مقایسه علم حضوری از منظر علامه طباطبایی و شهود از دیدگاه نل نادینگز و دلالت‌های تربیتی آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف،‌ دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مبانی نظری اسلام، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

«نگاه به درون» آغازی دوباره بر فرآیند تعلیم و تربیت است. علم حضوری از دیدگاه علامه طباطبایی و شهود از دیدگاه نل نادینگز هر دو در حد وسط نگاه به درون بیشترین قرابت مفهومی را دارند. علم حضوری، گونه‌­ای از رؤیت و مشاهده بدون استفاده از ابزارهای حسی است. در این نوع از علم، شیء بدون واسطه نزد ما حاضر است. علامه معتقد است انسان موجودی خالی و تهی نیست، بلکه پُر از ظرفیت‌های نهفته است که هستی تجلی­گاه آن است. از این رو، علامه اصالت را به علم حضوری می‌­دهد و دانش را از طریق علم حضوری محقق می­‌داند. شهود نیز راهی برای شناخت است که در آن نفس ما با ابژه تماس مستقیم برقرار می‌­کند. شهود، مانند دیدن بدون واسطه، واقعیت را مقابل ما به تصویر می­کشد. اگر نگاه هستی‌شناسانه علامه به علم حضوری و نگاه ابزاری نادینگز به شهود در فرآیند تعلیم و تربیت به کار بسته شود، نقطه شروع آموختن، خود فراگیر خواهد بود. در این نوشتار، دیدگاه­‌های دو اندیشمند در حوزه تعلیم و تربیت، با روش تطبیقی-تحلیلی، استخراج و توصیف شد. سپس با بررسی تطبیقی این دیدگاه­‌ها، الگوی منسجم با تأکید بر «نگاه به درون» ساخته شد. هر دو اندیشمند درصدد بودند که انسان را متوجه درون کنند و فرآیند تربیت و آموزش را از درون آغاز کنند. این در حالی است که امروزه تعلیم و تربیت صرفاً در تحمیل انبوهی از داده‌­ها خلاصه ‌شده است. ابزار شناخت بودن، تسهیل‌گری مربی، کاشفیت و نفس محور بودن ازجمله دلالت­‌های تربیتی علم حضوری و شهود است. این دلالت­‌ها نظام تعلیم و تربیت را از حالت وضع، جعل و تحمیلی بودن خارج می­‌کند و کاربست آن فرآیند علم‌آموزی و تربیت را برای فراگیر تسهیل می­‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparison of Presentational Knowledge from the Perspective of Allameh Tabataba'i and Intuition from Nel Noddings' Viewpoint, and Their Educational Implications

نویسندگان [English]

  • Hassan Karami mohamadabadi 1
  • hosein rahnamaei 2
  • abbas ghorbani 2
1 PhD student, of Faculty of Islamic knowledge and thoughts, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Theoretical Foundations of Islam, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

"Looking inward" marks a renewed beginning for the process of education and training. Presentational knowledge from the perspective of Allameh Tabataba'i and intuition from Nel Noddings' viewpoint both share a significant conceptual affinity in their emphasis on introspection. Presentational knowledge is a form of direct perception and observation without the use of sensory tools. In this type of knowledge, the object is present to us without any intermediary. Allameh believes that humans are not empty and devoid beings, but rather are full of latent capacities that existence manifests. Therefore, Allameh gives primacy to presentational knowledge and considers knowledge to be realized through it. Intuition, similarly, is a way of knowing in which our self establishes direct contact with the object. Like unmediated seeing, intuition depicts reality before us. If Allameh's ontological view of presentational knowledge and Noddings' instrumental view of intuition are employed in the process of education and training, the starting point of learning will be the learner themselves. In this paper, the perspectives of these two thinkers in the field of education and training were extracted and described using a comparative-analytical method. Subsequently, by comparatively examining these perspectives, a coherent model emphasizing "looking inward" was constructed. Both thinkers sought to direct human attention inward and initiate the process of education and training from within. This is in contrast to the current state where education and training are merely reduced to the imposition of a vast amount of data. Being a tool for knowing, the facilitator role of the educator, discoverability, and being self-centered are among the educational implications of presentational knowledge and intuition. These implications move the education and training system away from a state of imposition, fabrication, and coercion, and their application facilitates the process of learning and development for the learner.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allameh Tabataba'i
  • Nel Noddings
  • intuition
  • presentational knowledge

مراجع

احمدی هدایت، حمید؛ احمدآبادی آرانی، نجمه؛ و میرزامحمدی، محمدحسن (1395). تحلیل آراء و اندیشه‌های فلسفی ـ تربیتی نادینگز و نقد آن از منظر تعلیم و تربیت اسلامی، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 8(2)، 105-130.
خسروپناه، عبدالحسین (1382). چیستی علم حضوری و کارکردهای معرفت شناختی آن، ذهن، شماره 4(15-16)، 97-137.
رحیمی خورزوقی، احسان؛ و سپهری، مهدی (1397). تبیین هستی و چیستی انسان از منظر اندیشه­های علامه طباطبایی (ره)، دوفصلنامه علمی حکمت صدرایی، 6(2)، 87-105.
سپهری، مهدی (1399). تمایز معرفة‌النفس از علم‌النفس در انسان‌شناسیِ محمدحسین طباطبایی و پیامد آن در نگاهی دیگر به سلامت، انسان پژوهی دینی، 17(43)، 69-83.
شیروانی، علی (1387). ترجمه و شرح نهایة الحکمة، قم: بوستان کتاب.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربع، بیروت: دار احیاء التراث.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (بی تا). الحکمه المتعالیه (با حاشیه علامه طباطبائى) ، قم: مکتبة المصطفوی‏.
طباطبایی، محمد حسین (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم‏، تهران: صدرا.
طباطبایی، محمد حسین (1391ق). المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
طباطبایی، محمد حسین (1414ق). بدایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی‏
طباطبایی، محمد حسین (1416ق). نهایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
فتح طاهری، علی (1396). ماهیت شهود و ویژگی‌های آن در معرفت‏شناسی کانت، ذهن، 18(72)، 147-196.
معلمی، حسن (1393). ارجاع علم حصولی به علم حضوری از نظر علامه طباطبایی، حکمت اسلامی، شماره 1 - پیاپی 1، تابستان 1393، 9-36.
نوروزی، رضاعلی؛ و عابدی، منیره (1390). ویژگی‌های تعلیم و تربیت مبتنی بر علم حضوری در نظر علامه طباطبایی، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، شماره 5، 3 (1)، 27-52.
Cloninger, K. (2006). Making intuition practical: A new theoretical framework for education. Curriculum & Teaching Dialogue, 8(1/2), 15.
Fischbein, E. (2002). Intuition in Science and Mathematics. Kluwer Academic Publishers.
Noddings, N., & Shore, P. (1984). Awakening the Inner Eye: Intuition in Education. Teachers College Press.
Smith, E. (2008). Sadler Inside intuition. Routledge.
Vaughan, F. (1979). Eawakening Intuition. Anchor.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 شهریور 1403
  • تاریخ بازنگری: 24 آذر 1403
  • تاریخ پذیرش: 05 اسفند 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 05 اسفند 1403
  • تاریخ انتشار: 20 فروردین 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار