طراحی و اعتباریابی مقیاس مدارا بر اساس آموزه‌های اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران.

2 دانشیارگروه روان‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران.

3 دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر ساخت مقیاس مدارا بر اساس آموزه‌های اسلامی و بررسی ساختار عاملی، روایی و پایایی آن بود. روش پژوهش کیفی­ـ کمی (اکتشافی متوالی) بود. 320 آزمودنی که در سال تحصیلی
1399-1400 در دانشگاه‌های مشهد، مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، انتخاب شدند. ابزار این مطالعه شامل مقیاس مدارا، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21) و مقیاس تاب‌آوری (CD-RISC) بود. ضریب نسبی روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI)، به­ترتیب، 84/0 و 82/0 بود. ضریب پایایی گاتمن با 84/0 نیز حاکی از پایایی مناسب برای این مقیاس است. آلفای کرونباخ 76/0 به‌دست آمد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی سه عامل را برای مقیاس مدارا نشان داد: برخورد بردبارانه، گذشت نرم‌خویانه و هدایت خردمندانه. تحلیل عاملی تأییدی نیز برازش ساختار سه­عاملی مدل را مورد­تأیید قرار داد. به‌علاوه، بین همۀ خرده­مقیاس‌ها و نمرۀ کلِّ مدارا با همۀ خرده­‌مقیاس‌ها و نمرۀ کلِّDASS همبستگی معنادار منفی و همچنین بین نمرۀ کلِّ مدارا و مقیاس تاب­‌آوری (CD-RISC) همبستگی معنادار و مثبت وجود داشت؛ بنابراین، مدارا می‌تواند یک مهارت بین فردی در برنامه‌های آموزش مهارت‌های زندگی مد‌نظر قرار گیرد و سطح سلامت اجتماعی را در جامعه افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing and Validation of Modara Scale Based on Islamic Teachings

نویسندگان [English]

  • Maryam Bemani Naeeni 1
  • Somayeh Pourehsan 2
  • Mahshid Tajrobehkar 3
1 MA in Clinical Psychology, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran .
2 Associate Professor of the Department of Psychology, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran.
3 Associate Professor of the Department of Educational Psychology, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran.
چکیده [English]

The present study aimed to design a scale for Modara based on Islamic teachings and investigate the factor structure, validity, and reliability of that. The research method was qualitative-quantitative (sequential exploratory). 320 subjects who were studying in Mashhad universities in the academic year 2020-2021 were selected by the Stratified random sampling method. Research instruments included the Modara scale, The Depression, Anxiety, and Stress Scale (DASS-21), and the Resilience Scale. The content validity ratio (CVR) and content validity index (CVI) were 0.84 and 0.82 respectively. Guttman's reliability coefficient of 0.84 also indicates good reliability for this scale and Cronbach's alpha for the Modara scale was 0.76. The results of exploratory factor analysis revealed three factors for the Modara scale: Tolerant behavior, Mild Forgiveness, and Wise guidance. Confirmatory factor analysis also confirmed the fit of the three-factor structure of the model. Furthermore, there was a significant and negative correlation between all subscales and the total score of the Modara scale with all subscales and the total score of the DASS and there was also a significant and positive correlation between the total score of the Modara scale with the score of the Resilience scale.Therefore, Modara as an interpersonal skill can be considered in life skills training programs and increase the level of social health in society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modara
  • Social health
  • Tolerant behavior
  • Mild Forgiveness
  • Wise guidance
قرآن کریم (1985). (مهدی الهی قمشه‌ای، مترجم). تهران: مؤسسۀ جهانی خدمات اسلامی.
ابن­فارس­بن زکریا، احمد (2008). معجم مقاییس اللغه (جلد1). بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن­منظور، محمد بن مکرم (1985). لسان العرب (جلد 1). بیروت: ادب الحوزه.
اشنایدر، سی‌آر و لوپز، شین جی (2002). معنویت و روان‌شناسی مثبت. (مهرداد کلانتری، سیده راضیه طبائیان، الهام آقایی و پری‌ناز سجادیان، مترجمان). اصفهان: کنکاش.
انصاری، محمدعلی (1395). وادی مهر. مشهد: بیان هدایت نور.
انصاری، محمدعلی (1399). مشکات (جلد 8). مشهد: بیان هدایت نور.
آهنگرزاده رضایی، سهیلا و رسولی، مریم (1394). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس تاب‌آوری کانر - دیویدسون در نوجوانان مبتلا به سرطان. مجلۀ دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 9(13)، 739-747 .
بنیسی، پریناز (1398). اثربخشی آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر تاب‌آوری و سازگاری دانش‌آموزان با اختلال یادگیری. نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی، 10 (1)، 107-115.
 پسندیده، عباس (1400). الگوی ابعاد سلامت اجتماعی در منابع اسلامی. نشریه فرهنگ و ارتقای سلامت، 5 (1)، 88-96.
 پسندیده، عباس (1400). موقعیت‌های سلامت اجتماعی در منابع اسلامی. نشریه فرهنگ و ارتقای سلامت، 5 (2)، 237-246.
 تبریزی، محمدحسین (1362). برهان قاطع. تهران: امیر کبیر.
 جلائیان بخشنده، وجیهه؛ قاسمی، وحید و ایمان، محمدتقی (1397). تدوین و سنجش‌پذیری مقیاس مدارای اجتماعی مبتنی بر نظریه ساخت‌یابی گیدنز. دوفصلنامۀ پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 7 (12)، 135-160. 
خجسته مهر، رضا؛ داتلی بگی، مژگان و عباس‌پور، ذبیح‌اله (1399). ساخت و اعتباریابی مقیاس مدارا در روابط همسران". فصلنامه روان‌شناسی معاصر، 15 (1)، 13-27.                                                                                                                                                                            
  خوش‌رو، زهره؛ خلیلی رحمانی، احسان و ترکمان، فرح (1402). مدل‌یابی شادابی اجتماعی بر اساس حمایت و سلامت اجتماعی با میانجی‌گری رضایت از زندگی در معلمان. انجمن جامعه شناسی آموزش و پرورش ایران، 9 (1)، 53-64.
 دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت نامه دهخدا، (15ج). تهران: دانشگاه تهران.
 راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1371). مفردات الفاظ قرآن. دمشق: دارالقلم.
 سعدی شیرازی، ابومحمد مشرف‌الدین (1393). گلستان، (غلامحسین یوسفی، مصحح). تهران: خوارزمی.
سید رضی (1383). نهج‌البلاغه، (سید جعفر شهیدی، مترجم). مشهد: به نشر.
 شریعتی سرچشمه، منصوره و رحیم‌پور ازغدی، طاهره (1401). بررسی نظریه ابعاد سلامت اجتماعی کییز با رویکرد قرآنی. نشریه سبک زندگی اسلامی، 6 (4)، 39-46.
