بررسی ابعاد معرفتی مفهوم قناعت ازمنظر صحیفه سجادیه و میزان توجه به آن ازسوی دانشجویان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه آموزش‌وپرورش دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

3 دکتری رشته فلسفه تعلیم‌وتربیت، دانشگاه‌ تهران، تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش در پی این است که مقیاسی برای سنجش قناعت به‌دست آورد و با کمک آن میزان توجه به این فضیلت را در میان جوانان بسنجد. به‌این‌منظور ابعاد معرفتی و مؤلفه‌های مفهوم قناعت ازمنظر صحیفه سجادیه بررسی شد و از مؤلفه‌های حاصل از این بررسی برای طراحی، ساخت و اعتباریابی مقیاس قناعت درقالب پرسشنامه‌ای با 19 سؤال استفاده شد. سپس میزان توجه جوانان به فضلیت اخلاقی قناعت با این پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفت. جامعه آماری در این پژوهش، دانشجویان مقطع کارشناسی رشته علوم تربیتی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با حجم ۲۶۶ نفر، ورودی ۱۳۹۹-۱۴۰۲ بودند که ازطریق روش نمونه‌گیری جدول مورگان، حجم نمونه ۱۵۵ اندازه‌گیری شد. تحلیل یافته‌ها بیانگر آن است که پاسخ‌ها را می‌توان در 3 سطح رعایت قناعت در مقیاس بالا، متوسط و پایین بررسی کرد. باتوجه به آزمون تی تک‌نمونه‌ای میانگین قناعت (89/2) و سطح معناداری (003/0) از مقدار ارزش آزمون (3) پایین‌تر است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت وضعیت قناعت از دیدگاه دانشجویان پایین‌تر از حد متوسط است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آخوندی، مصطفی (۱۳۸۸). ساده‌زیستی نماد الگوی مصرف. نشریه حصون، ۲۱، ۱۸۲-۱۹۳.
آشناور، مهدی؛ و طادی‌نبی، مریم. (۱۳۹۴). قناعت به سود معقول در احادیث وسیره رضوی. حسنا، ۷(۲۵)، ۱۱۷-۱۴۷.
آمدی، ابوالفتح (۱۳۸۳)، غررالحکم و دررالکلم، قم: دارالحدیث.
اجاق، سیده‌زهرا (۱۳۹۷). آموزش سواد رسانه‌ای به کودکان: معرفی شاخص‌های محتوای آموزش سواد رسانه‌ای در دبستان. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ۱۴(۵۳)، ۲۲۱-۲۴۷.
اکبری‌دستک، ‌فیض‌الله (۱۳۹۵). جایگاه فرهنگ قناعت (اقدام و عمل) و کارکردهای آن در تبیین و تحکیم مبانی دینی اقتصاد مقاومتی از نگاه تعالیم اسلامی. بصیرت و تربیت اسلامی، ۳۶(۱۳)، ۲۷-۴۷.‎
بختیاری، لطفعلی (۱۳۹۹). آینده‌نگری از دیدگاه امام علی (ع). مدیریت منابع در نیروی انتظامی، ۸(۴)، ۱-۲۶.
ترابی، زینب؛ و ابراهیمی، ابراهیم (۱۳۹۴). بررسی تطبیقی فرهنگ قناعت در قرآن کریم و بوستان و گلستان سعدی. فصلنامه پژوهش‌های ادبی ـ قرآنی، ۳(۳)، ۲۳-۴۸.‎
حاجی‌صادقی عبدالله؛ محمودی، یدالله؛ و امیری، حسین (۱۴۰۲). استقلال اقتصادی، راهکارها و آثار آن ازمنظر قرآن.‎ کنفرانس بین‌المللی فقه، حقوق و پژوهش‌های دینی.
حر عاملی، محمدبن‌ حسن (۱۴۰۰)، ترجمه وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل‌الشریعه، نشر دیجیتالی مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان.
حسین‌پور تنکابنی، رسول (۱۳۹۹). تربیت معنوی و بایسته‌های معنویت‌گرایی در بینش، منش و کنش رضوی (ع). علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، ۸ (۱۴)، ۵۳-۷۲.
دولت‌دوست، حسین؛ بختیار‌ی نصر‌آبادی، ‌حسنعلی؛ حیدری، محمدحسین؛ و محمدی‌فشارکی، محسن (۱۳۹۸). واکاوی‌ جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی. پژوهش‌نامه اخلاق، ۱۲(۴۵)، ۹۷-۱۱۰.‎
رضایی، محمدمهدی (۱۳۹۴)، صحیفه سجادیه، قم: جمال.
زاهدی، عبدالرضا؛ و کریمی درچه، محمد (۱۳۹۲). زهد و ساده‌زیستی و نقش آن در رشد فردی و اجتماعی ازمنظر آیات و روایات. معرفت اخلاقی، ۴(۲)، ۲۳-۴۰.
