واکاوی تسهیل‌گرهای مشارکت خانواده در سیاست‌گذاری‌های تربیتی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، تهران، ایران.

چکیده

هدف از انجام این پژوهش واکاوی تسهیل­‌گرهای مشارکت خانواده در سیاست­‌گذاری­‌های تربیتی بود. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش کارشناسان خبرۀ حوزۀ خانواده و آشنا به حوزۀ تعلیم­­‌و­تربیت بودند که به روش نمونه­‌گیری هدفمند، بر­اساس ملاک­‌های تألیف اثر علمی، داشتن تجربۀ کاری در حوزۀ سیاست­‌گذاری تربیتی، عضویت در انجمن اولیاء‌و­مربیان و تأهل، به‌­صورت گلولۀ برفی انتخاب شدند. ابزار جمع‌­آوری اطلاعات مصاحبه نیمه‌­ساختار یافته بود که چارچوب آن براساس تحلیل محتوای ادبیات پژوهش، تدوین و براساس نظر­خواهی از سه متخصص
موردِ­تأیید قرار گرفت. پس­از انجام مصاحبه، داده­‌های حاصله با استفاده از روش دلفی، تحلیل شد. یافته‌­های پژوهش بیان‌گر استخراج 27 تسهیل­‌گر در 5 گروه حاکمیتی (5 تسهیل­‌گر)، اجتماعی (9 تسهیل‌­گر)، قانونی (3 تسهیل­‌گر)، ساختاری (7 تسهیل­‌گر) و آموزشی (4 تسهیل­‌گر) بود. نتایج پژوهش حاضر بیان‌گر این بود که مشارکت خانواده در سیاست­‌گذاری تربیتی نیازمند مهیا نمودن چهار وجه تربیتی است. این وجوه چهارگانه شامل باور سیاست‌گذاران تربیتی به ضرورت حضور خانواده در تعیین سیاست­‌های تربیتی، ارائۀ آموزش­‌های لازم به خانواده در این زمینه، تقویت شفافیت اطلاعات در زمینۀ عملکرد نظام آموزشی و فرایند سیاست­‌گذاری تربیتی و در­نهایت، افزایش اعتماد و باور به ضرورت هم‌­افزایی میان دو نهاد خانواده و تعلیم­‌وتربیت است. ظهور و بروز این چهار وجه در تعامل با یکدیگر، تسهیل­‌گر مشارکت خانواده در سیاست­‌گذاری تربیتی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قران کریم. ترجمۀ الهی قمشه­ای. چاپ ششم. تهران: انتشارات رشیدی.
نهج­البلاغه (1380). ترجمۀ سید جعفر شهیدی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
اخوان کاظمی، مسعود و ایوب نیکو­نهاد (1397). "شناسایی و تحلیل پیشران­های توسعۀ سیاسی در ایران بعد­از انقلاب اسلامی، سناریویی مطلوب برای آینده"، پزوهش­های سیاست اسلانی، (14)6، 41-10.
ابراهیمی کیاسری، حمیدرضا و سید مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده طهران (1402). "ارزیابی ترکیبی از عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در خط­مشی­های نظام آموزشی و پرورشی ایران"، فصلنامۀ مدیریت دولتی، (2)15، 257-230.
ایمانی، الهه و علیرضا کلدی و باقر ساروخانی (1402). "مؤلفه­های اثر­گذار بر شکاف نسلی
دانش­آموزان مقطع متوسطۀ دوم منطقۀ چهار شهر تهران از منظر والدین"، فصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، (1)8، 36-7.
تجلی، منیر و شهین ایروانی و علیرضا چیت سازان (1401)." بررسی تاریخی­ـ تحلیلی تحول مشارکت در حکمرانی نهاد آموزش ایران با تأکید بر تمدن اسلامیفصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیم­و­تربیت اسلامی، (3)7، 32-7.
تقوا، سید مصطفی و کرم­الله دانش­فرد و ناصر میرسپاسی (1402). "الگوی مشارکت ذی­نفعان در شکل­گیری خط­مشی­های گردشگری فرهنگی"، فصلنامۀ خط­مشی­گذاری عمومی در مدیریت، (49)14، 36-19.
تقوا، محمد­رضا و محمد­تقی تقوی فرد و ایمان رئیسی وانانی و نور­محمد یعقوبی و حامد کرد (1402). "شناسایی پیشران­های کیفیت خدمات دولت سیار"، فصلنامۀ پژوهش های مدیریت منابع سازمانی، (2)13، 104-75. 
جعفری، عمار و فریبا کریمی (1396). "سیاستگذاری حرفه­ای در نظام آموزشی در هزارۀ سوم با تأکید بر مبحث آینده­پژوهی"، نشریۀ شباک،  (10)3، 56-45.

حیدری، علیرضا (1399)." کارکردهای سیاست­گذاری آموزشی در نظام تعلیم­و­تربیت"، فصلنامۀ سیاستگذاری عمومی، (1)6، 280-261.

داوود آبادی، محسن و حسین بهرامی (1399). بایسته­های حکومت اسلامی در سیاست­گذاری حوزۀ آموزش، فصلنامۀ علوم تربیتی در اسلام، (14)8، 257-243.