صاحب ابن عباد، اسماعیل (2010). المحیط فی اللغه، (جلد3). بیروت: دارالکتب العلمیه.
صاحبی، علی؛ اصغری، محمدجواد و سالاری، راضیه سادات. (1384). اعتباریابی مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی (DASS-21) برای جمعیت ایرانی. فصلنامۀ روا­­ن­شناسان ایرانی، 1 (4)، 36-54.
 طباطبایی، فاطمه (1395). نقش مدارا در تعالی انسان و جامعه (سلوک فردی و اجتماعی) با رویکردی به اندیشه عرفانی و رفتار سیاسی امام خمینی(ره). پژوهشنامۀ متین، 18 (73)، 109-125.
طوسی، محمد بن حسن (1409). التبیان فی تفسیر القران. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
 عبدی، فاطمه؛ بنی جمالی، شکوه السادات؛ احدی، حسن و کوشکی، شیرین (1398). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس تاب‌آوری در زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامۀ پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 13 (2)، 81-99.
 غفوری، سحر؛ زندی پور، طیبه و حسینیان، سیمین (1398). اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر رویکرد روانشناختی مثبت‌نگر فریش بر تقویت تاب‌آوری خانواده. فصلنامۀ فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، 14 (47)، 105-127.
 کلینی، محمد بن یعقوب (1389). اصول کافی، (احمد بانپور، مترجم). مشهد: راز توکل.  
 محمدی ری‌شهری، محمد (1378). میزان الحکمه، (15ج). قم: دارالحدیث.
 مدیری، فاطمه؛ سفیری، خدیجه و منصوریان، فاطمه (1397). بررسی سلامت اجتماعی و عوامل اثرگذار بر آن. فصلنامۀ علمی-پژوهشی توسعه اجتماعی، 2 (12)، 7-28.
 مصطفوی، حسن (1369). التحقیق فی کلمات القرآن، (جلد 8). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
 مصطفی، ابراهیم؛ حسن الزیات، احمد؛ عبدالقادر، حامد و نجار، محمدعلی (1383). المعجم الوسیط. قاهره: مکتبه الشروق الدولیه.
 مولانا، جلال الدین (1379). مثنوی معنوی، (رینولد الین نیکلسون، مصحح). تهران: سخن.
 میـری، هانیه سادات؛ ذوالقـدر، خدیجه و قاسـمی، عاصمه (1400). فراتحلیـل سـلامت اجتماعـی زنـان سرپرسـت و غیر سرپرست خانـوار و تأثیر حمایـت اجتماعـی بـر سـلامت آن‌هـا (موردمطالعه: شـهر مشـهد). نشـریه علمی روان‌شناسی اجتماعـی، 9 (61)، 43-58.
 نامدار، راضیه و حقیقی، زهرا (1400). واکاوی اثر سرمایه اجتماعی بر سلامت اجتماعی در خانوارهای روستایی. فصلنامۀ علمی روستا و توسعه، 25 (98)، 65-87.
Coker, A.O., Coker, O.O., & Sanni, D. (2018). Psychometric Properties of the 21-item Depression Anxiety Stress Scale (DASS-21). African Research Review. 12(2): 135–142.
Hendriks, T., Schotanus-Dijkstra, M., Hassankhan, A., Sardjo, W., Graafsma, T., bohlmeijer, E., & Jong, J. (2019). Resilience and Well-being in the Caribbean: Findings from a Randomized Controlled Trial of a Culturally Adapted Multi-Component Positive Psychology Intervention. Positive psychology,15(2), 238-253. https://doi.org/10.1080/17439760.2019.1590624
Isabelle, F., Van der Velpen, J. F., Melis, R. J. F., Perry, M., Vernooij-Dassen, M. J. F., Ikram, M. A., & Vernooij, M. W. (2021). Social Health Is Associated With Structural Brain Changes in Older Adults: The Rotterdam Study. Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging, 7, 659-668.
Masten, A. S. (2018). Resilience Theory and Research on Children and Families: Past, Present, and Promise. Journal of Family Theory & Review. 10(1), 12–31.
Simon, B., Eschert, S., Schaefer, C. D., Reininger, K. M., Zitzmann, S., & Smith, H. J.(2019). Disapproved, but Tolerated: The Role of Respect in Outgroup Tolerance. Personality and Social Psychology Bulletin.45(3), 406-415. https://doi.org/10.1177/0146167218787810
Skalski, J. E., & Aanstoos, C. (2023). The Phenomenology of Change Beyond Tolerating. Journal of Humanistic Psychology, 63(5), 660-681. https://doi.org/10.1177/0022167819830782
 Walzer, M. (1997). On toleration. New Haven, MA: Yale University Press.
Wittenberg, R. T. (2019).The Psychology of Tolerance (eBook). Available  https://link.springer.com/book/10.1007/978-981-13-3789-5
  • تاریخ دریافت: 15 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 06 آبان 1403
  • تاریخ پذیرش: 29 آبان 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 29 آبان 1403
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1403