چالش‌های آموزش اخلاق اسلامی به دانش‌آموزان در دورۀ ابتدایی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

این تحقیق با هدف شناسایی چالش‌های آموزش اخلاق اسلامی به دانش‌آموزان در دورۀ ابتدایی انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و روش موردِ­استفاده تحلیل مضمون بود. مشارکت‌کنندگان بالقوۀ این پژوهش، همه معلمان و مربیان پرورشی دورۀ ابتدایی بودند که از بین آنها 10 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع معیار، در نقشِ مشارکت‌کننده انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته بود. ابتدا پرسش کلیدیِ «چالش‌های آموزش اخلاق اسلامی به دانش‌آموزان در دورۀ ابتدایی کدامند؟» مطرح شد و سپس بر­حسبِ پاسخ‌های دریافتی، پرسش­‌های بعدی نیز پرسیده شد. در این تحقیق، 4 مضمون فراگیر و 14 مضمون سازمان‌دهنده در­موردِ چالش‌های آموزش اخلاق اسلامی به دانش‌آموزانِ دورۀ ابتدایی، شناسایی شد. بر­مبنای این مضامین، می‌توان به این نتیجه دست یافت که وضعیت موجود آموزش اخلاق به دانش‌آموزانِ دورۀ ابتدایی از 4 منظر «محتوای آموزش اخلاق»، «دانش آموزش محتوای اخلاقی»، «فضای فیزیکی و جو عاطفی مدرسه» و «عدم‌هماهنگی و دوگانگی بین عناصر مختلف در آموزش اخلاق» آسیب و چالش دارند. شناسایی این چالش‌ها می‌تواند به برنامه‌ریزان آموزش­و­پرورش در برطرف‌کردن چالش‌ها و موانع آموزش اخلاق اسلامی‌ کمک کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اکبری، محمود (1388). «مذهب گرایی و مذهب گریزی». قم: فتیان.
امیدی، محمود و سیف‌اله فضل­اللهی قمشه‌ای (۱۳۹۴). "پژوهشی در اصول و روش‌های تربیت اخلاقی کودکان از دیدگاه امام علی علیه السلام و ژان ژاک روسو". فصلنامۀ علمی ترویجی اخلاق، (۱۹)5، ۶۳.
باهنر، ناصر (1387). «آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی». تهران: سازمان تبلیغات
اسلامی.
برک، لورا (1390). «روانشناسی رشد». ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: انتشارات ارسباران.
پریدختان، زهرا. (1396). "تشویق و تنبیه در اسلام".  کنفرانس بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی، 3.
حسنی، محمد (1395). "بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی دورۀ ابتدایی". دو فصلنامۀ علمی­ـ پژوهشی تربیت اسلامی، (22)11، 28-1.
خسروی، زهرا و خسرو باقری (1387). "راهنمای درونی کردن ارزش‌های اخلاقی از طریق برنامۀ درسی". مطالعات برنامۀ درسی، (8)3، 105-81.
خلج زاده، مجید رضا (1394). "نقش رشد اخلاقی در حل­و­فصل مشکلات اخلاق حرفه­ای". نشریۀ آزمایشگاه و تشخیص، (۲۷)7، ۳۳-۳۹.
سبزیان، سعیده و هوشنگ گراوند (1401). "مدل علّی عمل‌ کردن به باورهای دینی با رفتارهای مدنی­ـ تحصیلی: نقش میانجیگری اخلاق تحصیلی. دو فصلنامۀ علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، (19)10، 70-49.
شریفی زارچی، فاطمه و اعظم خلعتی (1396). "چالش­های آموزش اخلاق به نوجوانان و راهکارهای برون­رفت از آن". مطالعات اسلامی زنان و خانواده، (7)14، 106-83.
فرهادی، فاطمه و ذوقی، خلیل. (1397). "نقش مدارس در تربیت دینی و هویت ملی دانش آموزان". همایش ملی هویت کودکان ایران اسلامی در دوره پیش دبستانی، 1.
قیومی بیدهندی، آریادخت و علاءالدین اعتماد اهری،‌ (1398). "عوامل مؤثر در آموزش اخلاق در مدارس". نشریۀ اخلاق در علوم و فناوری، (5)14، 151-142.
وجدانی، فاطمه و محسن ایمانی و علیرضا صادق­زاده قمصری (۱۳۹۲). "چگونگی تحول در نظام رایج تربیت اخلاقی مدارس، جهت کاهش شکاف میان معرفت و عمل بر­مبنای دیدگاه علامه طباطبایی". پژوهشنامۀ مبانی تعلیم­و­تربیت، (۱)4، ۱۳۰-۱۱۱.
Abasi, H (2019). Eskandari H. Pathology Return effect of the type of evaluation on religious education. National Conference on the Philosophy of Religious Education and Moral Education, 5, 135-152.
Arthur, G; Kristjánsson, K; Harrison, T; Sanderse, W and Wright, D. (2017). Teaching Character and Virtue in Schools. London and New York:  Routledge
Clement, S. and Bollinger, R. (2016). Perspectives on Character Virtue Development. Research in Human Development, 13, 174–181.
Curren, R. (2016). Aristotelian versus Virtue Ethical Character Education. Journal of Moral Education, 45(13), 490-501.
Ghaemi moghadam M(2005). Educational Damaging Methods An Islamic Viewpoint. Qom: Research Institute of Hawizeh and University.
Hoseinchary, M and Falah zade, A(2018). Pathology of Islamic education based on the view of Shahid Beheshti. National Conference on Islam and Mental Health,1, 214-229. (persian)
jánsson, K. (2016). Aristotelian Character Education. London: Routledge.
Sandeep, K. (2015). Moral Values Education. Journal of  Humanities and Social Science, 20 (3), 18-36.