واکاوی عوامل مؤثر بر ترویج نماز در دانش‌آموزان مقطع متوسطۀ اول از دیدگاه مربیان پرورشی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد مشاوره مدرسه، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

2 استادیار گروه معارف، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

تربیت دینی دانش­‌آموزان و تقویت نگرش و ترغیب آنها به انجام فرائض دینی به‌ویژه نماز، از محوری‌ترین اهداف تعلیم و تربیت اسلامی و رسالت مهم نظام آموزش و پرورش است. این مطالعه با هدف شناخت و تحلیل عوامل ترویج‌کنندۀ نماز در میان دانش‌­آموزان مدارس متوسطه اول شهر کرمانشاه (1402-1403) صورت گرفت. پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کلیۀ معلمان و مربیان پرورشی شاغل در مدارس متوسطۀ اول شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 03-1402 بودند که با توجه به اصل اشباع نظری شامل 12 نفر و با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع نظری گزینش شدند. به‌منظور گردآوری اطلاعات از ابزار مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته و به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش شبکۀ مضامین آرتراید استرلینگ استفاده شد. در فرایند تحلیل اطلاعات، مضامین به شیوۀ استقرایی بر اساس سطح انتزاع، ذیل سه گروه مضامین فراگیر، سازمان­‌دهنده و پایه طبقه­‌بندی شدند که براین اساس 100 مضمون پایه شناسایی و با کنار هم قرار گرفتن مضامین با سطح انتزاع بالاتر، 3 مضمون سازمان‌­دهنده و یک مضمون فراگیر با عنوان «ترویج متداوم نماز در میان دانش­آموزان» شناسایی شدند. مضامین سازمان­‌دهندۀ عوامل مؤثر بر ترویج نماز در میان دانش­‌آموزان شامل عوامل انسانی، محیط فیزیکی، آموزشی و پرورشی و عوامل اجتماعی بودند که توجه به آن­ها با استناد به مضامین پایه می‌­تواند در رسیدن به هدف و افزایش گرایش و ترویج نماز در میان دانش‌­آموزان مقطع متوسطه یاری‌گر باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
افشارمنش، محمود؛ و نوذری، محمود (1400). راهکارهای همکاری خانه و مدرسه در راستای تقویت تربیت دینی دانش‌آموزان دوره ابتدایی، آموزش معارف و تربیت اسلامی، 1 (4)، 10-34.
اکرمی، سیدکاظم؛ دلاور، علی؛ و تمسکی، محمدرضا (1400). وضعیت کنونی تربیت دینی و اخلاقی دانش‌آموزان براساس شاخص­های سند تحول (1398)، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 9 (16)، 181-204.
امیدعلی، مهدی؛ امیدعلی، محمد؛ و امیدعلی، امین (1401). بررسی شیوه­های دعوت کودکان و نوجوانان به نماز، علوم انسانی و اسلامی در هزاره سوم، 6 (2)، 236-242.
انصاری، مریم؛ و میرشاه‌جعفری، ابراهیم (1389). نقش ایمان در ارتقای کیفیت زندگی و سلامت روانی. اسلام و روان‌شناسی، 4 (6)، 123-142.  
رجبی، سوران؛ و زاهدبابلان، عادل (1390). متغیرهای مرتبط با جذب دانش‌آموزان به نماز جماعت از نظر عوامل مدرسه، روانشناسی و دین، 4 (4)، 116-104.
سلیمانی، ایران؛ و اللهیاری، ماهرخ (1399). بررسی میزان تأثیر والدین و دوستان در جذب فرزندان به نماز (استان اردبیل)، مطالعات قرآنی، 44، 641-668.
سلیمانی، ایران؛ و اللهیاری، ماهرخ (1400). بررسی تأثیر عوامل فردی و اجتماعی در جذب جوانان به نماز (مورد مطالعه: استان اردبیل) ، مطالعات رهبری فرهنگی، 8، 95-116.
طیار، یاشار (1391). بررسی جایگاه نماز و نیایش در مهندسی فرهنگی، ماهنامه­ مهندسی فرهنگی، (50)­، 35-20.
عباسی دره­بیدی، احمد؛ و زارعی، طیبه (1402). آموزه­های نماز و تعالی خانواده اسلامی (یک مطالعه کیفی)، فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، انتشار آنلاین 19 مهر.
عمید، حسن (1354). فرهنگ عمید (ج2)، تهران: جاویدان.
فضل‌الهی، سیف‌الله؛ و ملکی‌توانا، منصوره (1392). واکاوی عوامل جذب دانش آموزان به نماز جماعت مدارس، معرفت، 22 (194)، 58-45.
کاوسی، علی؛ مشکانی، محدثه؛ شورورزی، نیره؛ روحی، قنبر؛ نصیری، حسین؛ کاوسی، ابوالفضل؛ و محمدی، غلامرضا (1398). بررسی میزان گرایش به نماز و عوامل مؤثر بر آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی نیشابور در سال 1396، پژوهش در دین و سلامت، 5 (3)، 96-108.
کریمی، عبدالعظیم (1386). نکته­های روانشناسی در تربیت دینی فرزندان (نماز و خانواده)، تهران: ستاد اقامه نماز.
مجلسی، محمدبن باقربن محمدتقی(1363). بحار الأنوار (110 جلد)، تهران: اسلامیه.
نبوی، سیدصادق؛ و نبوی، سیده‌زهرا (1401). مصادیق هنجارهای اسلامی در میان دانش­آموزان پسر دوره متوسطه دوم، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 10(19)، 137-174.
نجاتی‌حسینی، محمود. (1391). واقعیت اجتماعی نمازخوانی در ایران: بازخوانی مطالعات نماز و نمازپژوهی‌ها. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1 (1)، 1-37.
نوذری، محمود (1395). ریشۀ دینداری در اوایل کودکی: رویکرد روانشناختی– اسلامی، روانشناسی و دین، 9 (34)، 5-25.
هادی­زاده، صائمه (1401). معماری به مثابه روشی برای جذب دانش­آموزان به نماز، پژوهش و مطالعات اسلامی، 4 (41)، 33-43.
یباری، فاطمه؛ کریمی­نیا، محمدمهدی؛ و انصاری‌مقدم، مجتبی (1401). مطالعه تحلیلی نقش صدا‌وسیما در ترویج نماز، مطالعه و تحقیقات در علوم رفتاری، (12)، 1-10.
یعقوبی، حمید؛ حسن آبادی، حمیدرضا؛ پیروی، حمید؛ پورشریفی، حمید؛ اکبری زردخانه، سعید؛ حمیدپور، حسن؛ صبحی قراملکی، ناصر؛ هادوی، اصغر؛ کاویان، زهرا؛ حشمتی، محمدرضا؛ و رضوی، مرضیه (1392). بررسی وضعیت گرایش به نماز خواندن در بین دانشجویان بر حسب متغیرهای جمعیت شناختی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 3 (7)، 187-216.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Sage Journal Qualitative Research, 1(3), 385-405.