شورای عالی انقالب فرهنگی (1390). «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش». تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
شورای عالی انقالب فرهنگی(1390). «مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم­و­تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران». تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
صمدی، معصومه (1400). "تبیین چالش­های اجرای سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش بر­اساس فراترکیب"، فصلنامۀ سیاست­گذاری عمومی، (5)7، 331-343.
صمدی، معصومه (1401). "شناسایی ظرفیت­های مغفول سیاستی سند تحول بنیادین آموزش ‌و‌پرورش به روش فراترکیب"، فصلنامۀ راهبردی سیاست­گذاری عمومی، (43)12، 107-80.
صمدی، معصومه و منیره رضایی (1390). "بررسی نقش تربیتی خانواده در نظام تربیت رسمی و عمومی از دیدگاه علم و دین"، پژوهش در مسائل تعلیم­و­تربیت اسلامی، (12)19، 117-95.
عاشقی، حسن و طاهره بیگی (1394). "طراحی مدل مفهومی برای سیاست­گذاری در نظام آموزشی"، سومین کنفرانس ملی آموزش و توسعۀ سرمایۀ انسانی.
عبداللهی، حسین و عباس عباس­پور و ابوالقاسم تادری و  علی خورسندی طاسکو (1401). "تحلیل سیاست­های گسترش گونه­های مدارس در نظام آموزش­و­پرورش"، مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی، (44)12، 80-51.
عصاره­نژاد، سینا و میثم فرخی (1399). "دلالت­های بنیادین سیاست­گذاری تربیتی اسلامی برگرفته از قول و سیرۀ رضوی"، فصلنامۀ علمی فرهنگ رضوی، (1)8، 216-193.
فدایی، محدثه؛ محمود مهرمحمدی و سید رضا صالحی امیری و محمد مهدی ذوالفقار زاده (1401). "طراحی الگوی سیاست­گذاری تربیتی در آموزش‌و‌پرورش با تأکید بر نهاد خانواده"، پژوهشنامۀ تربیتی، (4)18، 246-211. 
قدسی، علی­محمد و اسماعیل بلالی و ندا لطیفی پاک (1396). "بررسی تأثیر عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان مشارکت اولیا در امور مدارس در همدان"، فصلنامۀ توسعه اجتماعی، (1)12، 106-81.
قربانی­زاده، وجه الله و رسول معتضدیان و داوود حسین­پور و عباسعلی رهبر (1400) "طراحی الگوی مشارکت عمومی در خط مشی گذاری با رویکرد چند روشی"، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، (44)12، 190-164.
قلی­پور، رحمت الله و علی­اصغر فانی و فاطمه دلبری راغب و مجتبی امیری و محمود مهر محمدی (1397). "طراحی الگوی خط­مشی­گذاری در آموزش‌و‌پرورش ایران با رویکرد قابلیت". سیاستگذاری عمومی، (3)4، 176-159.
کیهان، جواد (1399). "طراحی مدل راهبردهای آموزش مذهبی کودکان پیش­دبستانی در خانواده (پژوهشی آمیخته)"، مسائل کاربردی تعلیم­و­تربیت اسلامی، (1)5، 92-61.
گوهری، زهره و لاله جمشیدی و علی اکبر امین بیدختی (1394). "شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان"، دو فصلنامۀ مطالعات برنامه ریزی آموزش، (7)4، 162-133.
نادری، ناهید و رضاعلی نوروزی و سیدعلی سیادت(1395). «سیاست­گذاری در آموزش­و­پرورش». اصفهان: انتشارات یارمانا.
نیازآذری، کیومرث و بهرنگ اسماعیلی شاد و مجید ربیعی دولابی (1390). «سیاستگذاری و فرایند خط­مشی عمومی در نظام  آموزشی». قائم­شهر: انتشارات مهر­النبی.
Becker, H & Epstein, J (1993). Parent Involvement: A Survey of teacher practice. The Elementary school Journal, 83, 85-102.
Comber M.K. (2003). Civic curriculum and civic skills: recent evidence. Baltimore: center for information and research on civic learning and engagement (CIRCLE).
Denham, S. A. Ferrier, D. E. & Bassett, H. H. (2020). Preschool teachers 'socialization of emotion knowledge: Considering socioeconomic Risk. Journal of Applied Developmental Psychology, 69(3), 101-160.
Eisenberg, N. (2020). Findings, issues, and new directions for research on emotion socialization. Developmental Psychology, 56(3), 664–670.
Epstein, J, L. (2001). School, family and community partnerships: preparing educators and improving schools. Boulder, CO: Westview.
Epstein, J.L, & Janson, NR. (2004).school, family, & community partnerships: link the plan. Education Digest, 69(6):19-23.
Fabiano, G. A., & Pyle, K. (2019). Fathers and Their Role in Family -School Partnerships. In Ethno cultural Diversity and the Home -to - School Link (pp. 37 -54). Springer, Cham.
Fitzgerald, D (2004), Parent partnership in the early years, London: Continuum. Freeman, R & Gilbert, D (1988).
Henderson. A.T., Mapp, K.L., Johnson, V.R. &Davies D. (2007). Beyond the bake sale: The essential guide to family-school partnerships. New York: London: The New Press.
Keenan, M. (2003) Technology Foresight: An Introduction, Technology Foresight for Organizers. Ankara, Turkey.
McNeil, D. & Zeman, J. (2021). Adolescents’ reluctance to express emotions: relations to parent emotion socialization. Journal of Child Family Study, 30(1), 107–120.
Spera, C: Wentzel, K, R. &Matto, H.C. (2009). Parental aspiration for their children's educational attainment: relations to ethnicity, parental education, children's academic performance, and parental perceptions of school climate. Journal of youth and adolescence, 38(8), 1140-1152.