مدرسه تراز ازمنظر اسناد تحولی نظام تعلیم‌وتربیت: در جست‌وجوی الگوی مطلوب

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص­‌های الگوی مدرسه مطلوب (تراز) براساس اسناد تحولی (سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و برنامه درسی ملی) در دوره ابتدایی است. روش انجام پژوهش ازمنظر گردآوری داده‌ها، کیفی است که به‌منظور استخراج مؤلفه­‌های مدرسه مطلوب با کاربست روش تحلیل محتوا، مؤلفه‏‌های اساسی مدرسه شناسایی شدند. همچنین پایایی کدگذاری‌ها با روش بازکدگذاری توسط پژوهشگر (با ضریب توافق 0.94) و مرورگر دوم (با ضریب توافق 0.85) مورد تأیید قرار گرفته است. با کاربست روش تحلیل محتوای متنی، گزاره­‌های مرتبط با شاخص‌­های هر یک از مؤلفه‌ها براساس سند برنامه درسی ملی، زیرنظام برنامه درسی سند تحول بنیادین و اسناد مرتبط دیگر شناسایی و استنباط شده و پس از استخراج شاخص‌ها، الگوی به‌دست‌آمده با روش گروه کانونی ازطریق ذی­‌نفعان و ذی‌­ربطان اعتباربخشی شد. به‌این‌ترتیب 5 بُعد برنامه تربیت (با 5 مؤلفه)، محیط تربیت (شامل فضای کالبدی و تجهیزات با 3 مؤلفه و جو و فرهنگ با 5 مؤلفه)، رهبری و مدیریت تربیت (با 9 مؤلفه)، خانواده (با 2 مؤلفه)، جامعه محلی و سایر عوامل محیطی (با 2 مؤلفه)، مربیان و هم­یاران (با 7 مؤلفه)، دانش‌­آموز و تشکل­‌های دانش‌­آموزی (با 2 مؤلفه)، ارزشیابی (با 3 مؤلفه) و نتایج (با 11 مؤلفه در 3 دسته فردی، خانوادگی و اجتماعی و سازمانی) استنباط شد. درنهایت نیز براساس الگوی به‌دست‌آمده، تصویری روشن از مدرسه تراز برای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان، مدیران و سایر افراد ذی‌ربط و ذی‌نفع ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

School in the Evolutionary Level of the Education System: In Search of the Ideal Model

نویسنده [English]

  • Mahdi Namdari Pejman
Assistant Professor of the Department of Educational Administration, Farhangian University, PO Box 889-14665 ,Tehran, Iran.
چکیده [English]

