بررسی میزان توجه به ساحت ‌های ششگانه تربیتی در کتاب های درسی علوم تجربی و ریاضیات دوره ابتدایی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان

10.30497/esi.2025.247796.1908

چکیده

در پژوهش حاضر، میزان توجه به ساحت‌های شش‌گانۀ تربیتیِ سند تحول بنیادین آموزش ‏وپرورش در کتاب‏ های درسی علوم تجربی و ریاضی دورۀ ابتدایی را با استفاده از روش توصیفی ازنوع تجلیل محتوا بررسی کرده ‏ایم و جامعۀ تحلیلی موردنظر، شامل کتاب ‏های علوم تجربی و ریاضی دورۀ ابتدایی در سال تحصیلی 1402-1403 بوده است. داده‌های تحقیق با استفاده از شیوۀ تحلیلی آنتروپی شانون تحلیل و توصیف شده ‏اند و نتایج حاصل‏ شده نشان می‏ دهد ازمیان کتاب‌های درسی علوم تجربی شش پایه، بیشترین توجه به ابعاد و مؤلفه‌های ساحت‌های شش‌گانۀ سند تحول بنیادین آموزش ‏وپرورش در کتاب علوم تجربی سال پنجم با 40/19 درصد و کمترین توجه در کتاب علوم تجربی سال دوم با 85/11 درصد صورت گرفته است؛ همچنین براساس نتایج به ‏دست‏ آمده در کتاب‌های درسی علوم تجربی دورۀ ابتدایی، بُعد زیستی و بدنی با 55/32 درصد به بیشترین میزان و بُعد زیبایی‌شناختی و هنری با 50/7 درصد به کمترین میزان، موردتوجه بوده است. ازبین کتاب‌های درسی ریاضی شش پایه، بیشترین توجه به ابعاد و مؤلفه‌های ساحت‌های شش‌گانۀ سند تحول بنیادین آموزش ‏وپرورش در کتاب ریاضی سال ششم با 00/18 درصد و کمترین توجه در  کتاب ریاضی سال دوم با 50/15 درصد صورت گرفته؛ همچنین براساس نتایج به ‏دست‏ آمده در کتاب‌های درسی ریاضی دورۀ ابتدایی، بُعد علمی و فناوری با 37/36 درصد به بیشترین میزان و بُعد سیاسی و اجتماعی با 37/11 درصد به کمترین میزان، موردتوجه بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آتشک، محمد؛ قهرمانی، محمد؛ ابوالقاسمی، محمود؛ فراست‏خواه، مقصود؛ و ماه‏زاده، پریسا (1391). بازتاب مفاهیم اخلاق جهانی در اهداف آموزش‏وپرورش ایران. اخلاق در علوم و فناوری، 7(2)، 64-73.
آذر، عادل (1380). بسط و توسعۀ روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‏ها در تحلیل محتوا. فصلنامۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، 3(6)، 25-41.
احمدی، مژگان؛ و قاسمی، نازنین (1395). تحلیل محتوای ریاضی سال چهارم انسانی براساس تکنیک ویلیام رومی. کنفرانس‏های آموزش ریاضی ایران.
ادیب‏منش، مرزبان؛ لیاقت‏دار، محمدجواد؛ و نصر اصفهانی، احمدرضا (1396). تبیین ابعاد و مؤلفه‏های برنامۀ درسی معنوی، مطابق با اسناد و منابع مرتبط به آن. فصلنامۀ تربیت اسلامی، 13(27)، 61-84.
اسکات، ویلیام (1391). تئوری حسابداری مالی (علی پارساییان، مترجم). تهران: ترمه.
بابایی، مهدی (1393). نگرش عمیق پیرامون سند تحول بنیادین و رابطه با ساحت‏های شش‏گانۀ تربیتی. اندیشه‏های نوین آموزشی، 7(1)، 49-64.
پیغامی، عادل؛ و تورانی، حیدر (1390). نقش برنامۀ درسی اقتصاد در برنامۀ تعلیم‏وتربیت رسمی و عمومی دنیا: ارائۀ یک برنامۀ عمل برای یک برنامۀ درسی مغفول. فصلنامۀ نوآوری‏های آموزشی، 9(37)، 31-52.
رجبی، محمد؛ رجبی، فاطمه؛ و رجبی، محمدحسن (1403). اهمیت دروس عملی مانند ریاضی و علوم تجربی در پایۀ ابتدایی و نقش معلم در تثبیت آن. نوزدهمین کنفرانس مدیریت و پژوهش در علوم انسانی، تهران.
شورای عالی وزارت آموزش‏وپرورش (1390). سند تحول بنیادین آموزش‏وپرورش.
صفاریه، محدثه (1397). بررسی تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی سوم ابتدایی ازمنظر فعال‏بودن و غیرفعال‏بودن برمبنای الگوی ویلیام. فصلنامۀ پویش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره، 4(9)، 62-89.
علی‏پور، فاطمه؛ حیدری، زهرا؛ و سنجری، فاطمه (1396). بررسی میزان توجه به ساحت‏های شش‏گانۀ تربیت سند تحول بنیادین آموزش‏وپرورش در کتاب‏های درسی هدیه‏های آسمانی دورۀ دوم ابتدایی. همایش کشوری دانش موضوعی- تربیتی (دانش‏آموزش محتوا): آموزش دینی و قرآن.
فتحی واجارگاه، کوروش (1388). اصول و مفاهیم برنامۀ درسی. تهران: بال.
کرلینجر، فرد(1380). مبانی پژوهش در علوم رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی و جعفـر نجفـی زنـد، تهـران: آوای نـور.
مهرمحمدی، محمود (1399). برنامۀ درسی: نظرگاه‏ها، رویکردها و چشم‏اندازها. تهران: سمت.
نوریان، محمد (1399). راهنمای عملی تحلیل محتوای کمّی و کیفی کتاب‏های درسی دورۀ ابتدایی. تهران: شورا.
وفایی، رضا؛ قمشی، سیف‏الله؛ و طالعی فرد، احمد (1396). بررسی میزان توجه به ساحت‏های شش‏گانۀ تربیت سند تحول بنیادین آموزش‏وپرورش در کتاب‏های درسی مطالعات اجتماعی دورۀ ابتدایی. فصلنامۀ مسائل کاربردی تربیت اسلامی، 2(2 و 3)، 131-154.