مدرسه تراز ازمنظر اسناد تحولی نظام تعلیم‌وتربیت: در جست‌وجوی الگوی مطلوب

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص­‌های الگوی مدرسه مطلوب (تراز) براساس اسناد تحولی (سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و برنامه درسی ملی) در دوره ابتدایی است. روش انجام پژوهش ازمنظر گردآوری داده‌ها، کیفی است که به‌منظور استخراج مؤلفه­‌های مدرسه مطلوب با کاربست روش تحلیل محتوا، مؤلفه‏‌های اساسی مدرسه شناسایی شدند. همچنین پایایی کدگذاری‌ها با روش بازکدگذاری توسط پژوهشگر (با ضریب توافق 0.94) و مرورگر دوم (با ضریب توافق 0.85) مورد تأیید قرار گرفته است. با کاربست روش تحلیل محتوای متنی، گزاره­‌های مرتبط با شاخص‌­های هر یک از مؤلفه‌ها براساس سند برنامه درسی ملی، زیرنظام برنامه درسی سند تحول بنیادین و اسناد مرتبط دیگر شناسایی و استنباط شده و پس از استخراج شاخص‌ها، الگوی به‌دست‌آمده با روش گروه کانونی ازطریق ذی­‌نفعان و ذی‌­ربطان اعتباربخشی شد. به‌این‌ترتیب 5 بُعد برنامه تربیت (با 5 مؤلفه)، محیط تربیت (شامل فضای کالبدی و تجهیزات با 3 مؤلفه و جو و فرهنگ با 5 مؤلفه)، رهبری و مدیریت تربیت (با 9 مؤلفه)، خانواده (با 2 مؤلفه)، جامعه محلی و سایر عوامل محیطی (با 2 مؤلفه)، مربیان و هم­یاران (با 7 مؤلفه)، دانش‌­آموز و تشکل­‌های دانش‌­آموزی (با 2 مؤلفه)، ارزشیابی (با 3 مؤلفه) و نتایج (با 11 مؤلفه در 3 دسته فردی، خانوادگی و اجتماعی و سازمانی) استنباط شد. درنهایت نیز براساس الگوی به‌دست‌آمده، تصویری روشن از مدرسه تراز برای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان، مدیران و سایر افراد ذی‌ربط و ذی‌نفع ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اباذری، علی (1393). ترویج فرهنگ استاندارد در مدارس. هفته‌­نامه خبری ـ تحلیلی سازمان ملی استاندارد ایران، 23 (1130)، 2-4.
برادران، مریم؛ و نیری‌پور، زهرا سادات (1399). «مدرسه صالح» کانون تحقق حیات طیبه با تأکید بر جامعه محلی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 8(14)، 5-25 doi: 10.30497/edus.2020.74740
پودینه، مرضیه؛ حسینقلی‌زاده، رضوان؛ و مهرام، بهروز (1397). مسئولیت‌پذیری اجتماعی مدرسه؛ مطالعه موردی: دو مدرسه متوسطه دخترانه شهر مشهد. رویکردهای نوین آموزشی، 13(2)، 95-102.                doi: 10.22108/nea.2019.111790.1253
تقی‌پور، سروگل؛ و زارعی، غفار (1399). تأثیر معلمان بر تقویت هویت سیاسی دانش‌آموزان باهدف دستیابی به توسعه پایدار در جمهوری اسلامی ایران. ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 3(4)، 249-274.                doi: 10.30510/psi.2021.225048.1133
جعفری، سکینه (1400). تدوین و رواسنجی مدل مدیریت مدرسه‌‏محور براساس سند تحول بنیادین. مدیریت بر آموزش سازمان­ها، 10(2)، 187-223. Doi: 10.52547/MEO.10.2.187
حاجی‌بابایی، حمیدرضا؛ و کشاورز، سوسن (1391). مدرسه‌ای که من دوست دارم. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان.
حبیب­پور، کرم؛ و صفری، رضا (1391). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل دادههای کمی). تهران: نشر لویه، متفکران.