The aim of this research was to identify the factors and indicators of the ideal school model (in the Evolutionary level) based on the transformation documents (Fundamental Reform Document of Education (FRDE) in the Islamic Republic of Iran and and National Curriculum Document) in the primary education period. The method of conducting the research from the point of view of data collection was qualitative, in order to extract the ideal school factors, the basic school factors were identified using the content analysis method. Reliability of codings with decoding method was evaluated by the researcher (with the agreement coefficient of 0.94) and the second reviewer (with the agreement coefficient of 0.85). By using the textual analysis method, the reports related to the indicators of each of the factors were identified and deduced based on the national curriculum document, the curriculum subsystem of the fundamental transformation document and other relevant national documents. After the indicators, the obtained model was validated by the focus group method through stakeholders. Finally, five dimensions of the training program (with five factors), environmental training (including physical space and equipment with three factors and atmosphere and culture with five factors), leadership and management of training (with nine factors), family (with two factors), local society and other environmental factors (with two factors), teachers and assistants (with seven factors), students and student organizations (with two factors), evaluation dimension (with three factors), results (with eleven factors in three categories of individual, family, social, and organizational). Finally, based on the obtained model, a clear picture of the school is presented for policy makers, planners, managers and other relevant and interested people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fundamental Reform Document
  • National Curriculum
  • School in the Fundamental Reform Document Level
  • Ideal School
اباذری، علی (1393). ترویج فرهنگ استاندارد در مدارس. هفته‌­نامه خبری ـ تحلیلی سازمان ملی استاندارد ایران، 23 (1130)، 2-4.
برادران، مریم؛ و نیری‌پور، زهرا سادات (1399). «مدرسه صالح» کانون تحقق حیات طیبه با تأکید بر جامعه محلی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 8(14)، 5-25 doi: 10.30497/edus.2020.74740
پودینه، مرضیه؛ حسینقلی‌زاده، رضوان؛ و مهرام، بهروز (1397). مسئولیت‌پذیری اجتماعی مدرسه؛ مطالعه موردی: دو مدرسه متوسطه دخترانه شهر مشهد. رویکردهای نوین آموزشی، 13(2)، 95-102.                doi: 10.22108/nea.2019.111790.1253
تقی‌پور، سروگل؛ و زارعی، غفار (1399). تأثیر معلمان بر تقویت هویت سیاسی دانش‌آموزان باهدف دستیابی به توسعه پایدار در جمهوری اسلامی ایران. ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 3(4)، 249-274.                doi: 10.30510/psi.2021.225048.1133
جعفری، سکینه (1400). تدوین و رواسنجی مدل مدیریت مدرسه‌‏محور براساس سند تحول بنیادین. مدیریت بر آموزش سازمان­ها، 10(2)، 187-223. Doi: 10.52547/MEO.10.2.187
حاجی‌بابایی، حمیدرضا؛ و کشاورز، سوسن (1391). مدرسه‌ای که من دوست دارم. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان.
حبیب­پور، کرم؛ و صفری، رضا (1391). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل دادههای کمی). تهران: نشر لویه، متفکران.
خادمی‌فرد، نورمحمد؛ عباس‌پور، عباس؛ و حسین‌زاده، مهدی (1394). شناسایی ویژگی‌ها و ابعاد مدارس اسلامی در ایران به‌همراه ارائه الگوی مطلوب مدرسه اسلامی. اندیشههای نوین تربیتی، 11(3)، 65-86..                  doi: 10.22051/jontoe.2015.2084
خواستار، حمزه. (1388). ارائه روشی برای محاسبه­ پایایی مرحله کدگذاری در مصاحبه‌­های پژوهشی. روش­شناسی علوم انسانی، 15 (58)، 161-174.
خوب‌چهره، محمد؛ اکبری، احمد؛ پورشافعی، هادی؛ و چرابین، مسلم (1398). شناسایی و اولویت‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های آموزش‌وپرورش استاندارد. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 13(2)، 87-110.                                     DOR: 20. 001.1.27171329.1398.13.2.5.8
دهقانی، مرضیه؛ دیالمه، نیکو؛ و خوش‌صفت، سکینه (1397). تبیین اهداف برنامه درسی «مدرسه شاد» براساس آموزه‌های اسلامی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 6(10)، 5-30.
.doi: 10.30497/edus.2018.69071
سلیمان‌پور عمران، محبوبه (1401). رابطه نظام آراستگی فضای آموزشی و احساس تعلق به مدرسه با نقش میانجی دلبستگی مکانی در بین دانش‌آموزان. پژوهشهای یاددهی و یادگیری، 17(71)، 1-17.              doi:10.30495/educ.2022.1964128.2900
شکارچی، مهدی (1400). طراحی الگوی مطلوب مدرسه ازمنظر دانش­آموزان دوره ابتدایی. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید چمران تهران.
شمس‌الدینی، یادگار؛ سیدالماسی، مهدی؛ و یوسفی‌زاده، زینب (1396). نوسازی مدارس و تأثیر آن بر یادگیری. همایش ملی پژوهشهای نوین در معماری با رویکرد تعامل انسان و محیط‌زیست، رشت.
شورای‌عالی انقلاب فرهنگی (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.
فاریابی، مهدی؛ کمالی، نقی؛ و داودی، رسول (1399). اثربخشی سند تحول در مدرسه ازمنظر بومی در مدل مدرسه‌محوری. اندیشههای نوین تربیتی، 16(4)، 153-181.
.doi: 10.22051/jontoe.2020.27729.2788
فرهادی، حمید؛ و شهابی پشته­ئی، سعید (1399). نقش عوامل تأثیرگذار بر مدرسه در سند تحول بنیادین در افق چشم­انداز. پیشرفت­های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش، 3(25)، 1-7.
کوهی جناقرد، عظیم؛ سلیمانی، توران؛ زاهد بابلان، عادل؛ و راستگو، اعظم (1400). ویژگی‏‌های مدرسه مطلوب ازنظر ذی‌نفعان: دانش‏آموزان پایه ششم ابتدایی و اولیای دانش‏‌آموزان (مورد مطالعه مدارس دوره ابتدایی شهر اردبیل). خانواده و پژوهش، 18 (51)، 89-106.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ و گال، جویس. (۱۳۹۴). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی (ویراست هشتم)، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران. تهران: سمت.
محبی، عظیم (1400). نقش فرهنگی مدرسه. رشد مدیریت مدرسه، 2(1)، 29.
محبی، عظیم؛ مسگرزاده، مرضیه؛ و مؤمن‌کیا، زهرا (1396). تعالی مدیریت مدرسه (مدلی برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش در مدرسه). تهران: منادی تربیت.
محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی، ضد روش 2. تهران: جامعه‌شناسان.
مختاری الخورشید، مریم؛ و بهمئی، لیلا (1397). توانمندسازی مدارس در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 4(2)، 61-76.
مقیمی، سیدمحمد (1402). مبانی سازمان و مدیریت. تهران: راه‌دان.
میرزایی، لیلا؛ بهشتی، سعید؛ و ایمانی نائینی، محسن (1398) بررسی تحلیلی مبانی ارزش شناختی تعلیم‌وتربیت اسلامی ازمنظر استاد مطهری به‌منظور تدوین الگوی مدرسه مطلوب. پژوهش‌های اخلاقی، 9(3)، 276-259.
میرمرادی، سیده سمیه (1397). راهکارهای طراحی طبیعت‌محور فضاهای آموزشی دوره ابتدایی برای تحقق اهداف برنامه درسی ملی. پژوهش در برنامه‌‏ریزی درسی، 15(29)، 109-131.
 doi: 10.30486/jsre.2018.539728
نظرپور، محمدتقی (1397). معماری محیط‌­های یادگیری برپایه سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. مدیریت و برنامه‏‌ریزی در نظام‌­های آموزشی، 11(2)، 209-229.
نودهی، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ میرکمالی، سیدمحمد؛ و میرسپاسی، ناصر (1389). طراحی مدل مناسب تعالی سازمانی در آموزش‌‌وپرورش. تعلیم‌وتربیت، 101، 8-28.
نیکزاد، مریم؛ و عزیزی‌نژاد، بهاره (1399). ارزیابی کیفیت طرح تدبیر مدیران براساس الگوی سیپ و تأثیر آن بر ارتقای عملکرد مدیریت در مدارس ابتدایی ناحیه یک شهر ارومیه در سال تحصیلی 99-98. کنفرانس ملی یافتههای نوین در حوزه یاددهی و یادگیری در دوره ابتدایی.
Aaron, T. S., Meyers, C. V., Hitt, D. H., & VanGronigen, B. A. (2022). Principals’ perspectives on the shift to short-cycle school improvement planning. Educational Management Administration & Leadership, 17411432221137462.‏
‏Australian Institute for Teaching and School Leadership (2011). Australian Professional Standards for Teachers. AITSL: Melbourne
Boutorabi, S. B., Hosseingholizadeh, R., & Mahram, B. (2019). Realizing the characteristics of school organizational structure in the Fundamental Reform Document of Education (FRDE) in the Islamic Republic of Iran. School Administration7(2), 273-303. doi: 10.34785/J010.2019.818
Depoy, E., & Gitlin, L. (2005). Introduction to research: Understanding and applying multiple strategies (3rd Ed). Mosby Press.
Graf, E., Goetz, T., Bieleke, M., & Murano, D. (2024). Feeling politics at high school: Antecedents and effects of emotions in civic education. Political Psychology45(1), 23-42.‏
Holloway, I., & Wheeler, S. (2010). Qualitative research in nursing and healthcare. Oxford, UK: Blackwell.
Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2013). Educational Administration: Theory, Research and Practice (9th Ed). NY: McGraw-Hill.
Huber, G., & Gordel, B. (2006). Quality Assurance in the German School System. European Educational Research Journal, 5(3 & 4), 196-209. DOI:10.2304/eerj.2006.5.3.196
Jackson, C. K., Johnson, R. C., & Persico, C. (2015). The effects of school spending on educational and economic outcomes: Evidence from school finance reforms (No. w20847). National Bureau of Economic Research.
Jessiman, P., Kidger, J., Spencer, L., Geijer-Simpson, E., Kaluzeviciute, G., Burn, A. M., & Limmer, M. (2022). School culture and student mental health: a qualitative study in UK secondary schools. BMC public health22(1), 619.
Jumriani, J., Subiyakto, B., Hadi, S., Mutiani, M., & Ilhami, M. R. (2022). Education of Social Regulation Through Social Institution Materials in Social Studies. The Innovation of Social Studies Journal3(2), 118-127.‏ ‏
Quality Assurance & School-based Support Division Education Bureau (2016). Performance indicators for Hong Kong schools. Hong Kong: Wan Chi.
Thomas, J. A. (1965). The School as an Economic Unit. Theory Into Practice4(5), 200–204. http://www.jstor.org/stable/1475950
  • تاریخ دریافت: 06 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 18 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 19 اردیبهشت 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 19 اردیبهشت 1403
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1403