نامه فرهنگی سیاسی. تهران: کتاب صبح.
ژوزف، پاملا بلوتین و دیگران (1396). فرهنگ‌های برنامه درسی. ترجمه محمد مهرمحمدی و دیگران. تهران: سمت.
خامنه­ای، سیدعلی (1390). بیانات در بیست‌ودومین سالگرد امام خمینی، 14/4/1390. دسترسی در https://khl.ink/f/12595
خمینی، روح­الله (بی­تا- الف). صحیفه، جلد 19. در: نرم‌افزار مجموعه آثار امام خمینی. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
خمینی، روح­الله (بی­تا-ب). ولایت فقیه. در: نرم‌افزار مجموعه آثار امام خمینی. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
خمینی، روح­الله (بی­تا- ج). صحیفه، جلد 7. در: نرم‌افزار مجموعه آثار امام خمینی. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
علاقبند، علی (1384). جامعهشناسی آموزش‌وپرورش. تهران: روان.
علیدوست، ابوالقاسم (1397). فقه و عقل. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
علیپور، فاطمه و محمودی، اعظم (1402). تحلیل محتوای کتاب‌های عربی دوره متوسطه دوم رشته انسانی براساس مؤلفه­های تربیت انقلابی با تأکید بر محتوای بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام. شماره 21. صص 35-57.
علم‌الهدی، جمیله (1391). نظریه اسلامی تعلیم‌وتربیت (مبانی آموزش رسمی). تهران: دانشگاه امام صادق.
گوتک، جرالد. ال (1387). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. ترجمه محمدجعفر پاک‌سرشت. تهران: سمت.
محمدی، منوچهر (1381).  انقلاب اسلامی زمینه‌ها و پیامدها. قم: دفتر نشر معارف.
نلر، جی. اف. (1391). آشنایی با فلسفه آموزشوپرورش. ترجمه فریدون بازرگان، تهران: سمت.
Peters, R.S. (1996). Ethics and Education, London: Allen & Unwin.
  • تاریخ دریافت: 13 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 22 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 03 اردیبهشت 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 16 اردیبهشت 1403
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1403