سلطان‌محمدی، حسین (۱۳۸۲). کسب عزت در پرتو زندگی با قناعت. مبلغان، (۳۹)، ۳۱-۳۶.
سلگی، مریم؛ نبوی، ‌زهره‌سادات؛ و سپاهی، ابوالفضل. (۱۳۹۷). رابطه حیات طیبه و قناعت ازمنظر قرآن و تفاسیر. مطالعات قرآنی، ۳۵(۹)، ۱۲۱-۱۴۳.‎
سیدرضی (۱۳۸۶)، نهج‌البلاغه، قم: بکاء.
سیدطاهر‌الدینی، ‌سیدعلی؛ ایزدی، ‌مهشید؛ و وکیلی، ‌نجمه (۱۳۹۸). ایضاح خوانش قرآنی «قناعت» به‌عنوان عاملیت بهم‌تنیدگی حیات طیبه در نهج‌البلاغه. مطالعات قرآنی، ۴۰(۱۰)، ۹۳-۱۰۹.‎
شاه‌پسند، الهه؛ و احمدپور دهقان، سمانه (۱۴۰۰). بن‌مایه‌های قرآنی مضامین روایی قناعت. تأویلات قرآنی، ۴(۷)، ۹۱-۱۰۹.
صادقی‌مال‌امیری، منصور (۱۳۹۲). طراحی مدل تحلیل رفتار مصرف‌کننده براساس آموزه‌های اسلام.  اندیشه مدیریت راهبردی، ۱۳(۷)، ۱۲۳-۱۵۶.‎
فرزین،‌ محمد‌مهدی (۱۳۹۸). بررسی آثار قناعت براساس ابعاد وجودی انسان و تأثیرات آن بر بهبود زندگی. مطالعات علوم اسلامی انسانی، ۲۹(۵)، ۶۲-۷۵.‎
فرزین، محمدمهدی؛ و گرجی، یوسف (۱۳۹۹). اثربخشی آموزش خودبسندگی بر بهبود کیفیت زندگی با تأکید بر مؤلفه اسلامی قناعت.‎ مطالعات علوم اسلامی انسانی، ۶(۲۱)، ۶۳-۷۵.
کلانتری، ابراهیم؛ و جنتی، لیلا (۱۳۹۱). همبستگی قناعت و آرامش روان ازمنظر امام علی (ع) در نهج‌البلاغه. پژوهش‌نامه اخلاق، ۱۷(۵)، ۲۷-۴۴.‎
مردانی نوکنده، محمدحسین؛ و کابلی، قاسم‌علی (۱۳۸۸). اصلاح الگوی مصرف در پرتو فرهنگ ساده‌زیستی (با تأکید بر آموزه‌های قرآنی). مشکوه، ۲۸(۴)، ۱۶۱-۱۸۱.‎
مردانی نوکنده، محمدحسین (۱۳۹۲). سبک زندگى اسلامى در پرتو فرهنگ ساده‌زیستى. مهندسی فرهنگی، ۸(۷۸)،۵۲-۷۳.
مصباح، محمدتقی (۱۳۹۸). اوصاف شیعیان واقعی؛ اسوه سخت‌کوشی و مردم‌داری. معرفت، ۲۸(۱۰)، ۵-۱۱.
موسوی، سیدعباس (۱۳۸۸). فرهنگ زهد و قناعت در کلام و سیره قرآنی معصومین (ع). فصلنامه قرآنی کوثر، (۳۱)، ۱-۱۰.
موسوی، سیدکاظم (۱۳۹۳). فضیلت اخلاقی قناعت در زندگی زن و مرد. زن و فرهنگ، ۶(۲۲)، ۲۷-۳۹.‎
مهینی، شهربانو (۱۳۹۰). قناعت و ساده‌زیستی میان قرآن و نهج‌البلاغه. فصلنامه مطالعات قرآنی، ۲(۵)، ۱۹۵-۲۱۵.
میراکبری، رقیه‌سادات (۱۳۸۹). آثار تربیتی و روان‌شناختی قناعت. راه تربیت، ۵(۱۱)، ۱۳۵-۱۴۸.
نجفی، محمد؛ نصرتی‌هشی، کمال؛ هاشمیان، نفیسه؛ و سلطانی‌نژاد، سمانه (۱۳۹۵). ساده‌زیستی در آموزه‌های دینی و نقش آن در استحکام خانواده. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، ۲۲(۱۱۱)، ۹۵-۱۲۶.‎
نراقی، ملااحمد (۱۳۷۷). معراج‌السعاده، قم: هجرت.
Kronenberg, Jakub & Iida, Natsuyo (2011). Simple living and sustainable consumption. Problemy Ekorozwoju. Problems of Sustainable Development, ۶(۲), ۶۷-۷۴.