واکاوی سبک زندگی بانوی تراز انقلاب اسلامی؛ مطالعۀ موردی همسران شهدای مدافع حرم

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد دانش اجتماعی مسلمین، دانشگاه تهران. تهران، ایران.

2 استادیار بازنشسته گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

10.30497/esi.2024.246475.1792

چکیده

در پژوهش حاضر، واکاوی و تحلیل سبک زندگی گروهی از زنان که در جامعۀ ایرانی، جایگاهی ارزشمند و متعالی در اذهان عمومی دارند، باهدف دستیابی به مؤلفه‌ها و ویژگی‌های فردی و اجتماعی زنان تراز انقلاب اسلامی، انجام شد. این پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا با رویکرد استقرائی بود. نمونه‌­گیری به شیوۀ هدفمند، از نوع گلوله برفی بود. در این راستا، با 24 نفر از همسران شهدای مدافع حرم مصاحبۀ عمیق نیمه­‌ساختارمند صورت گرفت. کدگذاری در سه سطح شناسایی مفاهیم و مقولات فرعی و اصلی انجام شد. یافته‌‌ها نشان داد در سبک زندگی زنان تراز انقلاب اسلامی، مقولاتی نظیر عفت در پوشش و روابط اجتماعی، ازدواج مؤمنانه و آسان، توکل و اعتقاد عملی به آخرت و بی‌توجهی به دنیای مادی، علاقه‌مندی به فرهنگ شهادت و شهیدانه زیستن، رابطۀ عاشقانه و صادقانه با همسر، اشتیاق به ایفای نقش فرهنگی و اجتماعی و سازگاری و صبوری احصا شد؛ سپس مقولات یادشده در قالب دو مقولۀ اصلی «تقید اعتقادی» و «تساهل اجتماعی و اقتصادی» دسته‌بندی شد؛ در­واقع، سبک زندگی همسران شهدای مدافع حرم، این دو ویژگی مهم را داشتند: آنجا که به حوزۀ فردی و دینی این بانوان مرتبط بوده، همواره با سخت‌گیری و حساسیت بالای اعتقادی همراه بوده و آنجا که مربوط به ابعاد اجتماعی زندگی انسان، تعامل با دنیای پیرامون و بهره‌مندی از مادیات دنیوی بوده، با آسان‌گیری، سازگاری بالا و نداشتن تعلق خاطر از سوی همسران شهدای مدافع حرم همراه بوده است که همین امر موجب تمایز سبک زندگی این قشر از جامعۀ بانوان ایران از سایر زنان شده است. امید است با فرهنگ‌سازی سبک زندگی بانوان تراز بتوان گامی در راستای توسعه و اعتلای سبک زندگی بانوان ایرانی داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
آدلر، آلفرد (بی‌تا). معنی زندگی، (شکیباپور، مترجم). تهران: مؤسسۀ انتشارات شهریار.
آسابرگر، آرتور (۱۳۷۹). روش‌های تحلیل رسانه‌ها، (پرویز اجلالی، مترجم). تهران: مرکز مطالعات و تحقیق رسانه‌ها.
بودریو، ژان (۱۳۸۹). جامعه مصرفی، (پیروز ایزدی، مترجم). تهران: نشر ثالث.
تاج‌بخش، غلامرضا (۱۳۹۹). واکاوی سبک نوین زندگی در عصر پساکرونا، فصلنامۀ علمی مطالعات راهبری سیاست‌گذاری عمومی، ۳۵، 340-360.
جعفری، محمدتقی (۱۳۷۹). فلسفه دین، گرداوری عبدالله نصری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خمینی، روح اله (۱۳۷۶). آیین انقلاب اسلامی. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خنجری، محدثه؛ خدابخشی کولایی، آناهیتا و اله داد، رضوان (1402). واکاوی تجارب زندگی همسران شهدای مدافع حرم: یک مطالعه پدیدارشناسانه، روان­شناسی نظامی، 14 (56)، 75-95.
رضوی طوسی، معصومه و شعبانی اصل، فاطمه (۱۳۹۱). چیستی سبک زندگی، مجلۀ مطالعات سبک زندگی، ۱، 185-190.
زیبایی نژاد، معصومه؛ برجعلی، احمد؛ اسمعیلی، معصومه؛ کلانتر هرمزی، آتوسا و عسگری، محمد (1399). واکاوی عوامل شروع پویا در همسران شهدای مدافع حرم، مطالعات راهبردی زنان، 23(89)، 163-184.
شریفی، احمد حسین (۱۳۹۱). سبک زندگی به‌عنوان شاخصی برای ارزیابی سطح ایمان، نشریه معرفت فرهنگی و اجتماعی، ۳، 49-62.
فلاح تفتی، فاطمه (1400). طراحی الگوی سبک زندگی دینی زنان: پژوهشی مبتنی بر وصیتنامه شهدای زن در دفاع مقدس، فصلنامۀ فرهنگی­ـ تربیتی زنان و خانواده، 56، 7-40.
کاویانی، محمد (۱۳۹۱). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کوزر، لوییس و روزنبرگ، ب (۱۳۷۸). نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی. تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (۱۳۸۲). تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، (ناصر موفقیان، مترجم). تهران: نشر نی.
محمدی نیکو، مرضیه؛ رضاپور میرصالح، یاسر و متقی دستنائی، شکوفه (1401). کاوشی در سبک زندگی همسران شهدا جنگ تحمیلی: یک مطالعه کیفی، مطالعات دفاع مقدس، 8 (31)، 157-183.
مطهری، مرتضی (1368). سیری در سیرۀ نبوی. تهران: صدرا.
مقیمی فیر وزآباد، معصومه (1397). مؤلفه‌های سبک زندگی شهدای مدافع حرم، جامعه‌شناسی سبک زندگی، 3 (9)، 157-187.
مهدوی کنی، محمد سعید (۱۳۸۶). دین و سبک زندگی. تهران: انتشارات دانشگاه تمام صادق(ع).
موسوی خامنه‌­ای، سید علی. وبگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای؛
هدایت‌نیا، فرج اله (1395). الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه. تهران: لشکر فرشتگان (سازمان بسیج جامعۀ زنان کشور).
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgments of taste, London: R.K.P.
Evanse, D and T. Jackson (2007). Towards a Sociology of Sustainable Lifestyles, University of Surrey.
Hsiu-Fang Hsieh & Sara E. Shanon (2005). "Three Approaches to Content Analysis", Qualitative Health Research, 15(9).
Thyra C. Uth (1996). Definition of Lifestyle and its Application to travel behavior. PhD student. Department at the Aarhus school of Business. Aalborg, Denmark.