خادمی‌فرد، نورمحمد؛ عباس‌پور، عباس؛ و حسین‌زاده، مهدی (1394). شناسایی ویژگی‌ها و ابعاد مدارس اسلامی در ایران به‌همراه ارائه الگوی مطلوب مدرسه اسلامی. اندیشههای نوین تربیتی، 11(3)، 65-86..                  doi: 10.22051/jontoe.2015.2084
خواستار، حمزه. (1388). ارائه روشی برای محاسبه­ پایایی مرحله کدگذاری در مصاحبه‌­های پژوهشی. روش­شناسی علوم انسانی، 15 (58)، 161-174.
خوب‌چهره، محمد؛ اکبری، احمد؛ پورشافعی، هادی؛ و چرابین، مسلم (1398). شناسایی و اولویت‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های آموزش‌وپرورش استاندارد. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 13(2)، 87-110.                                     DOR: 20. 001.1.27171329.1398.13.2.5.8
دهقانی، مرضیه؛ دیالمه، نیکو؛ و خوش‌صفت، سکینه (1397). تبیین اهداف برنامه درسی «مدرسه شاد» براساس آموزه‌های اسلامی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 6(10)، 5-30.
.doi: 10.30497/edus.2018.69071
سلیمان‌پور عمران، محبوبه (1401). رابطه نظام آراستگی فضای آموزشی و احساس تعلق به مدرسه با نقش میانجی دلبستگی مکانی در بین دانش‌آموزان. پژوهشهای یاددهی و یادگیری، 17(71)، 1-17.              doi:10.30495/educ.2022.1964128.2900
شکارچی، مهدی (1400). طراحی الگوی مطلوب مدرسه ازمنظر دانش­آموزان دوره ابتدایی. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید چمران تهران.
شمس‌الدینی، یادگار؛ سیدالماسی، مهدی؛ و یوسفی‌زاده، زینب (1396). نوسازی مدارس و تأثیر آن بر یادگیری. همایش ملی پژوهشهای نوین در معماری با رویکرد تعامل انسان و محیط‌زیست، رشت.
شورای‌عالی انقلاب فرهنگی (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.
فاریابی، مهدی؛ کمالی، نقی؛ و داودی، رسول (1399). اثربخشی سند تحول در مدرسه ازمنظر بومی در مدل مدرسه‌محوری. اندیشههای نوین تربیتی، 16(4)، 153-181.
.doi: 10.22051/jontoe.2020.27729.2788
فرهادی، حمید؛ و شهابی پشته­ئی، سعید (1399). نقش عوامل تأثیرگذار بر مدرسه در سند تحول بنیادین در افق چشم­انداز. پیشرفت­های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش، 3(25)، 1-7.
کوهی جناقرد، عظیم؛ سلیمانی، توران؛ زاهد بابلان، عادل؛ و راستگو، اعظم (1400). ویژگی‏‌های مدرسه مطلوب ازنظر ذی‌نفعان: دانش‏آموزان پایه ششم ابتدایی و اولیای دانش‏‌آموزان (مورد مطالعه مدارس دوره ابتدایی شهر اردبیل). خانواده و پژوهش، 18 (51)، 89-106.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ و گال، جویس. (۱۳۹۴). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی (ویراست هشتم)، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران. تهران: سمت.
محبی، عظیم (1400). نقش فرهنگی مدرسه. رشد مدیریت مدرسه، 2(1)، 29.
محبی، عظیم؛ مسگرزاده، مرضیه؛ و مؤمن‌کیا، زهرا (1396). تعالی مدیریت مدرسه (مدلی برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش در مدرسه). تهران: منادی تربیت.
محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی، ضد روش 2. تهران: جامعه‌شناسان.
مختاری الخورشید، مریم؛ و بهمئی، لیلا (1397). توانمندسازی مدارس در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 4(2)، 61-76.
مقیمی، سیدمحمد (1402). مبانی سازمان و مدیریت. تهران: راه‌دان.
میرزایی، لیلا؛ بهشتی، سعید؛ و ایمانی نائینی، محسن (1398) بررسی تحلیلی مبانی ارزش شناختی تعلیم‌وتربیت اسلامی ازمنظر استاد مطهری به‌منظور تدوین الگوی مدرسه مطلوب. پژوهش‌های اخلاقی، 9(3)، 276-259.
میرمرادی، سیده سمیه (1397). راهکارهای طراحی طبیعت‌محور فضاهای آموزشی دوره ابتدایی برای تحقق اهداف برنامه درسی ملی. پژوهش در برنامه‌‏ریزی درسی، 15(29)، 109-131.
 doi: 10.30486/jsre.2018.539728
نظرپور، محمدتقی (1397). معماری محیط‌­های یادگیری برپایه سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. مدیریت و برنامه‏‌ریزی در نظام‌­های آموزشی، 11(2)، 209-229.
نودهی، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ میرکمالی، سیدمحمد؛ و میرسپاسی، ناصر (1389). طراحی مدل مناسب تعالی سازمانی در آموزش‌‌وپرورش. تعلیم‌وتربیت، 101، 8-28.
نیکزاد، مریم؛ و عزیزی‌نژاد، بهاره (1399). ارزیابی کیفیت طرح تدبیر مدیران براساس الگوی سیپ و تأثیر آن بر ارتقای عملکرد مدیریت در مدارس ابتدایی ناحیه یک شهر ارومیه در سال تحصیلی 99-98. کنفرانس ملی یافتههای نوین در حوزه یاددهی و یادگیری در دوره ابتدایی.
Aaron, T. S., Meyers, C. V., Hitt, D. H., & VanGronigen, B. A. (2022). Principals’ perspectives on the shift to short-cycle school improvement planning. Educational Management Administration & Leadership, 17411432221137462.‏
‏Australian Institute for Teaching and School Leadership (2011). Australian Professional Standards for Teachers. AITSL: Melbourne
Boutorabi, S. B., Hosseingholizadeh, R., & Mahram, B. (2019). Realizing the characteristics of school organizational structure in the Fundamental Reform Document of Education (FRDE) in the Islamic Republic of Iran. School Administration7(2), 273-303. doi: 10.34785/J010.2019.818
Depoy, E., & Gitlin, L. (2005). Introduction to research: Understanding and applying multiple strategies (3rd Ed). Mosby Press.
Graf, E., Goetz, T., Bieleke, M., & Murano, D. (2024). Feeling politics at high school: Antecedents and effects of emotions in civic education. Political Psychology45(1), 23-42.‏
Holloway, I., & Wheeler, S. (2010). Qualitative research in nursing and healthcare. Oxford, UK: Blackwell.
Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2013). Educational Administration: Theory, Research and Practice (9th Ed). NY: McGraw-Hill.
Huber, G., & Gordel, B. (2006). Quality Assurance in the German School System. European Educational Research Journal, 5(3 & 4), 196-209. DOI:10.2304/eerj.2006.5.3.196
Jackson, C. K., Johnson, R. C., & Persico, C. (2015). The effects of school spending on educational and economic outcomes: Evidence from school finance reforms (No. w20847). National Bureau of Economic Research.
Jessiman, P., Kidger, J., Spencer, L., Geijer-Simpson, E., Kaluzeviciute, G., Burn, A. M., & Limmer, M. (2022). School culture and student mental health: a qualitative study in UK secondary schools. BMC public health22(1), 619.
Jumriani, J., Subiyakto, B., Hadi, S., Mutiani, M., & Ilhami, M. R. (2022). Education of Social Regulation Through Social Institution Materials in Social Studies. The Innovation of Social Studies Journal3(2), 118-127.‏ ‏
Quality Assurance & School-based Support Division Education Bureau (2016). Performance indicators for Hong Kong schools. Hong Kong: Wan Chi.
Thomas, J. A. (1965). The School as an Economic Unit. Theory Into Practice4(5), 200–204. http://www.jstor.org/stable/1475950